Մավրիտանիայի տնտեսություն

Մավրիտանիայի տնտեսություն
Վիճակագրություն
ՀՆԱ5 024 705 934,3369 $[1]
ՀՆԱ-ի աճ1,5 ± 0,1 տոկոս[2]
ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով1136 $[3]
Գնաճ (ՍԳԻ)2,8 ± 0,1 տոկոս[4]

Մավրիտանիայի տնտեսությունը դեռևս հիմնականում հիմնված է գյուղատնտեսության և անասնապահության վրա, թեև քոչվորների մեծ մասը և շատ ֆերմերներ հարկադրված են եղել քաղաքներ մտնել 1970-ական և 1980-ական թվականներին կրկնվող երաշտի պատճառով։

Երկաթի հանքաքար տեղափոխող գնացք

Մավրիտանիան ունի երկաթի հանքաքարի ընդարձակ հանքավայրեր, որոնք կազմում են ընդհանուր արտահանման գրեթե 50%-ը։ Այս հանքաքարի համաշխարհային պահանջարկի անկումը, սակայն, հանգեցրել է արտադրության կրճատման։ Մետաղների գների ներկայիս աճի պայմաններում ոսկի և պղինձ արդյունահանող ընկերությունները հանքեր են բացում երկրի ներքին հատվածներում։

Երկրի ափամերձ ջրերը աշխարհի ամենահարուստ ձկնորսական տարածքներից են, սակայն օտարերկրացիների կողմից գերշահագործումը սպառնում է եկամտի այս հիմնական աղբյուրին։ Երկրի առաջին խորջրյա նավահանգիստը բացվել է Նուակշոտի մոտ 1986 թվականին։

Վերջին տարիներին երաշտը և տնտեսական վատ կառավարումը հանգեցրել են արտաքին պարտքի կուտակմանը։ 1999 թվականի մարտին կառավարությունը համաձայնագիր ստորագրեց Համաշխարհային բանկի և Արժույթի միջազգային հիմնադրամի համատեղ առաքելության հետ 54 միլիոն դոլար արժողությամբ ընդլայնված կառուցվածքային ճշգրտման գործիքակազմի (ESAF) վերաբերյալ։ Տնտեսական նպատակները սահմանվել են 1999-ից 2002 թվականներին։ Առանցքային խնդիրներից է մնում սեփականաշնորհումը։

Մակրոտնտեսական միտումներ

Մավրիտանիայի արտահանումը 2006 թվականին

Սա Արժույթի միջազգային հիմնադրամի կողմից գնահատված շուկայական գներով Մավրիտանիայի համախառն ներքին արդյունքի միտումների գծապատկերն է՝ միլիոնավոր մավրիտանական ուգիյաների թվերով։

Տարի Համախառն ներքին արդյունք ԱՄՆ դոլարի բորսա Գնաճի ինդեքս (2000=100)
1980 37,211 45.93 ուգիյա 23
1985 60,197 77.07 ուգիյա 36
1990 97,819 80.64 ուգիյա 52
1995 158,443 129.76 ուգիյա 73
2000 258,245 240.00 ուգիյա 100
2005 514,642 265.55 ուգիյա 144

Մավրիտանիայի մեկ շնչի հաշվով ընթացիկ ՀՆԱ-ն աճել է 82%-ով վաթսունականներին՝ հասնելով 166%-ի գագաթնակետին յոթանասունականներին։ Բայց դա անկայուն էր և, հետևաբար, ութսունականներին աճը նվազեց մինչև 14%։ Վերջապես, իննսունական թվականներին այն կրճատվեց 29%-ով։ 2009 թվականին միջին աշխատավարձը կազմել է 0,97 դոլար մեկ մարդ/ժամում։

Հետևյալ աղյուսակում ներկայացված են 1990–ից 2017 թվականներին տնտեսական հիմնական ցուցանիշները[5]։

Տարի ՀՆԱ

(միլիարդ ԱՄՆ դոլար PPP-ով)

մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ

(ԱՄՆ դոլար PPP-ով)

ՀՆԱ

(անվանական միլիարդ ԱՄՆ դոլարով)

ՀՆԱ-ի աճ

(իրական)

գնաճ

(տոկոսներով)

Պետական պարտքը

(ՀՆԱ-ի տոկոսը)

1990 3.75 1,880 1.79 ... ... ...
1995 4.86 2,118 2.09 9.8% 6.5% ...
2000 5.91 2,235 1.78 −0.4% 3.3% 234%
2005 8.32 2,731 2.94 9.0% 12.1% 155%
2006 10.20 3,453 4.01 18.9% 6.2% 83%
2007 10.76 3,545 4.33 2.8% 7.2% 73%
2008 11.09 3,556 5.14 1.1% 7.5% 78%
2009 11.06 3,454 4.73 −1.0% 2.2% 90%
2010 11.73 3,571 5.64 4.8% 6.3% 81%
2011 12.53 3,720 6.78 4.7% 5.7% 72%
2012 13.51 3,911 6.72 5.8% 4.9% 74%
2013 14.56 4,116 7.33 6.1% 4.1% 71%
2014 15.64 4,321 6.62 5.6% 3.8% 80%
2015 15.95 4,304 6.18 0.8% 0.5% 98%
2016 16.42 4,328 6.41 1.6% 1.5% 99%
2017 17.25 4,444 6.83 3.2% 2.3% 91%

Դիվերսիֆիկացում

2007 թվականին հանքարդյունաբերությունը կազմում էր Մավրիտանիայի տնտեսության ավելի քան 35 տոկոսը, իսկ ձկնարդյունաբերությունը՝ 54 տոկոսը (այս ճյուղերի միջև ուժային հարաբերությունների մեծ փոփոխություններով)[6]։ Երկարաժամկետ խնդիր էր մնում տնտեսության դիվերսիֆիկացումը ոչ հանքարդյունաբերական ճյուղերի։ Մավրիտանիան պարենամթերքի զուտ ներկրող է և երկիրը ներմուծում է իր ներքին սննդի կարիքների 70%-ը[7]։

Բնական գազ և «Tortue/Ahmeyim Project»

2015 թվականին «Կոսմոս Էներջի»-ը բնական գազի զգալի բացահայտումներ կատարեց Սենեգալի և Մավրիտանիայի ծովային սահմանին, իսկ 2016 թվականի դեկտեմբերին համագործակցության մեջ մտավ «British Petroleum»-ի հետ[8]։ Երկու ընկերությունները, Մավրիտանիայի և Սենեգալի կառավարությունների և երկու երկրների ազգային նավթային ընկերությունների հետ միասին, լավատեսորեն են տրամադրված այս գազային հայտնագործությունների ներուժի վերաբերյալ։ «Grand Tortue/Ahmeyim»-ը պաշարները գնահատվում են 15 տրիլիոն խորանարդ ֆուտ[9]։ Ըստ BP-ի՝ «դա համարժեք է Աֆրիկայի ողջ ներկայիս գազի արդյունահանմանը մոտ յոթ տարվա ցուցանիշին»[9]։ Արտադրության փուլը նախատեսվում էր սկսել 2022 թվականին՝ սկսած տարեկան 2,3 մլն տոննայից[10]։

Վեճ «Woodside Petroleum»-ի հետ

2006 թվականի փետրվարին Մավրիտանիայի նոր կառավարությունը դատապարտեց նավթային պայմանագրում կատարված փոփոխությունները, որոնք նախկին առաջնորդ Օուլդ Տայայի կողմից կատարվել էր «Woodside Petroleum» ավստրալիական ընկերության հետ։ 2004 թվականին «Woodside»-ը համաձայնել էր 600 միլիոն ԱՄՆ դոլար ներդնել «Mauritania Chinguetti» ծովային նավթային նախագծի զարգացման համար։ Ըստ «BBC News»-ի վիճահարույց փոփոխությունները, որոնք Մավրիտանիայի իշխանությունները հայտարարեցին, որ ստորագրվել են «սովորական պրակտիկայի իրավական շրջանակից դուրս, և մեծ վնաս է մեր երկրի», կարող են Մավրիտանիայի վրա տարեկան մինչև 200 միլիոն դոլար արժենալ։ 2005 թվականի փետրվարի 1-ին չորս փոփոխությունները թույլատրող օրենսդրությունը ընդունելուց երկու շաբաթ անց «Woodside»-ի կողմից ստորագրվեց պայմանագիր, ըստ որի նախատեսվում էր ավելի ցածր պետական քվոտա շահույթ-նավթում և նվազեցնում հարկերը 15 տոկոսով որոշ գոտիներում։ Նրանք նաև մեղմեցին բնապահպանական սահմանափակումները և ընդլայնեցին շահագործման ու հետախուզման մենաշնորհի երկարությունն ու շրջանակը, ի թիվս այլ միջոցառումների։

Վիճելի ուղղումները ստորագրվել են նավթի նախկին նախարար Զեյդան Օլդ Համիդայի կողմից 2004 թվականի փետրվարին և 2005 թվականի մարտին։ Հմեյդան ձերբակալվել է 2006 թվականի հունվարին՝ «երկրի էական տնտեսական շահերի դեմ ուղղված ծանր հանցագործությունների» մեղադրանքով։

Նուակշոտի իշխանությունները հայտարարեցին, որ կառավարությունը, ամենայն հավանականությամբ, կդիմի միջազգային արբիտրաժ, որը նույնպես մտածում էր անել «Woodside»-ը (որը աշխատում էր «Hardman», «BG Group», «Premier Oil», «ROC Oil», «Fusion», «Petronas», «Dana Petroleum», «Energy Africa» և «Hydrocarbons Mauritanian Society» ընկերությունների հետ)։

2001 թվականին հայտնաբերվել է, որ Չինգետտին ունի մոտ 120,000,000 բարել (19,000,000 մ³) նավթի ապացուցված պաշարներ։ 2005 թվականի դեկտեմբերի վերջին իշխանությունները հաշվարկել էին, որ 2006 թվականին նավթի շահույթը կկազմի 47 միլիարդ ուգիյա (մոտ 180 միլիոն ԱՄՆ դոլար) և կկազմի պետական բյուջեի քառորդ մասը, ըստ «RFI»-ի[11]։

Ենթադրվում է, որ որոշ ամերիկյան նավթային ընկերություններ մասնակցություն ունեն Մավրիտանիայի նավթի հետ կապված կոռուպցիայի մեջ[12]։

Էլեկտրականություն

Մավրիտանիան ունի 380 ՄՎտ արտադրող հզորություն, որից 263 ՄՎտ-ը բանածո վառելիք է, իսկ 117 ՄՎտ-ը՝ վերականգնվող[13]։ Նրա արևոտ եղանակը արևային էներգիան շատ բարենպաստ է դարձնում, և 2016 թվականին Մասդարի աջակցությամբ տեղադրվել է ութ կայան՝ 16,6 ՄՎտ ընդհանուր հզորությամբ[14]։

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
  2. ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
  3. ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
  4. ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016
  5. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  6. ↑ International Trade Company
  7. ↑ IRIN 2008, 'MAURITANIA: Record hunger predicted in 2008', www.irinnews.org, 19 March. Retrieved on 20 March 2008.
  8. ↑ «Future potential: how Mauritania and Senegal are set to become new players in natural gas supply». bp.com. 2017 թ․ մայիսի 8.
  9. ↑ 9,0 9,1 «The Tortue/Ahmeyim projectThe Tortue/Ahmeyim project». bp.com. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
  10. ↑ «IMF Islamic Republic of Mauritania : Third Review Under the Extended Credit Facility Arrangement-Press Release; Staff Report; and Statement by the Executive Director for the Islamic Republic of Mauritania». imf.org. 2019 թ․ մայիսի 31.
  11. ↑ «Mauritania and firm row over oil». BBC News. 2006 թ․ փետրվարի 6.«Crise ouverte avec la compagnie pétrolière Woodside». Radio France International. 2006 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 10-ին.
  12. ↑ Looking Glass News. «Mauritanian coup has Bush administration[sic]/Big Oil fingerprints». Looking Glass News. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 29-ին.
  13. ↑ «Power Africa in Mauritania | Power Africa | U.S. Agency for International Development». www.usaid.gov (անգլերեն). 2019 թ․ հոկտեմբերի 21. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.
  14. ↑ «UAE installs eight solar energy plants in Mauritania». The National (անգլերեն). 2016 թ․ նոյեմբերի 27. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.

Արտաքին հղումներ