Նիկոլայ Սեմյոնով

Նիկոլայ Սեմյոնով
Николай Семёнов
Ծնվել էապրիլի 3 (15), 1896
Սարատով, Սարատովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1]
Մահացել էսեպտեմբերի 25, 1986(1986-09-25)[2][3][4] (90 տարեկան)
Մոսկվա, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց
Բնակության վայր(եր)Սանկտ Պետերբուրգ և Մոսկվա
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունֆիզիկոս, քիմիկոս, պրոֆեսոր և քաղաքական գործիչ
Հաստատություն(ներ)Մոսկվայի պետական համալսարան, Ա. Ֆ. Իոֆեի անվան ֆիզիկա-տեխնիկական ինստիտուտ, Ն. Ն. Սեմյոնովի անվան քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտ[5], Մոսկվայի Ֆիզիկատեխնիկական Ինստիտուտ, Տոմսկի պետական համալսարան, Տոմսկի պոլիտեխնիկ համալսարան, Սանկտ Պետերբուրգի պետական պոլիտեխնիկական համալսարան, Գիտելիք և Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա[6]
Գործունեության ոլորտքիմիական ֆիզիկա
Պաշտոն(ներ)ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Բեռլինի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա[7], Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Նյու Յորքի գիտությունների ակադեմիա, Ռումինական ակադեմիա, Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիա և Լեհական գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերՍանկտ Պետերբուրգի կայսերական համալսարան (1917) և Q4406448? (1913)
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն[8]
Եղել է գիտական ղեկավարDmitrii Knorre?, Արամ Նալբանդյան, Նիկողայոս Ենիկոլոպով և Vitalii Goldanskii?[9]
Հայտնի աշակերտներՅակով Զելդովիչ, Յուլի Խարիտոն, Viktor Nikolaevič Kondratʹev?, David Frank-Kamenetsky?, Nikolay Emanuel?, Alexander Filippovich Walter?, Արամ Նալբանդյան, Նիկողայոս Ենիկոլոպով և Vladislav Voyevodsky?
Պարգևներ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
Ամուսին(ներ)Maria Liverovskaya?
 Nikolay Nikolayevich Semyonov Վիքիպահեստում

Նիկոլայ Նիկոլաևիչ Սեմյոնով (ռուս.՝ Николай Николаевич Семёнов, (ապրիլի 3 (15), 1896, Սարատով, Սարատովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] - սեպտեմբերի 25, 1986(1986-09-25)[2][3][4], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), սովետական ֆիզիկոս և ֆիզիկաքիմիկոս, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1932 թ.), հասարակական գործիչ, սոցիալիստական աշխատանքի կրկնակի հերոս (1966 թ., 1976 թ.)։

Ավարտել է Պետրոգրսդի համալսարանը (1917 թ.)։ Աշխատել է Լենինգրադի ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտում (1920-1931 թթ.) և Լենինգրադի պոլիտեխնիկական ինստիտում (պրոֆեսոր 1928-1931 թթ.)։ 1931 թ.-ից ԽԱՀՄ ԳԱ քիմ․ ֆիզիկայի ինստ-ի տնօրենն է, 1944 թվականից՝ Մոսկվայի համալսարանի պրոֆ․։ Եղել է ԱՀՄ ԳԱ փոխպրեզիդենտը (1963-1971 թթ.), ԽՍՀՄ ԳԱ քիմիական բաժանմունքի ակադեմիկոս քարտուղարը (1957-1963 թթ.) և «Գիտելիք» համամիութենական ընկերության նախագահը (1960-1963 թթ.)։ 1961-1966 թթ.՝ ԱՄԿԿ Կենտկոմի անդամության թեկնածու։ Սեմյոնովը ստեղծել է գազային խառնուրդների ջերմային պայթյունի տեսությունը և մշակել բոցի տարածման, դետոնացման, պայթուցիկ նյութերի և վառոդների այրման ուսմունքը։ Հայտնաբերել է ճյուղավորված շղթայական ռեակցիաները և շղթայական բոցավառման (պայթյունի) երևույթը։ Ստեղծել է շղթայական ռեակցիաների ընդհանուր քանակական տեսությունը (չճյուղավորված, ճյուղավորված և «այլասերված» ճյուղավորված շղթայական ռեակցիաների համար)։

Սեմյոնովն աշխատակիցների հետ հայտնաբերել է կատալիզի նոր տեսակ՝ իոնական տարասեռ (հետերոգեն) կատալիզը բազմամոլեկուլային ադսորբցիոն շերտերում և բարակ թաղանթներում, զարգացրել է տարասեռ կատալիզում ազատ արժեքականությունների ունեցած դերի մասին պատկերացումները։ Ավելի ուշ ուսումնասիրել է էներգիական ճյուղավորումներով շղթայական ռեակցիաները (որոնք շղթայական ռեակցիաների նախկինում անհայտ տեսակ էին) և մետաղակոմպլեքսային կատալիզատորների մասնակցությամբ ընթացող համասեռ (հոմոգեն) կատալիզի կինետիկան և մեխանիզմը։ Սեմյոնովը արտասահմանյան մի շարք ակադեմիաների անդամ է։ ԽՍՀՄ V—VII գումարումների Գերագույն սովետի դեպուտատ։ Պետական (1941 թ., 1949 թ.), լենինյան (1976 թ.) և նոբելյան (1956 թ.) մրցանակներ։ Պարգևատրվել է Լենինի 7 և Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Семёнов Николай Николаевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  5. ↑ Птушенко В. В., Ляпунова Е. А. История отечественной науки в переписке семьи Ляпуновых (1955–1962 гг.), The history of Russian science through the correspondence of the Lyapunov family (1955–1962) (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2021. — Т. 13, вып. 4. — С. 150—168. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24412/2076-8176-2021-4-150-168
  6. ↑ Письма советских учёных в издательство «Наука» в поддержку издания очерка Ж.А. Медведева «Биологическая наука и культ личности», Letters of Soviet scientists to the publishing house “Nauka” in support of the publication of Zhores Medvedev’s essay “Biology and the personality cult” (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2019. — Т. 11, вып. 2. — С. 20—40. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
  7. ↑ «Я был рад и ошеломлён находкой сокровищницы материалов по российской генетике», “I Was Delighted and Aghast at the Treasure Trove of Materials on Russian Genetics” // Историко-биологические исследования — 2018. — Vol. 10, Iss. 1. — P. 52—80. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
  8. ↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
  9. ↑ http://www.biograph.ru/index.php/whoiswho/1/350-goldanskyi
  10. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 1956 — Nobel Foundation.
  11. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  12. ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 320.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլայ Սեմյոնով» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 10, էջ 282)։