Սիդնեյ Բրեններ

Սիդնեյ Բրեններ
անգլ.՝ Sydney Brenner
Դիմանկար
Ծնվել էհունվարի 13, 1927(1927-01-13)[1][2][3][…]
ԾննդավայրGermiston, ՀԱՀ
Մահացել էապրիլի 5, 2019(2019-04-05)[4][5][6][…] (92 տարեկան)
Մահվան վայրՍինգապուր
Քաղաքացիություն ՀԱՀ և  Միացյալ Թագավորություն
Կրոնաթեիզմ
ԿրթությունԷքսետեր քոլեջ, Ուիտուոտերստրանդի համալսարան, Թագավորական քոլեջ, Քեմբրիջ և Օքսֆորդի համալսարան
Գիտական աստիճանդոկտորի աստիճան[7]
Ազդվել էՖրեդերիկ Սանգեր
Մասնագիտությունbiotechnologist, գենետիկ, համալսարանի դասախոս և կենսաբան
ԱշխատատուՔեմբրիջի համալսարան և Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի
Պարգևներ և
մրցանակներ

Gold Order of Mapungubwe?

 Grand Cordon of the Order of the Rising Sun Դոմ Հենրի մանկան մեծ խաչ[19]

Ալբերտ Լասկերի մրցանակ բժշկական հիմնավոր հետազոտությունների համար

[8] Բժշկության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակ[9][10]
Կոպլիի մեդալ[11]

Թագավորական մեդալ

Հարվիի մրցանակ

[12]

Գայդների միջազգային պարգև

Ֆեյսալ արքայի միջազգային մրցանակ գիտության ասպարեզում

March of Dimes Prize in Developmental Biology?

Max Delbrück Medal?

Ռոզենստիլի մրցանակ

[13]

Feldberg Foundation?

William Bate Hardy Prize?

Bristol-Myers Squibb Award for Distinguished Achievement in Neuroscience Research?

[14]

Genetics Society of America Medal?

Դեն Դեվիդի մրցանակ

Կիոտոյի մրցանակ առաջատար տեխնոլոգիաների ոլորտում

[15]

Grand Prix Charles-Leopold Mayer?

Սըր Հանս Քրեբսի մեդալ

Քրունի լեկցիա

Novartis Medal and Prize?

Պորտուի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[16][17]

Բժշկության ոլորտում Ֆեյսալ թագավորի անվան միջազգային մրցանակ

John Innes Centre Haldane Lecture?

[18]

Բժշկական գիտությունների ակադեմիայի անդամ

Բալիի մեդալ

Պոմպեու Ֆաբրայի անվան համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[20][21]

Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ

Louis-Jeantet Prize for Medicine?

[22]

Gregor Mendel Medal?

[23]

Mendel Medal?

[24]

Lasker-Koshland Special Achievement Award in Medical Science?

[25] և

Honorary member of the British Biophysical Society?

ԱնդամությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Լեոպոլդինա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[26], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Մոլեկուլային կենսաբանության եվրոպական կազմակերպություն, Եվրոպական ակադեմիա[27] և Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն
 Sydney Brenner Վիքիպահեստում

Սիդնեյ Բրեններ (հունվարի 13, 1927(1927-01-13)[1][2][3][…], Germiston, ՀԱՀ - ապրիլի 5, 2019(2019-04-05)[4][5][6][…], Սինգապուր)[28][29], հարավաֆրիկացի կենսաբան։ 2002 թվականին նա Ռոբերտ Հորվիցի և սըր Ջոն Սուլսթոնի հետ համատեղ արժանացել է ֆիզիոլոգիայի կամ բժշկության բնագավառում Նոբելյան մրցանակի[30]։ Անգլիայի Քեմբրիջի Մոլեկուլային կենսաբանության բժշկական հետազոտությունների խորհրդի (MRC) լաբորատորիայում աշխատելու ժամանակ Բրենները զգալի ներդրում է ունեցել գենետիկական կոդի և մոլեկուլային կենսաբանության այլ ոլորտների մեջ։ Նա Caenorhabditis elegans-ի կլոր որդը ամրագրեց որպես զարգացման կենսաբանության հետազոտության մոդելային օրգանիզմ [31][32] և հիմնեց Մոլեկուլյար գիտությունների ինստիտուտը Բերքլիում, Կալիֆոռնիա, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ[33][34][35][36][37][38][39][40]։

Վաղ կյանք և կրթություն

Բրենները ծնվել է 1927 թվականի հունվարի 13-ին, այն ժամանակվա Տրանսվաալի Գերմիստոն քաղաքում (այսօր Գաուտենգում), Հարավային Աֆրիկա։[41] Նրա ծնողները՝ Լիան[42] և Մորիս Բրենները հրեա ներգաղթյալներ էին։ Նրա հայրը՝ կոշկակար, 1910 թվականին Լիտվայից եկել էր Հարավային Աֆրիկա, իսկ մայրը՝ 1922 թվականին՝ Լատվիայի Ռիգա քաղաքից։ Նա ուներ մեկ քուր։[43][44]

Նա կրթություն է ստացել Գերմիստոնի ավագ դպրոցում[41]ում։և Վիտվաթերսռանդի համալսարանում։ Համալսարան ընդունվելով 15 տարեկանում, նրա երկրորդ կուրսում նշվեց, որ նա վեցամյա բժշկական դասընթացի ավարտին բժշկական պրակտիկայի համար որակավորում ստանալու համար, չափազանց երիտասարդ կլիներ և, հետևաբար, նրան թույլ տվեցին ավարտել բակալավրիատը անատոմիայի և ֆիզիոլոգիայի ոլորտում: Այդ ընթացքում նա սովորել է ֆիզիկական քիմիա՝ Ջոել Մանդելշտամից, մանրադիտակը՝ Ալֆրեդ Օեթլից և նյարդաբանություն՝ Հարոլդ Դեյցից։ Նա նաև մարդաբանության և պալեոնտոլոգիայի ներածություն է ստացել Ռայմոնդ Դարտից և Ռոբերտ Բրումից։ Հյուսվածքաբան Ջոզեֆ Գիլմանը և անատոմիայի ամբիոնի հետազոտությունների տնօրենը Բրեններին համոզեցին շարունակել ուաումը գերազանցությամբ և ստանալ մագիստրոսի կոչում: Բրեններն ընդունեց, թեև դա կնշանակեր, որ նա չի ավարտի բժշկական դպրոցը, և նրա կրթաթոշակը կդադարեցվի: Նա այս ընթացքում հոգում էր իրեն՝ աշխատելով որպես լաբորանտ։ Հենց այս ընթացքում՝ 1945 թվականին, Բրենները հրապարակեց իր առաջին գիտական ​​աշխատանքները։ Նրա մագիստրոսական թեզը բջջագենետիկայի բնագավառում էր և հրապարակումներ այդ բնագավառում, որը Բրենները հետագայում կոչեց Բջջային ֆիզիոլոգիա։[43]

1946 թվականին Վիլֆրեդ Լե Գրոս Քլարկը Բրեններին հրավիրեց Օքսֆորդի անատոմիայի ֆակուլտետ։ Փոխարենը Բրեններին համոզեցին ավարտել իր բժշկական կրթությունը։ Բրենները վերադարձավ բժշկական դպրոց, որտեղ նա ձախողեց բժշկությունը, գրեթե ձախողեց վիրաբուժությունը, իսկ մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի ոլորտում ստացավ առաջին կարգ: Վեց ամիս անց Բրեններն հաջողությամբ ավարտեց Բժշկության և վիրաբուժության կրկնությունը և 1951 թվականին ստացավ Բժշկության բակալավրի, վիրաբուժության բակալավրի աստիճան։[43]

Բրենները ստացել է 1851 թվականի ցուցահանդեսային կրթաթոշակ 1851 թվականի ցուցահանդեսի թագավորական հանձնաժողովի կողմից, ինչը նրան հնարավորություն տվեց Օքսֆորդի համալսարանում պաշտպանել փիլիսոփայության դոկտորի աստիճանը Սիրիլ Հինշելվուդի ղեկավարությամբ։[45][46]

Կարիերա և հետազոտություն

Դոկտորական թեզը պաշտպանելուց հետո Բրենները հետդոկտորական հետազոտություն անցկացրեց Բերկլիի համալսարանում, Կալիֆորնիա։ [47] Հաջորդ 20 տարիները նա անցկացրել է Քեմբրիջի մոլեկուլային կենսաբանության լաբորատորիայում։[48] Այնտեղ, 1960-ականներին, նա իր ներդրումն ունեցավ մոլեկուլային կենսաբանության մեջ, այն ժամանակ դեռևս նոր զարգացող բնագավառ: 1976 թվականին նա միացել է Կալիֆորնիայի Սալկի ինստիտուտին։[41]

1953 թվականի ապրիլին, Ջեք Դունիցի, Դորոթի Հոջկինի, Լեսլի Օրգելի և Բերիլ Մ. Օութոնի հետ միասին նա առաջիններից էր, ով տեսավ Ֆրենսիս Քրիքի և Ջեյմս Ուոթսոնի կողմից ստեղծած ԴՆԹ-ի կառուցվածքի մոդելը։ Ըստ Բերիլ Օութոնի, նրանք բոլորը միասին երկու մեքենայով ճանապարհորդեցին Քեմբրիջ՝ տեսնելու ԴՆԹ-ի կառուցվածքի մոդելը։[49]

1960-ականներին մոլեկուլային կենսաբանության ձևավորվող ոլորտում Բրենները մի քանի կարևոր ներդրում է ունեցել: Նա առաջինն էր ապացուցել, որ բոլոր համաձայնեցված գենետիկ կոդավորման հաջորդականություններն անհնարին են: Այս պատկերացումն առանձնացրեց կոդավորման գործառույթը կառուցվածքային սահմանափակումներից, ինչպես առաջարկվում էր Ջորջ Գամովի խելացի կոդում: Սա ստիպեց Ֆրենսիս Քրիքին առաջարկել հիպոթետիկ մոլեկուլի գաղափարը (հետագայում ճանաչվեց որպես փոխանցող ՌՆԹ կամ tRNA), որը գենետիկական տեղեկատվությունը ՌՆԹ-ից սպիտակուցներ է փոխանցում: Բրենները «ադապտորի հիպոթեզ» անվանումը տվել է 1955 թվականին։[50] [51]

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 Encyclopædia Universalis (ֆր.) — Encyclopædia Britannica, 1968.
  2. ↑ 2,0 2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 https://www.asianscientist.com/2019/04/topnews/sydney-brenner-nobel-laureate-dies-92-c-elegans-obituary/
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Munk's Roll
  7. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #128411848 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  8. ↑ 1971 Winners — Lasker Foundation.
  9. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2002 — Nobel Foundation.
  10. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  11. ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
  12. ↑ https://harveypz.net.technion.ac.il/harvey-prize-laureates/
  13. ↑ https://www.brandeis.edu/rosenstiel/rosenstiel-award/past.html
  14. ↑ GRANTS AND AWARDS PROGRAM FACT SHEET
  15. ↑ https://www.kyotoprize.org/en/laureates/
  16. ↑ Doutores Honoris Causa pela Universidade do Porto — University of Porto.
  17. ↑ Universidade do Porto - Doutoramento Honoris Causa — 2003.
  18. ↑ The Haldane Lecture — John Innes Centre.
  19. ↑ Ordens Honoríficas Portuguesas
  20. ↑ Investiture ceremony of Professor Sydney Brenner as doctor honoris causa by UPF — Pompeu Fabra University, 2014.
  21. ↑ https://www.upf.edu/web/universitat/sydney-brenner
  22. ↑ https://www.jeantet.ch/en/prix-louis-jeantet/laureats/1987-en/professeur-sydney-brenner/
  23. ↑ https://www.leopoldina.org/en/about-us/distinctions-of-the-academy/medals/mendel-medal/
  24. ↑ https://genetics.org.uk/medals-and-prizes/genetics-society-medals-and-lectures/mendel-medal/
  25. ↑ https://laskerfoundation.org/award/special-achievement/
  26. ↑ Notable Names Database — 2002.
  27. ↑ www.ae-info.org
  28. ↑ Wade, Nicholas (5 April 2019). «Sydney Brenner, a Decipherer of the Genetic Code, Is Dead at 92». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 5 April 2019-ին. Վերցված է 8 April 2019-ին.
  29. ↑ White, John; Bretscher, Mark S. (2020). «Sydney Brenner. 13 January 1927—5 April 2019». Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 69: 78–108. doi:10.1098/rsbm.2020.0022. S2CID 221399685.
  30. ↑ Friedberg, Errol (2019). «Sydney Brenner (1927–2019) Mischievous steward of molecular biology's golden age». Nature. 568 (7753): 459. doi:10.1038/d41586-019-01192-9. ISSN 0028-0836. PMID 30988427.
  31. ↑ Cite warning: <ref> tag with name celegans cannot be previewed because it is defined outside the current section or not defined at all.
  32. ↑ Hodgkin, JA; Brenner, S (1977). «Mutations causing transformation of sexual phenotype in the nematode Caenorhabditis elegans». Genetics. 86 (2 Pt. 1): 275–87. doi:10.1093/genetics/86.2.275. ISSN 0016-6731. PMC 1213677. PMID 560330.
  33. ↑ The Science Times Book of the Brain 1998. Edited by Nicholas Wade. The Lyons Press
  34. ↑ Horace Freeland Judson The Eighth Day of Creation (1979), pp. 10–11 Makers of the Revolution in Biology; Penguin Books 1995, first published by Jonathan Cape, 1977; 0-14-017800-7.
  35. ↑ Brenner, S.; Elgar, G.; Sanford, R.; Macrae, A.; Venkatesh, B.; Aparicio, S. (1993). «Characterization of the pufferfish (Fugu) genome as a compact model vertebrate genome». Nature. 366 (6452): 265–68. Bibcode:1993Natur.366..265B. doi:10.1038/366265a0. ISSN 0028-0836. PMID 8232585. S2CID 2715056.
  36. ↑ "Sydney Brenner: A Biography" by Errol Friedberg, pub. CSHL Press October 2010, 0-87969-947-7.
  37. ↑ de Chadarevian, Soraya (2009). «Interview with Sydney Brenner». Studies in History and Philosophy of Science Part C: Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences. 40 (1): 65–71. doi:10.1016/j.shpsc.2008.12.008. ISSN 1369-8486. PMID 19268875.
  38. ↑ Friedberg, Errol C. (2008). «Sydney Brenner». Nature Reviews Molecular Cell Biology. 9 (1): 8–9. doi:10.1038/nrm2320. ISSN 1471-0072. PMID 18159633. S2CID 1037231.
  39. ↑ Կաղապար:Scopus
  40. ↑ «Sydney Brenner publications». Google Scholar. Արխիվացված օրիգինալից 18 September 2019-ին. Վերցված է 28 September 2008-ին.
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 Կաղապար:Who's Who
  42. ↑ «Errol C. Friedberg. Sydney Brenner: A Biography» (PDF). cshlpress.com. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 6 April 2019-ին. Վերցված է 5 April 2019-ին.
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 «Sydney Brenner, Biographical». nobelprize.org. Արխիվացված օրիգինալից 23 October 2020-ին. Վերցված է 6 April 2019-ին.
  44. ↑ «Brenner, Sydney (1927– ) World of Microbiology and Immunology». encyclopedia.com. Արխիվացված օրիգինալից 20 August 2016-ին. Վերցված է 27 July 2016-ին.
  45. ↑ Brenner, Syndney (1954). The physical chemistry of cell processes: a study of bacteriophage resistance in Escherichia coli, strain B (DPhil thesis). University of Oxford. OCLC 775695643. Կաղապար:EThOS. Արխիվացված օրիգինալից 23 October 2020-ին. Վերցված է 25 August 2015-ին.
  46. ↑ «Dr Sydney Brenner». Exeter College (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 6 April 2019-ին. Վերցված է 6 April 2019-ին.
  47. ↑ «Sydney Brenner: Senior Distinguished Fellow of the Crick-Jacobs Center». Salk Institute. Արխիվացված օրիգինալից 1 October 2015-ին. Վերցված է 25 August 2015-ին.
  48. ↑ John Finch; 'A Nobel Fellow on Every Floor', Medical Research Council 2008; 978-1-84046-940-0
    This book is all about the MRC Laboratory of Molecular Biology, Cambridge.
  49. ↑ Olby, Robert, Francis Crick: Hunter of Life's Secrets, Cold Spring Harbor Laboratory Press, 2009, Chapter 10, pg. 181; 978-0-87969-798-3
  50. ↑ Crick, Francis (1955). «On Degenerate Templates and the Adaptor Hypothesis: A Note for the RNA Tie Club». National Library of Medicine. Արխիվացված օրիգինալից 16 August 2022-ին. Վերցված է 2022-07-21-ին.
  51. ↑ Cobb, Matthew (29 June 2015). «Who discovered messenger RNA?». Current Biology. 25 (13): R526–R532. Bibcode:2015CBio...25.R526C. doi:10.1016/j.cub.2015.05.032. PMID 26126273.