Քարբեկ

Քարբեկ

Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophytes)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Քարբեկածաղկավորներ (Saxifragales)
Ընտանիք	Քարբեկազգիներ (Saxifragaceae)
Ցեղ	Քարբեկ (Saxifraga) L., 1753

Քարբեկ (լատին․՝ Saxifraga), քարկոտրուկ, քարահերձ, քարբեկազգիների ընտանիքի միամյա և բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է ավելի քան 300 (այլ տվյալներով՝ 350), ՀՀ-ում՝ 8 տեսակ՝ ճահճային քարբեկ (Saxifraga hirculus), մուսկուսային քարբեկ (Saxifraga moschata), կոտրվող քարբեկ (Saxifraga exarata), սիբիրյան քարբեկ (Saxifraga sibirica) և այլն։

Տարածվածություն

Տարածված է Արագածոտնի, Շիրակի, Լոռու, Տավուշի, Գեղարքունիքի, Վայոց ձորի, Սյունիքի և այլ մարզերում։ Աճում է քարքարոտ, խոնավ և ստվերոտ վայրերում, ժայռաճեղքերում, առվակների ափերին և այլն։

Արտաքին տեսք

Ցողունը մերկ է կամ թավոտ, բարձըր է ՝ 5-50 սմ։ Ցողունի ստորին մասի տերևներն առաջացնում են արմատամերձ խիտ վարդակ, իսկ վերինները մանր են, նեղ, հերթադիր։ Որոշ տեսակների տերևներն ունեն կիր արտադրող գեղձեր։ Կիրը սպիտակ թեփուկների ձևով նստում է տերևների վրա, որոնք մոխրականաչավուն են երևում։ Ծաղկաբույլը վահանանման է կամ հուրանանման, ծաղիկները (հազվադեպ՝ մեկական)՝ դեղին, սպիտակ, կանաչավուն կամ կարմրավուն։ Ծաղկում է մայիս-հուլիսին։ Պտուղը բազմասերմ, երկեղջյուր տուփիկ է։ Սերմերը մանր են, կլոր, երկարավուն կամ իլիկանման։

Քարբեկը բժշկության մեջ

Որոշ տեսակների սերմերի ու արմատների պատրաստուկները միզամուղ են, օգտագործվում են նաև մաշկ, հիվանդությունների (քսուք և թրջոց), տերևներինը՝ դեղնախտի ժամանակ։ Գեղագարդիչ է։

Տեսակներ

Saxifraga adscendens
Saxifraga aizoides
Saxifraga aizoon –
Saxifraga algisii
Saxifraga anadyrensis
Saxifraga androsacea
Saxifraga aquatica
Saxifraga arachnoidea
Saxifraga x arendsi
Saxifraga aspera
Saxifraga biflora
Saxifraga bronchialis
Saxifraga bryoides
Saxifraga caesia
Saxifraga callosa
Saxifraga canaliculata
Saxifraga carpatica
Saxifraga cernua
Saxifraga cespitosa
Saxifraga ciliata
Saxifraga cochlearis
Saxifraga columnaris
Saxifraga corsica
Saxifraga cotyledon
Saxifraga cuneifolia
Saxifraga cymbalaria
Saxifraga decipiens
Saxifraga dinnikii
Saxifraga eschscholtzii
Saxifraga exarata
Saxifraga flagellaris
Saxifraga florulenta
Saxifraga forbesei
Saxifraga fortunei
Saxifraga × geum
Saxifraga globulifera
Saxifraga granulata
Saxifraga grisebachii
Saxifraga groenlandica
Saxifraga hederacea
Saxifraga hirculus
Saxifraga hirsuta
Saxifraga hyperborea
Saxifraga hypnoides
Saxifraga juniperifolia
Saxifraga korshinskii
Saxifraga lactea
Saxifraga longifolia
Saxifraga maderensis
Saxifraga mertensiana
Saxifraga montana
Saxifraga moschata
- Saxifraga moschata ssp. basaltica
Saxifraga muscoides
Saxifraga mutata
Saxifraga nathorstii
Saxifraga nipponica
Saxifraga oppositifolia
Saxifraga osloensis
Saxifraga paniculata
Saxifraga petraea
Saxifraga platysepala
Saxifraga porophylla
Saxifraga redofskii
Saxifraga rivularis
Saxifraga rosacea
Saxifraga rotundifolia
Saxifraga roylei
Saxifraga rudolphiana
Saxifraga rufopilosa
Saxifraga sancta
Saxifraga serpyllifolia
Saxifraga spathularis
Saxifraga stolonifera
Saxifraga subverticillata
Saxifraga taygetea
Saxifraga taylorii
Saxifraga tenella
Saxifraga tombeanensis
Saxifraga tricuspidata
Saxifraga tridactylites
Saxifraga trifurcata
Saxifraga × urbium
Saxifraga umbrosa
Saxifraga vandelli
Saxifraga wahlenbergii

Պատկերասրահ

Անձրևից հետո
Բացված քարբեկ
Դեղին քարբեկ
Կարմիր քարբեկ
Կիսաբացված վիճակում
Չբացված քարբեկ
Քարբեկը քարի կողքից
Վարդագույն քարբեկ

Արտաքին հղումներ

The Saxifrage Society Արխիվացված 2004-12-04 Wayback Machine

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քարբեկ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քարբեկ» հոդվածին։