Ultimate Fighting Championship

Ultimate Fighting Championship
Изображение логотипа
Տեսակmixed martial arts organization? և ձեռնարկություն
Երկիր ԱՄՆ
ՀապավումUFC
ԿարգախոսAs real as it gets
ՆախորդողPride Fighting Championships, Strikeforce և World Extreme Cagefighting
Հիմնադրված1993
Իրավ. կարգավիճակԳործող
Գլխադասային գրասենյակԱմերիկայի Միացյալ Նահանգներ Լաս Վեգաս, Նևադա, ԱՄՆ
ԱրդյունաբերությունԸնդհանուր մենամարտեր
Կարևոր անձինքԼորենցո Ֆերտիտտա III
(նախագահ/գործադիր տնօրեն)
Դանա Ուայթ, (նախագահ)
Մարկ Ռատներ
(ՆԻՀ փոխնախագահ)
Ջո Սիլվա
(կադրերի բաժնի փոխնախագահ/ մարտերի կազմակերպիչ)
Վերադաս կազմակերպությունZuffa, LLC
ՀիմնադիրArt Davie?, Rorion Gracie? և Bob Meyrowitz?
Պարգևներ
Կայքufc.com​(անգլ.)

«Ultimate Fighting Championship» (UFC), ընդհանուր մենամարտեր (MMA) սպորտաձևի ամերիկյան կազմակերպություն (պրոմոշեն), «Zuffa» սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերության ստորաբաժանում[2]։ Համարվում է աշխարհի խոշորագույն խառնամարտային առաջնությունը[3]։ Առաջնորդվում է խառնամարտի միացյալ կանոնադրությամբ։

«UFC» պիտակը կրող առաջին մարտական իրադարձությունն անցկացվել է 1993 թվականի նոյեմբերի 12-ին՝ Կոլորադո նահանգի վարչական կենտրոն Դենվեր քաղաքում։ Անցկացվող անդրանիկ մրցույթներում մասնակիցների գերնպատակն է եղել այսպես կոչված իրական կռվի պայմաններում հակառակորդի դեմ կիրառել առավելագույն արդյունավետության մարտաոճեր (օրինակ՝ բռնցքամարտ, բրազիլյան ջիու ջիցու, սամբո, ըմբշամարտ, մուայ թայ, կարատե, ձյուդո և այլ ոճեր)։ Հետագայում մարտիկներն սկսեցին կիրառել միանգամից մի քանի մարտական տեխնիկաներ՝ ունուղղակի կերպով նպաստելով ժամանակակից խառնամարտի ենթաճյուղի զարգացմանը[4]։

Ունենալով մի շարք հաջող հեռուստատեսային գործարքներ, ինչպես նաև ընդլայնվելով դեպի Կանադա, Ավստրալիա, Եվրոպա, Միջին Արևելք և Ասիա, 2015 թվականի դրությամբ «UFC»-ն ունի սատարողների շոշափելի բազա, ինչպես նաև հաճախ հայտնվում է զանգվածային լրատավամիջոցների լուսաբանություններում։

Գոյության տարիներին «UFC»-ին հաջողվել է անցկացնել շուրջ 300 մարտական իրադարձություն, ինչպես նաև ձեռք բերել «Pride», «World Extreme Cagefighting», «Strikeforce» և «EliteXC» մրցակից առաջնություններին։

Կազմակերպությունում գործում է 9 քաշային կարգ։ Նախագահի պաշտոնը զբաղեցնում է Դանա Ուայթը

UFC-ի պատմություն

Ծագում

Ռոյս Գրեյսին, զիջելով մրցակիցներին աճի և քաշի մեջ, հաղթել է UFC-ի երեք մրցաշարերում՝ օգտագործելով Բրազիլական ջիու-ջիթսու:

Ստեղծման առումով UFC-ն պարտական է Կալիֆոռնիա նահանգի գործարար Արտ Դեյվին։ 1991 թվականին Դեյվին, մարտարվեստի հետազոտություն անցկացնելով առևտրային հաճախորդի համար, հանդիպել է Ռոյս Գրեյսիին, որը Բրազիլիայի ջիու ջիթսի դպրոցն էր ղեկավարում Կալիֆոռնիայի Տորանս քաղաքում, և դարձել նրա աշակերտը։

Գրեյսիների ընտանիքը երկար պատմություն է ունեցել Բրազիլիայում խառը մարտարվեստների նախորդի՝ վալե-տուդոյի մրցախաղերի անցկացման մեջ։ 1992 թվականին, ոգեշնչված տարբեր մարտարվեստների վարպետների նկատմամբ Գրեյսիի հաղթանակների տեսանյութերով, Դեյվին առաջարկել է Ռորիոնին և Ջոն Միլիուսին անցկացնել ութ մասնակիցներից բաղկացած մրցաշար, որը կոչվում է «Աշխարհների պատերազմ»։ Մրցաշարը առանց արգելքների պետք է ցուցադրեր մարտարվեստի տարբեր ոճերի դիմակայությունը՝ որոշելու լավագույն մարտարվեստը[5]։ Հայտնի կինոռեժիսոր և սցենարիստ Միլիուսը, ինչպես նաև Գրեյսիի աշակերտը, համաձայնել էր լինել այս մրցույթի ստեղծագործական տնօրենը։ Դեյվին կազմել էր բիզնես պլան, և քսանութ ներդրողներ կազմել էին նախնական կապիտալը, որպեսզի ստեղծեն «WOW Promotions» ընկերությունը, այն մտադրությամբ, որ մրցաշարը վերածվելու է հեռուստատեսային շոուի[6]։

Ութանկյուն (կամ օկտագոն), վանդակը, որտեղ ընթանում են մարտերը, դարձել է UFC-ի խորհրդանիշը և չի փոխվել առաջին մրցաշարի ժամանակներից:

1993 թվականին «WOW Promotions»-ը հեռուստատեսային գործընկեր գտնելու համար բանակցություններ է սկսել մալուխային հեռուստատեսության TVKO (HBO ալիք), SET (Showtime ալիք) 7 Semaphore Entertainment Group (socr. SEG) ալիքների հետ։ TVKO և SET ալիքները հրաժարվել են, բայց SEG-պիոներ վճարովի մալուխային հեռուստատեսությունը դարձել է WOW-ի գործընկեր 1993 թվականի մայիսին[7]։ Ավելի շուտ SEG-ը արդեն թողարկել էր ոչ ավանդական մրցումներ, որոնցից է «Սեռերի մարտը»։ Այն տղամարդկանց և կանանց միջև թենիսի առաջնություն է, որի շրջանակներում տեղի է ունեցել Ջիմմի Քոնորսի և Մարտինա Նավրատիլովայի հանդիպումը[5]։ SEG-ը կապ է հաստատել արվեստի տնօրեն Ջեյսոն Կասոնի հետ՝ խնդրելով նրան ստեղծել «Ութանկյան» պատկեր, որի մեջ նախատեսվում էր մարտեր անցկացնել։ Հետագայում «Ութանկյունը», որը նաև հայտնի է որպես «Օկտագոն» (անգլ.՝ octagon), դարձել է մրցույթի խորհրդանիշ, իսկ Կասսոնը դարձել է UFC-ի նկարիչ և կազմակերպությունում աշխատել մինչև 2000 թվականը[5]։ SEG-ը նաև որոշել է շոուի անունը՝ The Ultimate Fighting Championship[8]։

1993 թվականի նոյեմբերի 12-ին WOW-ը և SEG-ը համատեղել են առաջին մրցաշարը Մակնիկոլս մարզապալատում՝ Կոլորադոյում։ Մրցաշարին մասնակցել են քիքբոքսերներ Պատրիկ Սմիթը և Քևին Ռոզյեն, սավատայի ներկայացուցիչ Ժերար Գորդոն, շուտբոքսեր Քեն Շեմրոկը, կարատեիստ Զեյն Ֆրեյզերը, սումոիստ Թեյլա Տուլին, բռնցքամարտիկ Արտ Ջիմերսոնը և բրազիլական ջիու-ջիթսուի ներկայացուցիչ Ռոյս Գրեյսիը, Ռորիոնի կրտսեր եղբայրը, որն անձամբ ընտրվել է որպես Գրեյսիի ընտանիքի ներկայացուցիչ։ Շոուին սպասում էր ակնթարթային հաջողություն․ 2800 մարդ ներկա էր Արենա Մաքնիկոլսի տրիբունաներին, և ևս 86 592 բաժանորդ դիտել է վճարովի ալիքով[9]։

Սպորտային երկրպագուների համար մրցության գլխավոր ինտրիգը եղել է այն հարցը, թե արդյոք ըմբիշը կարող է հաղթել բռնցքամարտիկին[10]։ Այդ ժամանակ մարտարվեստի ներկայացուցիչների մեծ մասը ուներ միայն մեկ ոճ և այլ մարտարվեստների պրակտիկաների դեմ պայքարի սահմանափակ փորձ[11]։ Առաջին մրցաշարում բոլորից արդյունավետ էր ըմբշամարտի ներկայացուցիչը։ Օգտագործելով բրազիլական ջիու-ջիթսի տեխնիկան՝ Ռոյս Գրեյսին հաղթանակ է տարել երեք մրցակիցների նկատմամբ և դարձել UFC 1-ի չեմպիոն[12]։

Ի սկզբանե կազմակերպիչները կրկնակի մրցաշարեր չէին նախատեսել, սակայն UFC 1-ի հաջողության պատճառով նրանք որոշել են կազմակերպել նոր մրցումներ։

Այս շոուն պետք է միակը լիներ իր տեսակի մեջ, բայց այն այնքան հեռուստադիտող էր հավաքել վճարովի հեռուստաալիքում, որ նրանք որոշել էին ևս մեկ մրցում անցկացնել։ Նրանք երբեք չէին մտածի, որ սպորտաձև են ստեղծում[13]։

1995 թվականի ապրիլին Դեյվին և Գրեյսին SEG-ին վաճառել են ընկերության իրենց բաժինը և լուծարել WOW Promotions-ը։ Դեյվին շարունակում էր հարաբերությունները SEG-ի հետ որպես բուքմեյքեր և կազմակերպիչ, ինչպես նաև UFC-ի նախագահ մինչև 1997 թվականի դեկտեմբերը[14]։

Վաղ մրցաշարերի յուրահատկություններ

Չնայած կազմակերպությունը գործել է «Առանց կանոնների» հնչեղ կարգախոսով, դա այնքան էլ ճշգրիտ չէր, քանի որ UFC-ն ի սկզբանե ստեղծվել էր որոշակի սահմանափակումներով։ Թույլ չէին տալիս կծել և ճզմել աչքերը, իսկ մազերից բռնելը, գլուխը սեղմելը, աճուկային հարվածները և մատներով կառչելով թեև թույլատրվում էր, բայց չէին խրախուսվում[14]։ Ընդհանուր առմամբ, մարտիկները, հետևելով մարտարվեստների չգրված էթիկական օրենքներին, խուսափում էին նման հարվածներից։ Օրինակ, UFC 5-ի մրցաշարի որակավորման փուլում, մասնակիցներ Ջեյսոն Ֆեյրնը և Գայ Մեզգերը մենամարտից առաջ պայմանավորվել են մազերից չքաշել միմյանց, և երկուսն էլ մազերը կապել են[15]։ Որպես կանոն, աճուկին դիտավորյալ հարվածներ հազվադեպ էին լինում։ Այս տեսակետից ամենահայտնին Քիթ Հեքնի և Ջո Սունի մենամարտն է, որը նույնպես անցկացվել է UFC 4-ում, և հանդիսատեսը հիշում է հենց այն բանի համար, որ գետնին գտնվելիս Քիթ Հեքնին միտումնավոր մի քանի ծակող հարվածներ էր հասցրել Սանուի աճուկին[16]։ Հետաքրքրական է, որ չնայած ծանր հարվածներին, Սան շարունակել է մենամարտը, սակայն վերջում պարտվել է խեղդվելու արդյունքում։ Ի դեպ, չնայած «կեղտոտ» համարվող հնարքների սահմանափակ օգտագործմանը, UFC-ն ձեռք է բերել ծայրահեղ դաժան սպորտի համբավ, ինչի մասին մարտերից առաջ բազմիցս զգուշացրել են լսարանին։

UFC-ի վաղ մրցաշարերն անցկացվել են բաց քաշային կարգում, և երկու մարտիկների միջև քաշի տարբերությունը երբեմն հասել է 180 կիլոգրամի, ինչպես Կիտ Հեքնիի[17] և Էմանուել Յարբորոյի[18] մենամարտում UFC 3-ի շրջանակներում[19]։ Այնուամենայնիվ, UFC-ի մարտերը արագ ապացուցել են, որ հասակը և քաշը հաղթանակի որոշիչ գործոն չեն, առաջին չորս մրցաշարերից երեքը հաղթել է 182 սանտիմետր, 78 կիլոգրամանոց Ռոյս Գրեյսը։

Հակասություններ ու բարեփոխումներ

Մինչ բարեփոխումները սենատոր Ջոն Մաքքեյնը UFC-ին դեմ էր հանդես գալիս

UFC-ն գրեթե անմիջապես լայն ժողովրդականություն է ձեռք բերել իր նորության, ռեալիզմի և տպագրության մեծ լուսաբանման շնորհիվ, թեև ոչ բոլորն են բարենպաստ։ Մրցումների կոշտությունն ու ոճը, որտեղ SEG-ը նրանց առաջ է մղել, մասնավորապես, մրցաշարերը գովազդելով որպես «մարտեր առանց կանոնների», արագորեն գրավել են քննադատների ուշադրությունը[20]։ Սենատոր Ջոն Մաքքեյնին ուղարկել են UFC-ի առաջին մրցաշարի ձայնագրությամբ ժապավեն, որը Մաքքեյնն անմիջապես զզվելի է համարել։ Մաքքեյնն անձամբ է անցկացրել UFC-ի արգելման արշավը՝ դա անվանելով «մարդկային աքլորակռիվ», և նամակներ է ուղարկել ԱՄՆ-ի բոլոր 50 նահանգների կառավարություններին՝ մրցաշարերն արգելելու խնդրանքով[21]։

Արդյունքում UFC- ն զրկվել է Viewer's Choice-ի և մասնավոր TCI Cable-ի հանրային կաբելային ալիքով մարտեր հեռարձակելու հնարավորությունից։ Այդ որոշումը շատ հակասական էր, Մաքքեյնը հետագայում մեղադրվում էր բռնցքամարտի փրոմոութերներից բազմաթիվ կաշառքներ ստանալու մեջ, որոնք նոր տեսարանում տեսնում էին պոտենցիալ մրցակցին[22]։ 36 նահանգներ արգելել էին «անկանոն մրտերի» անցկացումը իրենց տարածքում, ներառյալ Նյու Յորքը, որտեղ պետք է անցկացվեր UFC 12-ը[23]։ UFC-ն շարունակում էր հեռարձակվել DirecTV Pay-Per-View ալիքով, թեև հանդիսատեսը չնչին էր այլ մալուխային ալիքների հարթակների համեմատ։

Ի պատասխան քննադատության՝ UFC-ն ուժեղացրել է համագործակցությունը պետական մարզական հանձնաժողովների հետ և փոխել կանոնները՝ հանելով մենամարտի տհաճ տարրերը, սակայն պահպանելով հարվածային և ըմբշամարտի տեխնիկայի հիմնական տարրերը։ UFC 12-ում քաշային կարգեր են մտցվել, և ձեռնոցները պարտադիր են դարձել սկսած UFC 14-ից, մինչդեռ արգելվում էին հակված հարվածներ, մազերի ձգում, այտերի ձգում, գլխի հարվածներ և աճուկների հարվածներ։ UFC 15-ում լրացուցիչ սահմանափակումներ մտցվեցին։ Գլխի, պարանոցի և հետևի հատվածի հարվածները, ինչպես նաև փոքր հոդերի շահարկումը արգելվում էին։ UFC 21-ում պայքարը բաժանվել էր հինգ րոպեանոց ռաունդների, և UFC- ն վերջապես տեսարժան մարտերից վերածվել էր մարզաձևի[14]։

UFC-ն նաև շարունակել է աշխատել պետական մարզական կոմիտեների հետ՝ մրցումներն առաջ մղելով նաև այլ նահանգներում, այդ թվում՝ Այովա, Միսիսիպի, Լուիզիանա, Վայոմինգ և Ալաբամա։

2000 թվականի սեպտեմբերի 30-ին Նյու Ջերսիում տեղի է ունեցել MMA կանոնների մրցաշար, որի անցկացմանը հասել է մեկ այլ խառը մարտարվեստների՝ International Fighting Championships-ի պրոմոհոլովակը։ Երկու ամիս անց UFC-ն կազմակերպել է UFC 28-ը՝ Նյու Ջերսիի գլխավոր սպորտային կոմիտեի «Միացյալ կանոններով»[24]։ Բարեփոխումից հետո Մաքքեյնի կարծիքը փոխվել է․

Սպորտն աճել է։ Կանոնները փոխվել են մարզիկներին ավելի լավ պաշտպանություն տալու և ավելի արդար մրցակցություն ապահովելու համար[25]։

«Zuffa»-ի գնում

Դեյնա Ուայթ - UFC-ի գործող տնօրենը՝ սկսած 2001 թվականից

Մարտեր վարելու թույլտվություն ստանալուն հաջորդած տևական փորձությունից հետո SEG-ը սնանկացման եզրին էր։ 2001 թվականին ընկերությունը UFC- ն ձեռք բերելու առաջարկ է ստացել բռնցքամարտի նախկին պրոմոութեր Դեյնա Ուայթից և Station Casinos ցանցի ղեկավար Ֆրենկից և Լորենցո Ֆերտիտտայից։ Մեկ ամիս անց՝ 2001 թվականի հունվարին, Ֆերտիտանը գնել է UFC-ն 2 միլիոն դոլարով հատուկ ստեղծված «Zuffa» ընկերության միջոցով[26]։

Լորենցո Ֆերտիտան, որն ավելի վաղ Նևադա նահանգի մարզական հանձնաժողովի անդամ էր, իր կապերով «Zuffa»-ի համար ապահովել էր Նևադայում մարտեր անցկացնելու թույլտվություն[27]։ Դրանից կարճ ժամանակ անց UFC-ն վերադարձել է UFC 33 վճարովի կաբելային հեռուստատեսություն՝ երկրպագուներին ներկայացնելով միանգամից երեք տիտղոսային մենամարտ։

Պայքար հանուն գոյատևման և վերածնունդ

Կիսածանր քաշային կարգում նախկին չեմպիոն Տիտո Օրտիսն օգնել է UFC-ին հասնել իր հեղինակության նոր գագաթնակետին 2002 թվականին

«Zuffa» ապրանքանիշի գնումից հետո UFC-ի ժողովրդականությունը սկսել էր դանդաղ աճել, շնորհիվ մասամբ արդյունավետ գովազդի[28], կորպորատիվ ֆինանսական աջակցության, Թաջ Մահալի և MGM Grand Arena կազինոյի մեծ դահլիճներում մարտեր անցկացնելու հնարավորության, վճարովի կաբելային հեռուստատեսությանը վերադառնալու և տեսահոլովակի և DVD-ի մարտերի ձայնագրությունների թողարկումների շնորհիվ։

UFC-ն պայմանավորվածություն է ձեռք բերել Fox Sports Net (FSN) հեռուստաալիքի հետ, որը սկսել է մարտեր ցուցադրել խառը կանոններով, ինչպես նաև հեռարձակել է UFC 37.5 գլխավոր մենամարտը Չակ Լիդելի և Վիտոր Բելֆորտի միջև[29]։ Ավելի ուշ FSN-ը սկսել է ցուցադրել UFC մարտերի և լավագույն մարտերի ռեպորտաժները։

«Zuffa»-ի գնման ժամանակներից ի վեր կազմակերպության համար կրիտիկական իրադարձություն է դարձել UFC 40-ը, որը տեղի է ունեցել 2002 թվականի նոյեմբերի 22-ին։ «MGM Grand Arena»-ի տոմսերն ամբողջությամբ վաճառվել են, իսկ մալուխային հեռուստատեսության հաճախորդները գնել են 150 000 դիտում, ինչը երեք անգամ գերազանցում էր նախորդ մրցաշարերի վաճառքին[30]։ Երեկոյի գլխավոր մենամարտն էր UFC-ի կիսածանր քաշային կարգում այն ժամանակվա չեմպիոն Տիտո Օրտիսի և նախկին չեմպիոն Քեն Շեմրոքի դիմակայությունը, որը ժամանակավորապես լքուել էր MMA-ն՝ տեղափոխվելով ռեսլինգ։ UFC 40-ն իրենց ուշադրությանն է արժանացրել նույնիսկ այնպիսի մեդիա հսկաներ, ինչպիսիք են ESPN-ը և USA Today-ը՝ համապատասխանաբար տրամադրելով մարտերի ակնարկներ հանդիսատեսի և ընթերցողների համար[31]։ Չի բացառվում, որ հենց UFC 40-ի հաջողությունն ու Օրտիս-Շեմրոկի մենամարտի ակնկալիքը UFC-ին փրկել են սնանկությունից, «Zuffa»-ի նախորդ շոուների գնումների մակարդակը միջինում չի գերազանցել 45 000 հեռարձակումը, և կազմակերպությունը մեծ վնասներ է կրել[31]։ UFC 40 արդյունքները թույլ են տվել կազմակերպություններին հուսալ, որ MMA-ի ապագան կարող է լինել հաջողակ[32]։ Սակայն, չնայած մեկ շոուի հաջողությանը, «Zuffa»-ն նախկինի պես լուրջ ֆինանսական դժվարություններ է ունեցել, UFC-ի գնման ժամանակներից ընկերությունը կրել է 34 մլն դոլարի վնասներ[33]։

The Ultimate Fighter և ամրագրում հեռուստատեսությունում

Փլուզումից խուսափելու համար UFC-ն դուրս էր եկել վճարովի մալուխային հեռարձակման հիմնական հեռուստաալիքներից։ Հիշատակվելով «Ամերիկյան խաղատուն» ռեալիթի շոուի մեջ[34] և համոզվելով դրա արդյունավետության մեջ՝ որպես հանրայնացման գործիք, Ֆերտիտա եղբայրները որոշում են կայացրել ստեղծել իրենց սեփական ծրագիրը UFC-ի համար։

Նրանց գաղափարը, որն ստացել է «The Ultimate Fighter» անվանումը, ռեալիթի-շոու է, որը ցույց է տալիս MMA-ի հեռանկարային մարտիկներին, որոնք պայքարում են վեցանիշ պայմանագիր ստանալու և UFC-ում ելույթ ունենալու իրավունքի համար, առաջարկվել է մի քանի հեռուստատեսությունների, բայց ամենուր մերժվել է։ Համաձայնվել է միայն Spike TV ալիքը, այն էլ միայն այն բանից հետո, երբ Ֆերտիտային առաջարկել են իրենց վրա վերցնել 10 մլն դոլար արտադրական ծախսերը[33]։

2005 թվականի հունվարին «The Ultimate Fighter»-ը մեկնարկել է Spike TV-ում։ Շոուն անմիջապես ձեռք է բերել ժողովրդականություն, իսկ կիսածանր քաշային կարգում Ֆորրեստ Գրիֆինի և Ստեֆան Բոնարի միջև եզրափակիչ մենամարտը հետագայում ճանաչվել է «2005 թվականի լավագույն մենամարտ»՝ MMA Weekly կայքում ավելի քան 19 000 երկրպագուների անցկացրած հարցման արդյունքում և 2009 թվականին ճանաչվել է «UFC-ի պատմության լավագույն մարտը»[35][36]։ Դեյնա Ուայթը մենամարտը անվանել է որպես «UFC-ի պատմության ամենակարևոր մենամարտը», որը փրկել է փրոմոուշենին[37][38]։

Գրիֆին-Բոնար մենամարտից կարճ ժամանակ անց՝ 2005 թվականի օգոստոսին, թողարկվել է հաղորդման երկրորդ սեզոնը, իսկ 2006 թվականին թողարկվել է ևս երկու սեզոն։ 2010 թվականի դրությամբ Spike-ը և UFC-ն շարունակում էին շոուի թողարկումը[39]։ Spike-ը նաև գործարկել է մեկժամյա «UFC Unleashed» հաղորդումը՝ նախորդ տարիների լավագույն մարտերով։ 2005 թվականի օգոստոսին նորամուտն է նշել նաև «UFC Fight Night» հաղորդումը, որն անվճար հեռարձակում էր ուղիղ եթերով որոշ մարտեր։ Այս նորամուծությունների հետ մեկտեղ սկսել է թողարկվել «Countdown» հաղորդումը, որը թողարկվում էր վճարովի իրադարձություններից առաջ և ուժեղացնում էր հետաքրքրությունը մարտերի և ընդհանուր առմամբ UFC-ի նկատմամբ։

Կազմակերպության ժողովրդականություն և ընդլայնում

UFC 88-ի պաստառը Նյու Յորքի Թայմս Սքվերում՝ Չակ Լիդդելի և Ռաշադ Էվանսի պատկերով

Spike հեռուստաընկերությունում հայտնվելուց հետո UFC-ի ժողովրդականությունը մի քանի անգամ աճ է գրանցել։ 2005 թվականի ապրիլի 16-ին UFC 52-ի վճարովի գնումները, «The Ultimate Fighter»-ի դեբյուտային սեզոնի եզրափակչից ի վեր առաջին իրադարձությունը, գերազանցել է 300,000-ը՝ կրկնապատկելով նախկին ռեկորդը, որը սահմանվել էր UFC 40-ի շրջանակներում[40]։ Երեկոյի գլխավոր մենամարտը UFC-ի փառքի սրահի ապագա երկու անդամների՝ Ռենդի Կուտուրի և Չակ Լիդելի դիմակայությունն էր։ 2006 թվականի փետրվարին UFC 57-ում «The Ultimate Fighter»-ի երկրորդ սեզոնի ավարտին մարտիկների միջև հաջորդ մենամարտը հանգեցրել է 410,000 մալուխային հեռուստատեսության գնումների, որոնք շարունակում էին բարձրանալ մինչև 2006 թվականը։ Մայիսի 27-ին UFC 60-ը, որի հիմնական մենամարտում լեգենդար Ռոյս Գրեյսին 11 տարվա ընթացքում առաջին անգամ վերադարձել էր օկտագոն՝ հանդիպելու Մեթ Հյուզին, հավաքել էր 620,000 պատվեր։ Հուլիսյան UFC 61-ը, որում Քեն Շամրոքը և Տիտո Օրտիսը կրկին հանդիպել էին, ստացել էր 775,000 պատվեր[41]։ Սակայն այդ առումով ռեկորդային է եղել UFC 66-ը, որը 2006 թվականի վերջին հանդիսատեսին է մատուցել Օրտիս-Լիդդելի մենամարտը, պատվերների քանակը գերազանցել է 1,1 միլիոնը[42]։

Հանրաճանաչության աճը ստիպել էր UFC-ին ընդլայնել իր ղեկավարության կազմը։ 2006-ի մարտին UFC-ն հայտարարել էր Նևադայի նահանգի մարզական հանձնաժողովի նախկին գործադիր տնօրեն Մարկ Ռաթներին որպես փոխնախագահ վարձակալության մասին[43]։ Ջոն Մաքքեյնի երբեմնի նախկին դաշնակից Ռատներըը «մարտերն առանց կանոնների» արգելելու իր ձգտման մեջ դարձել է ԱՄՆ-ում MMA-ի արտոնված մարտերի զարգացման կատալիզատորը՝ կարդալով դասախոսությունների դասընթացներ ԱՄՆ-ի ատլետիկ հանձնաժողովների համար, UFC-ի իմիջը բարելավելու և MMA-ի օրինականացման փորձերի մեջ, որտեղ սպորտը դեռևս արգելված է[44]։

UFC-ի ժողովրդականությունը նկատվել է նաև BodogLife.com ինտերնետ տոտալիզատորի կողմից, որը 2007 թվականի հուլիսին հայտարարել է, որ այդ տարի, առաջին անգամ UFC-ի պատմության մեջ գերազանցել է բռնցքամարտը խաղադրույքների քանակով[45]։ Այդ պահին UFC-ն արդեն գերազանցել էր ինդուստրիայի ռեկորդները՝ 2006 թվականին վաստակելով ավելի քան 223,8 միլիոն դոլար[46]։ 2007-ին UFC-ն նաև ավելի հաճախ է սկսել գրավել լրատվամիջոցների արձագանքները, կազմակերպության մարտիկ Ռոջեր Հուերտան հայտնվել է Sports Illustrated-ի շապիկին, իսկ նրա գործընկեր Չակ Լիդելը՝ ESPN-ի շապիկին[47]։

2010 թվականի դրությամբ UFC-ի մարտերն ու ծրագրերը հեռարձակվել են 130 երկրներում 20 լեզուներով, մինչդեռ UFC-ն նախատեսում է հետագայում ընդլայնել ԱՄՆ-ի սահմաններից դուրս։ Կանադայում և Մեծ Բրիտանիայում գործում են ընկերության պաշտոնական ներկայացուցչությունները։ UFC-ն արդեն հասցրել է մարտեր անցկացնել Գերմանիայում, Իռլանդիայում, Ավստրալիայում և Արաբական Միացյալ Էմիրություններում, մինչդեռ Ճապոնիան, Աֆղանստանը, Չինաստանը, Մեքսիկան և Ֆիլիպինները ապագա իրադարձությունների անցկացման թեկնածուների թվում են[48][49][50]։

Pride-ի ձեռքբերում

Շոու Pride մրցաշարում

2007 թվականի մարտին UFC-ն և նրա ճապոնական մրցակիցը` Pride Fighting Championships-ը, հայտարարել էին գործարքի մասին, որի համաձայն` Pride-ի ակտիվները ձեռք են բերվել Ֆերտիտա եղբայրների և UFC-ի կողմից 70 միլիոն դոլարից պակաս գումարով[51][52]։ Լորենցիո Ֆերատիտին Pride-ի ձեռքբերումը համարել է նշանակալից իրադարձություն, որը կփոխի MMA-ի դեմքը՝ ստեղծելով հսկայական սպորտային ասոցիացիա, ինչպիսին է NFL-ը[51]։

Նախատեսվում էր, որ կազմակերպությունները միջոցառումներ կանցկացնեն միմյանց զուգահեռ՝ պարբերաբար կազմակերպելով համատեղ միջոցառումներ իրենց չեմպիոնների և դիմորդների շրջանում։ Այնուամենայնիվ, Դեյնա Ուայթը հետագայում հայտարարել է, որ Pride-ի բիզնես մոդելը չի տալիս իր արդյունքը[53], և շատ մարտիկներ, ինչպիսիք են Անտոնիո Ռոդրիգո Նոգեյրան, Մաուրիցիու Ռուան, Միրկո «Կրոկոպ» Ֆիլիպովիչը, Վանդերլեյ Սիլվան և այլք, հանդես կգան UFC-ի հովանու ներքո[54]։ Pride-ից տեղափոխված մարտիկներից շատերը, մասնավորապես, Անտոնիո Ռոդրիգո Նոգեյրան, Մաուրիսիու Ռուան, Անդերսոն Սիլվան և Կուինտոն Ջեքսոնը, հետագայում նվաճել են UFC-ի չեմպիոնական տիտղոսը։

2007 թվականի հոկտեմբերի սկզբին Pride Worldwide-ը փակել է մասնաճյուղը՝ աշխատանքից հեռացնելով 20 մարդու, որոնք այնտեղ աշխատում էին Dream Stage Entertainment (DSE) մայր ընկերության փակումից ի վեր։ Այսպիսով, UFC-ն վերացրել է իր ամենավտանգավոր մրցակցին և դարձել MMA-ի ամենամեծ պրոմոուշենը աշխարհում[55]։

Հետագա զարգացում

Ռիչ Ֆրանկլինը (ձախից) Վանկուվերում նոկաուտի է ենթարկել Չակ Լիդելին UFC 115-ում

2008 թվականին UFC-ն հայտարարել էր ամերիկյան երկու խոշոր բրենդների՝ Harley-Davidson մոտոցիկլետների արտադրողի և Anheuser-Busch գարեջրային կոնգլոմերատի՝ ԱՄՆ-ում ամենահայտնի Bud Light գարեջրի ապրանքանիշերից մեկի արտադրողի հետ հովանավորչական գործարքների կնքման մասին[56][57]։

Շեյն Քարվինը կշռվում է UFC 116-ում Բրոք Լեսնարի հետ մենամարտից առաջ

2008 թվականի հունիսին Լորենցո Ֆերտիտան հայտարարել էր Station Casinos-ից հեռանալու մասին և մտադիր էր ամբողջովին նվիրվել UFC-ի միջազգային զարգացմանը։ Նման փոփոխությունը մեծ նշանակություն ուներ UFC-ի համար, քանի որ Ֆերտիտան ապահովել էր պայմանագրերի կնքումը չինական, ֆրանսիական, մեքսիկական և գերմանական հեռուստացանցերի հետ, ինչպես նաև կազմակերպել էր եկամուտների այլընտրանքային աղբյուրներ UFC ապրանքանիշի հիման վրա, ի թիվս այլ բաների, այդ թվում՝ տեսախաղերի և մարտիկների տիկնիկների[58]։

UFC-ի ժողովրդականությունն ավելացել է 2009 թվականին՝ հասնելով գագաթնակետին UFC 100-ի շրջանակներում, որը հավաքել է վճարովի հեռուստատեսության ավելի քան 1 700 000 պատվեր[59]։ Միջոցառման շարքում ընդգրկված էին ըմբշամարտի NCAA նախկին չեմպիոն, WWE աստղ Բրոք Լեզնարը, UFC-ի նախկին չեմպիոն Ֆրենկ Միրան, կանադական MMA գերաստղ Ժորժա Սենտ-Պիեռը, Pride-ի լեգենդ Դեն Հենդերսոնը և այլ կարկառուն մարտիկներ։

UFC 100-ը եզակի էր նաև այն առումով, որ լրատվամիջոցների, մասնավորապես ESPN-ի հետաքրքրությունը, շատ մեծ էր։ ԱՄՆ-ի ամենամեծ սպորտային հոդվածագիրը, որն ավանդաբար կենտրոնանում էր բեյսբոլի, բասկետբոլի և ամերիկյան ֆուտբոլի վրա, մանրամասնորեն լուսաբանել էր իրադարձությունը շատ առաջ և դրանից հետո[60]։ 2010 թվականի մայիսից ESPN-ը սկսել է թողարկել «MMA Live» ծրագիրը, որը լուսաբանում էր UFC-ի և MMA-ի համաշխարհային իրադարձությունները[61]։

Հետագա աճը կանգ էր առել տարվա երկրորդ կեսին, երբ շատ մարտիկներ ստացել էին վնասվածքներ կամ առողջական այլ խնդիրներ ունեին[62][63]՝ հարկադրելով կազմակերպիչներին մշտապես պահել կազմերը իրադարձություններից առաջ։ UFC 108-ն այս առումով հայտնիություն է ձեռք բերել վնասվածքի կամ հիվանդության պատճառով[64]։ Մենամարտի մասնակիցների կազմը փոխվել է ինը անգամ։

Սակայն 2010 թվականի սկզբին կազմակերպությունը կրկին սկսել էր ակտիվանալ։ Սեն Պիեռի և Անդերսոն Սիլվան հաջողությամբ պաշտպանել էին իրենց չեմպիոնական տիտղոսը, իսկ Մաուրիսիու Ռուան չեմպիոնական գահին փոխարինեց Լյոտո Մաչիդային՝ առաջին ռաունդում նոկաուտի ենթարկելով իր հայրենակցին։ «The Ultimate Fighter»-ի տասներորդ սեզոնի մարզիչների, Քուինթոն Ջեքսոնի և Ռաշադ Էվանսի միջև մրցակցությունը վերածվել էր UFC 114-ի գլխավոր մենամարտի, որը հավաքել էր ավելի քան մեկ միլիոն պատվեր[65][66]։ 2010 թվականի ամռանը UFC-ն իր երկրպագուներին առաջարկել էր մենամարտ, որում հանդիպել էին ծանր հիվանդությունից հետո վերադարձած Բրոկ Լեզնարը և ժամանակավոր չեմպիոնական գոտու հավակնորդ Շեյն Քարվինը։ Մեծ դժվարությամբ դիմակայելով առաջին ռաունդում Կարվինի հասցրած հարվածներին՝ Լեսնարը կարողացել է մրցակցի նկատմամբ կիրառել երկրորդ ռաունդում խեղդող հնարք և պահպանել իր գոտին[67]։ Միջոցառման վճարովի հեռարձակումների վաճառքը գերազանցել է 1 250 000 պատվերները[68]՝ ներառյալ Եսիհիրո Ակիյամայի և Քրիս Լեբենի, ինչպես նաև Ստեֆան Բոնարի և Քշիշտոֆ Սոշինսկու միջեւ մարտերը, նպաստել են ԶԼՄ-ներում UFC-ի դրական լուսաբանմանը, ինչի արդյունքում որոշ մարտեր կրկին հեռարձակվել են Spike TV-ով[69][70][71]։

Միաձուլում WEC-ի հետ

2006 թվականի դեկտեմբերին «Zuffan» ձեռք էր բերել Կալիֆոռնիայի World Extreme Cagefighting (WEC) պրոմոուշենը՝ դրանով իսկ խափանելով մրցակցող International Fight League (IFL) կազմակերպության մուտքը Versus հեռուստաալիք։ Այդ ժամանակ Spike-ը բացառիկ իրավունքներ ուներ ցույց տալու UFC մարտերը, և WEC-ի գնումը թույլ էր տալիս արգելափակել IFL-ը՝ չխախտելով պայմանագրի պայմանները[72]։

4 տարվա ընթացքում WEC-ը գործում էր որպես UFC-ի դուստր ընկերություն։ 2008 թվականին ընկերությունը վերացրել է իր ամենածանր քաշային կարգերը՝ միջին քաշն ու կիսամիջինը, ինչի արդյունքում մարտերը սկսել էին անցկացվել թեթևագույնից մինչև կիսամիջին քաշային կարգերում[73]։ Այդ ամենը շարունակվել է մինչև 2010 թվականի հոկտեմբերը, երբ Դեյնա Ուայթը հայտարարել է երկու կազմակերպությունների միաձուլման մասին, ինչը փաստացի դարձել է WEC-ի փակումը և այդ կազմակերպությունից բոլոր մարտիկների անցումը UFC-ին[73][74]։

Նոր կառույցը ուժի մեջ է մտել 2011 թվականի հունվարի 1-ից[75]։ Ըստ UFC-ի նախագահի, WEC-ի գործող չեմպիոնները 2010 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ պահպանել են իրենց տիտղոսները, այդպիսով UFC-ի առաջին չեմպիոնները կիսաթեթև և թեթևագույն քաշային կարգերում համապատասխանաբար դարձել են Ժոզե Ալդուն և Դոմինիկ Կրուսը[73][76]։ Միակ դիվիզիոնը, որտեղ երկու փրոմոուշենների միջև հատումներ են առաջացել, թեթև քաշ է, որտեղ Ֆրենկի Էդգարը UFC-ի տիտղոսակիր էր, իսկ Էնթոնի Պետիսը՝ WEC-ի, որը նվաճել էր 2010 թվականի դեկտեմբերի 16-ին Բեն Հենդերսոնի դեմ մենամարտում։ Ի սկզբանե պլանավորվում էր, որ մենամարտի հաղթող Հենդերսոն-Պետտիս մենամարտը տեղի կունենա ավելի վաղ պլանավորված դիմակայության հաղթողի՝ Էդգար-Մեյնարդի հետ տիտղոսային մենամարտում[73][76]։ Սակայն Էդգարի և Մեյնարդի մենամարտն ավարտվել է ոչ ոքի, ինչի արդյունքում երկու մարտիկների միջև նշանակվել էր կրկնակի մենամարտ՝ հետաձգելով գոտիների միավորումը անորոշ ժամանակով[77]։

«Strikeforce»-ի ձեռքբերում

2011-ի մարտին Դեյնա Ուայթը հայտարարել է «Strikeforce»-ի ձեռքբերման մասին։ Ըստ Ուայթի՝ Strikeforce-ը կշարունակի գործել, ինչպես նախկինում, սակայն այս պահին չի գործում[78]։

Ֆինանսական կարգավիճակ

Չնայած վճարովի հեռարձակման պատվերների թվի աճին՝ «Zuffa»-ի ֆինանսական ցուցանիշները և բիզնես մոդելը գաղտնի են մնում լայն հանրությունից։ Որպես հանրային ընկերություն՝ «Zuffa»-ն պարտավոր չէ հրապարակել իր ֆինանսական արդյունքները և դա չափազանց հազվադեպ է անում՝ մանրակրկիտ վերահսկելով տեղեկատվությունը[79]։

Բացի ընկերության սեփականատերերի և կառավարիչների սահմանափակ շրջանակից, «Zuffa»-ի ցուցանիշներին հասանելի է Standard & Poor 's (S&P) գործակալությունը, որը խոշորագույն վարկանիշային գործակալություններից մեկն է։ S&P-ն հետևում է ընկերության ֆինանսական արդյունքներին, բայց իրավունք չունի դրանք հրապարակել։ Գործակալությունը նկարում է միայն ընդհանուր պատկերը՝ անդրադառնալով կարևորագույն ցուցանիշներին, ինչպիսիք են իրացվելիությունը և շահութաբերությունը, և իր կարծիքն է հայտնում ընկերության ապագայի վերաբերյալ։ S&P-ի կողմից թողարկվող կարճ հաշվետվություններից հայտնի է, որ «Zuffa»-ի եկամուտների մոտավորապես 75 տոկոսը ստանում է միջոցառումների կազմակերպումից, որոնց մեծ մասը կազմում են հեռուստատեսային հեռարձակումների գնումները։ Իր հերթին, այդ եկամուտների 40 տոկոսը ստանում է հեռուստատեսային ընկերությունը։ «Zuffa»-ի եկամուտների մնացած 25 տոկոսը ստանում է Spike TV-ի հետ պայմանագրի շնորհիվ[79]։ Քանի որ իրադարձությունների ֆիքսված ժամանակացույց գոյություն չունի, եկամուտներն ամեն ամիս տատանվում են։ Միջին հաշվով, մեկ ամսվա ընթացքում տեղի է ունենում մոտավորապես մեկ մեծ իրադարձություն առաջատար մարտիկների մասնակցությամբ, և մեկ-երկու պակաս մասշտաբային միջոցառում, ինչպիսիք են «UFC Fight Night»-ը, որն անվճար հեռարձակվում է Spike TV-ով, սակայն դրա հետ մեկտեղ ներկայացնում է միջին կամ սկսնակ մարտիկների մենամարտերը։

Գործող չեմպիոններ

Տղամարդիկ[80]
Քաշային կարգ Բնօրինակ անվանում Չեմպիոն Ամսաթիվ Պաշտպանություններ
Ծանրքաշային Heavyweight Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ Ստիպե Միոչիչ
 Մայիսի 14, 2016 0
Կիսածանրքաշային Light Heavyweight Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ Ջոն Ջոնս Հունիսի 13, 2015 1
Միջինաքաշային Middleweight Նիգերիա Իսրաել Ադեսանյա Հունիսի 4, 2016 0
Կիսամիջինքաշային Welterweight Նիգերիա Կամարու Ուսման Հուլիսի 30, 2016 3
Թեթևքաշային Lightweight Ռուսաստան Խաբիբ Նուրմագոմեդով Հուլիսի 7, 2016 0
Կիսաթեթևքաշային Featherweight Ավստրալիա Ալեքսանդր Վոլկանովսկի Դեկտեմբերի 12, 2015 0
Գերթեթևքաշային Bantamweight Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ Հենրի Սեխուդու Հունվարի 18, 2016 1(3)
Երկրորդ գերթեթևքաշային Flyweight Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ Հենրի Սեխուդո Սեպտեմբերի 22, 2012 8
Կանայք[80]
Քաշային կարգ Բնօրինակ անվանում Չեմպիոն Ամսաթիվ Պաշտպանություններ
Գերթեթևքաշային Bantamweight Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ Ամանդա Նունյես Հուլիսի 9, 2016 0
Նվազագույն քաշային Strawweight Լեհաստան Վեյլի Ժանգ Մարտի 14, 2015 3

UFC փառքի սրահ

Մարտիկ Առաջադրման ամսաթիվ Նշումներ
Ռոյս Գրեյսի Նոյեմբերի 21, 2003 («UFC 45»)
Քեն Շեմռոք Նոյեմբերի 21, 2003 («UFC 45»)
Դեն Սևերն Ապրիլի 16, 2005 («UFC 52»)
Ռենդի Կուտուր Հունիսի 24, 2006 («The Ultimate Fighter: Team Ortiz vs. Team Shamrock Finale»)
Մարկ Քոլմեն Մարտի 1, 2008 («UFC 82»)
Չակ Լիդել Հուլիսի 11, 2009 («UFC 100»)
Չարլզ Լյուիս կրտսեր Հուլիսի 11, 2009 («UFC 100»)
Մեթ Հյուզ Մայիսի 29, 2010 («UFC 114»)
Տիտո Օրտիս Հուլիսի 7, 2012 («UFC 148»)
Ֆորեսթ Գրիֆին Հուլիսի 6, 2013 («UFC 162»)
Ստեֆան Բոննար Հուլիսի 6, 2013 («UFC 162»)
Փեթ Մայլթիչ Հուլիսի 6, 2014 («UFC 175»)
Բաս Ռաթեն Հուլիսի 11, 2015 («UFC 189»)
Բի Ջեյ Փեն Հուլիսի 11, 2015 («UFC 189»)
Ջեֆ Բլատնիկ Հուլիսի 11, 2015 («UFC 189»)
Matt Hughes vs. Frank Trigg 2 Հուլիսի 11, 2015 («UFC 189»)

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ https://lasvegasweekly.com/as-we-see-it/2013/oct/23/lgbt-center-names-ufc-corporation-of-the-year/
  2. ↑ Ստեֆանո, Դեն (2009 թ․ հունիսի 25). «Նախկին UFC չեմպիոնն օգնում է պիցբուրգյան իրադարձության գովազդային արշավին». «Պիցբուրգ թրիբյուն ռեվյու». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 27-ին.
  3. ↑ Gross, Josh (2011 թ․ մարտի 20). ««UFC»-ն ձեռք է բերում մրցակից «Strikeforce»-ին». ESPN. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 2-ին.
  4. ↑ «Ռոյս Գրեյսիի ժառանգությունը, ԲՋՋ-ի կատարած ներդրումները ժամանակակից MMA-ի զարգացման մեջ». «Բլիչեր ռեփորտ». 2012 թ․ ապրիլի 27. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 19–ին-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Gentry III, Clyde, No Holds Barred: Ultimate Fighting and the Martial Arts Revolution, Milo Books, 2003, paperback edition, ISBN 1-903854-30-X, page 38-39
  6. ↑ Gentry III, Clyde, No Holds Barred: Evolution, Archon Publishing, 2001, 1st ed., ISBN 0-9711479-0-6, pages 24-29.
  7. ↑ Gentry III, Clyde, No Holds Barred: Evolution, Archon Publishing, 2001, 1st ed., ISBN 0-9711479-0-6, page 41
  8. ↑ Gentry III, Clyde, No Holds Barred: Evolution, Archon Publishing, 2001, 1st Edition, ISBN 0-9711479-0-6, page 29
  9. ↑ «UFC 1-5: A brief look at The Ultimate Fighting Championship». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 13-08-2010-ին.
  10. ↑ Willoughby, David P., The Super Athletes, A.S. Barnes & Co., Inc., 1970, ISBN 0-498-06651-7, page 380.
  11. ↑ Gentry, Clyde, No Holds Barred: Ultimate Fighting and the Martial Arts Revolution, (Milo Books: Preston, 2005), p.73
  12. ↑ «Royce Gracie MMA Stats, Pictures, News, Videos, Biography». Վերցված է 11-08-2010-ին.
  13. ↑ «How the Ultimate Fighting Championship Works» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 11-08-2010-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 «UFC History - Complete Martial Arts.com». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 11-08-2010-ին.
  15. ↑ «MMA - History of the UFC: UFC IV». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 11-08-2010-ին.
  16. ↑ «UFC 4 Legal Groin Shots!». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 11-08-2010-ին.
  17. ↑ «Fighter profile for Keith Hackney». Sherdog. Վերցված է 5-12-2006-ին.
  18. ↑ «Fighter profile for Emmanuel Yarborough». Sherdog. Վերցված է 5-12-2006-ին.
  19. ↑ «Fight card for UFC 3». Sherdog. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 5-12-2006-ին.
  20. ↑ «The How the Ultimate Fighting Championship Works». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 11-08-2010-ին.
  21. ↑ Plotz, David (07-11-1999). «Fight Clubbed». Slate.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 21-03-2007-ին.
  22. ↑ «John McCain – Enter the Opportunist Sports Biggest Enemy». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 14-12-2007-ին.
  23. ↑ Gentry III, Clyde, No Holds Barred: Ultimate Fighting and the Martial Arts Revolution, Milo Books, 2003, Paperback Edition, ISBN 1-903854-30-X, pages 106, 123
  24. ↑ Trembow, Ivan. «New Jersey Commission Corrects Mainstream UFC Stories». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 12-08-2010-ին.
  25. ↑ Davies, Gareth A. (20-11-2007). «UFC night proves a hit». London: The Daily Telegraph. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 21-ին. Վերցված է 16-01-2008-ին.
  26. ↑ Granatstein, Solly (10-12-2006). «Mixed Martial Arts: A New Kind Of Fight». CBS News. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 11-12-2006-ին.
  27. ↑ «New Jersey Commission Corrects Mainstream UFC Stories]». Ivan's Blog. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 5-12-2006-ին.
  28. ↑ «UFC Retrospective Series Part 3: The New Ownership». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 12-08-2010-ին.
  29. ↑ «Chuck Liddell on the Best Damn Sports Show Tonight». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 13-08-2010-ին.
  30. ↑ «UFC's Pay-Per-View Buys Explode in 2006». Ivan's Blog. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 11-11-2006-ին.
  31. ↑ 31,0 31,1 «UFC 40: Signs of life - UFC - Yahoo! Sports». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 13-08-2010-ին.
  32. ↑ «Flashback to UFC 40 – the shape of things to come». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 13-08-2010-ին.
  33. ↑ 33,0 33,1 «The ultimate fighting machines». CNNMoney.com. 11-8-2006. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 11-11-2006-ին.
  34. ↑ «MMA facts». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 13-08-2010-ին.
  35. ↑ «2005 FIGHT OF THE YEAR ANNOUNCED - MMA WEEKLY - Mixed Martial Arts & UFC News, Photos, Rankings & more». MMA Weekly. 25-12-2005. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 23-02-2009-ին.
  36. ↑ «"The Ultimate 100"». Spike TV. 11-07-2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 16-09-2010-ին.
  37. ↑ Meltzer, Dave. «UFC's greatest hits: the middle years - MMA - Yahoo! Sports». Sports.yahoo.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 23-02-2009-ին.
  38. ↑ «Trigg gears up for one more run». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 19-08-2010-ին.
  39. ↑ «UFC and Spike TV Announce Continued Partnership». 22-03-2006. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  40. ↑ «UFC 52 Chuck strikes back». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 13-08-2010-ին.
  41. ↑ «UFC 61 SURPASSES $30 MILLION IN PPV SALES». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 13-08-2010-ին.
  42. ↑ «Report: UFC 66 Falls Short of 1.2 Million PPV Buys». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 13-08-2010-ին.
  43. ↑ «Marc Ratner sees UFC taking active role in officiating recruitment». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 13-08-2010-ին.
  44. ↑ Eligon, John (24-11-2006). «A Boxing Regulator Changes Corners». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 26-05-2010-ին.
  45. ↑ Goff, Justin (11-07-2007). «UFC set to surpass boxing in betting revenue». MMAbettingblog.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 05-03-2008-ին.
  46. ↑ «Sun Discusses Company Milestones and Provides Year End Summary». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 15-08-2010-ին.
  47. ↑ McCray, Brad (22-07-2007). «Mixed martial arts notebook: Well-traveled UFC president has big plans for the sport». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 22-07-2007-ին.
  48. ↑ Pishna, Ken (14-08-2006). «UFC Announced European Expansion». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  49. ↑ «- DANA WHITE SAYS UFC EXPANDING TO GERMANY». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 15-08-2010-ին.
  50. ↑ «UFC eyes cards in Afghanistan and China». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 15-08-2010-ին.
  51. ↑ 51,0 51,1 «UFC buys Pride for less than $70M». 27-03-2007. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 15-08-2010-ին.
  52. ↑ The Hot List, ESPNews, дата эфира 27 марта, 2007
  53. ↑ «Dana White: Pride is a mess». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 08-15-2010-ին.
  54. ↑ Hunt, Loretta (26-08-2007). «The Fight Network». The Fight Network. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 18-09-2007-ին.
  55. ↑ Kotani, Taro (05-10-2007). «Pride WORLDWIDE JAPAN OFFICE OFFICIALLY CLOSED». MMAWeekly.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 05-10-2007-ին.
  56. ↑ «Harley-Davidson Sponsors UFC». UFC.com. 19-01-2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 28-02-2008-ին.
  57. ↑ «Bud Light Enters the Octagon As Exclusive Beer Sponsor of UFC». UFC.com. 28-02-2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 28-02-2008-ին.
  58. ↑ «UFC full speed ahead with Fertitta on board». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 16-08-2010-ին.
  59. ↑ «Carwin's star rises as UFC 106 nears». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 16-08-2010-ին.
  60. ↑ «Bloody Elbow Exclusive: Major ESPN Executive Attends UFC 100 as a guest of Dana White». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 16-08-2010-ին.
  61. ↑ «MMA Live moves to ESPN2 on May 6?». Արխիվացված է 230191 օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. {cite web}: Check |url= value (օգնություն)
  62. ↑ «Despite recent rash of injuries, White says UFC's handling of Fighters Won't Change». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 16-08-2010-ին.
  63. ↑ «Injuries take toll on UFC schedule». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 16-08-2010-ին.
  64. ↑ «Brock Lesnar's Career Wasn't the Only Thing in Jeopardy». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 16-08-2010-ին.
  65. ↑ «Rampage Jackson, Rashad Evans and the politics of race in mma». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 15-08-2010-ին.
  66. ↑ «Meltzer: UFC 114 Surpasses 1 Million PPV Buys». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 16-08-2010-ին.
  67. ↑ «UFC Quick Quote: Brock Lesnar». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 16-08-2010-ին.
  68. ↑ «UFC 116 PPV Buy Rate Estimated At 1.15-1.25 Million». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 16-08-2010-ին./
  69. ↑ «UFC – The Greatest PPV Ever». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 16-08-2010-ին./
  70. ↑ «Carwin vs Lesnar fight results and highlights». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 16-08-2010-ին.
  71. ↑ «UFC main card review and fighter report cards». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին.
  72. ↑ «Brown-Faber rematch puts WEC at crossroads». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 15-08-2010-ին.
  73. ↑ 73,0 73,1 73,2 73,3 «Слияние UFC и WEC объявлено официально». 29 октября 2010. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 1 ноября 2010-ին.
  74. ↑ «Exclusive: Dana White Announces UFC-WEC Merger». 28 октября 2010. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 1 ноября 2010-ին.
  75. ↑ «Бойцы и менеджеры говорят о слиянии WEC и UFC». 31 октября 2010. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 1 ноября 2010-ին.
  76. ↑ 76,0 76,1 Mayes, Brian (30 октября 2010). «In UFC-WEC Merger, Zuffa Makes One of Boxing's Classic Mistakes». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 1 ноября 2010-ին.
  77. ↑ «UFC prez says Anthony Pettis vs. Clay Guida in the works, date unknown». 11 января 2011. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 12 января 2011-ին.
  78. ↑ «Zuffa Purchases Strikeforce». 2011 թ․ մարտի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 12-ին.
  79. ↑ 79,0 79,1 Swift, Adam. «Behind the Curtain: Zuffa's Finances Come Into Focus». Վերցված է 20-08-2010-ին.
  80. ↑ 80,0 80,1 «Fighters». «Ultimate Fighting Championship». Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 24-ին.

Արտաքին հղումներ