Trinidad e Tobago

Trinidad e Tobago
Republic of Trinidad and Tobago
Standardo di Trinidad e Tobago	Blazono di Trinidad e Tobago
Nacionala himno:
Forged From The Love of Liberty
Urbi:
Chefurbo:	Port-of-Spain
· Habitanti:	49 031 (2000)
Precipua urbo:	San Fernando
Lingui:
Oficala lingui:	Angla
Guvernerio:
Tipo:	Republiko
· Prezidanto:	Christine Kangaloo
· Chefministro:	Keith Rowley
Surfaco: (172ma maxim granda)
· Totala:	5 131 km²
· Aquo:	neglijebla %
Habitanti: (157ma maxim granda)
· Totala:	1 407 460[1] (2023)
· Denseso di habitantaro:	274,3 hab./km²
Plusa informi:
Valuto:	Dolaro di Trinidad e Tobago
Veho-latero:	sinistre
ISO:	TT
	TTO
	780
Reto-domeno:	.tt*

Trinidad e Tobago esas lando en Karibia konsistanta ek du insuli, Trinidad (la maxim granda) e Tobago, ed altra insuleti. Ol distas 11 km de Venezuelana litoro.

Bazala fakti pri Trinidad e Tobago

Historio

Tobago nomesis da Cristoforo Colombo en 1498 de la Haitiana vorto tambaku (pipo) - forsan pro ke il remarkis l'indijena kustumo di fumar tabako en pipi. Trinidad anke nomesis da Cristoforo Colombo en 1498, forsan pro Triuno-Sundio, o pro tri insul-monti videbla de la maro. En 1595, Angla explorero, Sinoro Walter Raleigh, atakis Hispana kolonio en Trinidad. Dum la 16ma e 17ma yarcenti, Nederlandani e Kurlandani (de Dukio Kurlando e Semigalia, regiono nun apartenante a Latvia) establisis kolonio en Tobago por produktar tabako e kotono.

Dum la 18ma yarcento la du insuli esis Hispaniana kolonii, ma li kovrabis cz foresti e habitesis da Hispani, kelka sklavi e kelka aborijeni. Ye la fino dil yarcento, Franca Revoluciono afektis la kulturo dil insuli, nam plantacisti de Martinik ekmigris al insuli ed establisis kultivo di sukrokano e kakao^[2]. Dum Napoleonala militi en 1797, Britaniani okupis Trinidad^[3]. Tobago ne habitesis til la 17ma yarcento, kande okupesis sucedante da Nederlandani, Franci, Britaniani e Hispani. En 1814, Britaniani enkorpigis ol ad Britanian imperio^[3]. La du insuli divenis singla kolonio Britaniana en 1889.

Ye la 3ma di januaro 1958 Trinidad e Tobago, kune Jamaika ed altra insuli unionesis en tale nomizita Federuro di Westal Indii, kun chef-urbo en Chaguanas. Tamen, en 1961 la federuro desaparis, kun la nedependo di Jamaika. Ye la 31ma di agosto 1962, Trinidad e Tobago nedependanteskis del Unionita Rejio, komence kom monarkio, ma en 1976 la lando divenis republiko. Ellis Clarke esis l'unesma prezidanto.

En julio 1990, Mohamedana radikala grupo Jamaat al Muslimeen probis revokar guvernerio. La grupo mantenis lora chefministro Arthur Napoleon Raymond Robinson kom gajo-homo, dum ke tumulti eventis en Port-of-Spain. Pos negocii, Yasin Abu Bakr, chefo dil grupo, kapitulacis ad autoritatozi.

Politiko

Trinidad e Tobago esas republiko kun du politikala partisi, e parlamentala sistemo qua havas kom bazo la sistemo di Westminster. La chefo di stato esas la prezidanto, qua elektesas da elektala kolegio. Lu selektas la chefministro inter la parlamentani qui povas obtenar aprobo de la maxim multa membri del parlamento, pos eventar general elekti.

La parlamento havas du chambri: Senato (kun 31 membri) e Chambro di Reprezentanti, kun 41 membri. La 31 senatani selektesas dal prezidanto, di qui 16 indikesas dal chefministro. La membri de la Chambo di Reprezentanti elektesas dal populo por admaxime 5 yari.

La judiciala povo havas hierarkiala sistemo, e konsistas ek la Supra Korto di Jurisprudenco, la Judiciistaro, e la Familio-korto. La chefo di la Supra Korto elektesas dal prezidanto.

Lua nuna konstituco di la lando adoptesis en 1976. Ol kreis republikala rejimo e remplasis la konstituco di 1962.

Geografio

L'insuli jacas inter latitudi 10°02'N e 11°12'N, e longitudi 60°30'W e 61°56'W. La punto di lua teritorio maxim proxima di Sud-Amerika distas 11 km de Venezuelana litoro. Trinidad, la precipua insulo, havas 4 768 km², o 93% ek la tota surfaco di la lando. Tobago havas cirkume 300 km². La maxim multa habitanti rezidas en Trinidad, ube jacas la maxim granda urbi di la lando.

La teritorii dil insuli mixas alta e basa tereni. La maxim alta monto di la lando esas El Cerro del Aripo, kun 940 metri di altitudo. La roki de la monti originis dum jurasiko. La sudala montaro e la vicina basa tereni originis dum kretaceo e dum Eoceno, de sedimentala roki. Sude de la lando existas jaceyi di petrolo.

Lua klimato esas tropikala, kun influo marala. Existas du sezoni dum tota yaro: l'unesma 5 monati dil yaro esas sika, e la pluvoza sezono eventas dum la cetera sep monati. La dominacanta venti suflas de nord-este. La maxima temperaturo enrejistrata dum la historio di la lando esis 39°C en Port-of-Spain, kontre ke la minima esis 12°C. Trinidad e Tobago tre rare frapesas da uragani.

La precipua fluvii di la lando esas Ortoire, longa de 50 km, e Caroni, longa de 40 km.

Ekonomio

Petrolo e naturala gaso influas forte en Trinidadana ekonomio, e reprezentas cirkume 40% de la TNP e 80% de la exportaci.

Demografio

Segun statistiki de The World Factbook por 2023, Trinidad e Tobago havis 1 407 460 habitanti. Segun etnio, en 2011 35,4% esis Estal-Indiani, 34,2% esis decendanti de Afrikani, 7,7% esis mestici de Afrikani ed Estal-Indiani, 15,3% esis altra mestici, 1,3% esis de altra etniii, e ne existis informo pri 6,2% de la habitantaro.^[1] Existas grupi di Portugalani, Venezuelani, Chiniani ed Arabi.

La linguo oficala esas l'Angla. Altra lingui parolata esas l'Angla dialekto de Trinidad, l'Angla dialekto de Tobago, Karibiana Hindustani, Franca kreola linguo de Trinidad, Hispana e Chiniana.^[1]

La procento di habitantaro segun religio esas: protestanti (32,1%), katoliki (21,6%), Hindui (18,2%), Mohamedani (5%), Testi di Jehova (1,5%), altri (8,4%), nula (2,2%), sen informo (11,1%).^[1] Existas grupi di praktikanti di religii kun Afrikana origino e Rastafariani.

Eduko esas obligiva por omna infanti e pueri, inter 6 e 16 yari, ma ordinare infanti evanta 2,5 yari ja eniras infantala skoli. En 2003, 98,55% ek la habitantaro savis lektar e skribar.

La maxim populoza urbo esas Chaguanas. Altra importanta urbi esas San Fernando, Port-of-Spain (la chef-urbo), Arima, Marabella e Point Fortin.

Kulturo

La kulturo di Trinidad e Tobago mixas influi Indiana, Afrikana, Kreola, Europana, Aborijena, Latin-Amerikana ed Araba, de populi qui enmigris al insuli dum yarcenti. Populara dishi inkluzas doubles (pano fritita kun curry), roti (disho kun Indiana origino), callaloo (supo ek folii de lokala planto, boliita kun okro e spici), coconut bake (pano ek kokoso), e boliita manioko kun butro.

Altra rezulto de la diverseso di kulturi e religii esas videbla en la granda quanto di religiala festivali qui celebresas en la lando. Exemple hindua festivali Diwali, Holi, Nauratri, Maha Shivratri e Ganesh Chaturthi; kristana festi Santa Semano, Kristnasko, pasko e pentekosto; e Mohamedana festi Eid al-Fitr, Eid al-Adha, Ramadan e Shab-e-barat. Decendanti de Chiniani omnayare celebras la Nov-yaro Chiniana. La Dio di la Nedependo (31ma di agosto), la Dio di la Republiko (1ma di agosto) e la Dio di Laboro (1ma di mayo) celebresas kom vakanco-dii. La Karnavalo di la lando, qua originis dum l'epoko di Franca koloniigo, esas multe konocata exterlande. Ol eventas omnayare ante karesmo.

Habitanti de Trinidad e Tobago developis perkut-instrumento nomizita Angle kom steel drum o steelpan, konsistanta ek parti de stalo-tamburi qui uzesis por depozar petrolo. Du muzikala jenri qui fameskis internacione originis en la lando: Calypso, qua uzas stalo-tamburi en ritmala sesioni, e soca. Exemple pri notora Trinidadana muzikisti: Edmundo Ros, Billy Ocean, e kantistino Nicki Minaj.

Pri literaturo, la maxim notora Trinidadana skriptisto esas V. S. Naipaul, qua ganis Nobel-premio en 2001. Altra exempli pri importanta skriptisti: Neil Bissoondath, Vahni Capildeo, C. L. R. James, Earl Lovelace, Rabindranath Maharaj, Lakshmi Persaud, Kenneth Ramchand, Arnold Rampersad, Kris Rampersad, e Samuel Selvon.

La maxim populara sporto di la lando esas kriketo. En 1976, l'atleto Hasely Crawford ganis l'unesma ora medalio por Trinidad e Tobago en l'Olimpiala Ludi en Montreal.

Referi

	Landi en Sud-Amerika
Arjentinia | Bolivia | Brazilia | Chili | Kolumbia | Equador | Guyana | Panama | Paraguay | Peru | Surinam | Trinidad e Tobago | Uruguay | Venezuela
Nesuverena teritorii: Falklandi | Franca Guyana