MPLA

Alþýðuhreyfingin til frelsunar Angóla
Movimento Popular de Libertação de Angola
Merki MPLA
Merki MPLA
Formaður João Lourenço
Aðalritari Paulo Pombolo
Stofnár 10. desember 1956; fyrir 68 árum (1956-12-10)
Stofnandi Agostinho Neto,
Viriato da Cruz
Höfuðstöðvar Lúanda
Félagatal 3.000.000 (2022)[1]
Stjórnmálaleg
hugmyndafræði
Einkennislitur Rauður  
Sæti á þjóðþinginu
Vefsíða mpla.ao

Alþýðuhreyfingin til frelsunar Angóla (portúgalska: Movimento Popular de Libertação de Angola, skammstafað MPLA) er angólskur stjórnmálaflokkur sem kennir sig við jafnaðarstefnu. MPLA barðist gegn portúgalska hernum í sjálfstæðisstríði Angóla frá 1961 til 1974 og sigraði síðan Þjóðarsamtökin til algers sjálfstæðis Angóla (UNITA) og Þjóðfylkinguna til frelsunar Angóla (FNLA) í borgarastyrjöldinni í Angóla. Flokkurinn hefur stjórnað Angóla frá því að landið hlaut sjálfstæði frá Portúgal árið 1975, fyrst á tíma borgarastyrjaldarinnar og áfram eftir að henni lauk.

Saga

Samkvæmt opinberum frásögnum var MPLA stofnuð í Lúanda árið með samruna Angólska kommúnistaflokksins og Sameinaðs baráttuflokks Afríkumanna í Angóla (Partido da Luta Unida dos Africanos de Angola, PLUA).[19][20] Flokkurinn var stofnaður til að berjast fyrir sjálfstæði Angóla af ungum menntamönnum sem höfðu stundað nám í Lissabon: Agostinho Neto, Lúcio Lara, Mário Pinto de Andrade (frá Angóla), Marcelino dos Santos (frá Mósambík) og Amílcar Cabral (frá Gínea-Bissá og Grænhöfðaeyjum).[21]

Í sjálfsstæðisstríði Angóla varð portúgalska nýlenduveldið bæði að berjast gegn MPLA og tveimur öðrum hreyfingum, Þjóðarbandalaginu fyrir algeru sjálfstæðu Angóla (UNITA) og Þjóðfylkingunni til frelsunar Angóla (FNLA). Stríðinu lauk með sjálfstæðisyfirlýsingu Angóla þann 11. nóvember 1975,[22] í kjölfar nellikubyltingarinnar sem batt enda á einræðisstjórnina í Portúgal árið áður.

Frá 1975 til 1992 fór MPLA fyrir flokksræði í Angóla, fyrst undir stjórn forsetans Agostinho Neto til 1979 og svo undir stjórn José Eduardo dos Santos. Frá sjálfstæði var MPLA studd af austurblokkinni og Kúbu, sem sendi leiðangursher til Angóla til að styðja stjórnina.[23] Í borgarastyrjöldinni í Angóla barðist stjórn MPLA gegn UNITA, sem naut stuðnings Bandaríkjanna, Suður-Afríku og Saír. MPLA vann fullnaðarsigur gegn UNITA árið 2002 þegar foringi flokksins, Jonas Savimbi, féll í bardaga gegn stjórnarliðum.[22]

MPLA er aðili að Alþjóðasambandi jafnaðarmanna.

Frá lokum borgarastyrjaldarinnar hefur MPLA smám saman glatað stuðningi í hverjum kosningunum á fætur öðrum. Flokkurinn hlaut 82 % atkvæða árið 2008, 72 % árið 2012 og 61 % árið 2017. Kjósendur sem fæddir eru eftir borgarastyrjöldina eru ekki taldir eins tryggir flokknum og foreldrar þeirra. Þótt flokkurinn hafi upphaflega verið marxískur hefur hann frá tíunda áratugnum tekið upp frjálslynda stefnu sem þykir vart lengur sósíalísk.[24]

Í september 2018 var João Lourenço kjörinn leiðtogi flokksins eftir að José Eduardo dos Santos ákvað að setjast í helgan stein.[25]

Kjörfylgi í þingkosningum

Kosningar Atkvæði % Þingsæti +/– Sæti Stjórnarþátttaka
1992 2.124.126 53,7
129 / 220
 1. Meirihluti
2008 5.266.216 81,6
191 / 220
 62 1. Meirihluti
2012 4.135.503 71,8
175 / 220
 16 1. Meirihluti
2017 4.164.157 61,1
150 / 220
 25 1. Meirihluti
2022 3.162.801 51,8
124 / 220
 26 1. Meirihluti

Tilvísanir

  1. ↑ „MPLA: João Lourenço diz que teve a coragem de lutar contra a corrupção“. Observador (portúgalska). 18 ágúst 2022. Afrit af upprunalegu geymt þann 30 ágúst 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 Andresen Guimarães, Fernando (2001). The Origins of the Angolan Civil War: Foreign Intervention and Domestic Political Conflict, 1961–76. Palgrave Macmillan. doi:10.1007/978-0-230-59826-3 (óvirkt 2 nóvember 2024).
  3. ↑ Péclard, Didier (31 ágúst 2021). „Nationalism, Liberation, and Decolonization in Angola“. Oxford Academic – African History. Oxford University Press. doi:10.1093/acrefore/9780190277734.013.640. ISBN 978-0-19-027773-4.
  4. ↑ [2][3]
  5. ↑ 5,0 5,1 C. Docherty, James; Lamb, Peter (2006). Historical Dictionary of Socialism. Scarecrow Press. bls. 276.
  6. ↑ 6,0 6,1 Poddar, Prem; S. Patke, Rajeev; Jensen, Lars, ritstjórar (2008). A Historical Companion to Postcolonial Literatures – Continental Europe and its Empires. Edinburgh University Press. bls. 480–481.
  7. ↑ [5][6]
  8. ↑ „Estatuto do MPLA“. MPLA.ao. MPLA. Sótt 8 júní 2022.
  9. ↑ [5][8]
  10. ↑ 10,0 10,1 Szajkowski, Bogdan, ritstjóri (1981). Marxist Governments: A World Survey. Macmillan Publishers. bls. 72–76. doi:10.1007/978-1-349-04329-3. ISBN 978-1-349-04331-6.
  11. ↑ 11,0 11,1 Hodges, Tony (2001). Angola: From Afro-Stalinism to Petro-Diamond Capitalism. Indiana University Press.
  12. ↑ Ball, Jeremy (20 nóvember 2017). „The History of Angola“. Oxford Academic – African History. Oxford University Press: 20. doi:10.1093/acrefore/9780190277734.013.180. ISBN 978-0-19-027773-4. „The MPLA adopted Marxism in 1976, which strengthened its ties to Cuba and the Soviet Union.“
  13. ↑ [10][2][11][12]
  14. ↑ [10][6][11]
  15. ↑ Drew, Allison, ritstjóri (1 maí 2013). „16“. The Oxford Handbook of the History of Communism. Oxford Academic. bls. 285–302. doi:10.1093/oxfordhb/9780199602056.013.003.
  16. ↑ [15]
  17. ↑ Vanaik, Achin (13. desember 2021). „Humanitarian Intervention Is a Cloak for Military Aggression“. Jacobin. Afrit af uppruna á 1 júlí 2022.
  18. ↑ [17]
  19. ↑ Christine Messiant (2009). „Sur la première génération du mpla (1948-1960)“. l'Angola post-colonial (franska).
  20. ↑ Adrien Fontanellaz (17 apríl 2018). „Opération Carlota“. militum Historia Un regard helvétique sur l'histoire militaire (franska). Sótt 21 janúar 2023.
  21. ↑ „Les mouvements de libération angolais sont affaiblis par leurs propres divisions“. Le Monde diplomatique: 5. febrúar 1966.
  22. ↑ 22,0 22,1 „MPLA“. larousse.fr. Sótt 27-02-2017..
  23. ↑ Conchiglia, Augusta (1 október 2014). „Quand Cuba se battait pour l'Angola“. Le Monde diplomatique (franska).
  24. ↑ „Angola. La force de l'histoire au fond des urnes“. L'Humanité (franska). 23 ágúst 2022.
  25. ↑ Stephen Eisenhammer (8. september 2018). „Angola's Lourenço appointed leader of ruling MPLA party“ (enska). Reuters.