ტაონი (ნაწილაკი)

ტაონი

ინგლ. Tau lepton
შემადგენლობა	ფუნდამენტური ელემენტარული ნაწილაკი
ოჯახი	ფერმიონი
ჯგუფი	ლეპტონი
თაობა	მესამე
მონაწილეობს ურთიერთქმედებებში	სუსტი, ელექტრომაგნიტური, გრავიტაციული
სიმბოლო	τ-
ანტინაწილაკი	ანტიტაონი (τ+)
აღმოჩენილია	მარტინ ლევის პერლი და სხვ. (1975)
მასა	6973316754000000000♠3.16754(21)×10−27 კგ 7003177686000000000♠1776.86(12) მევ/c²
დაშლის პერიოდი	6987290300000000000♠2.903(5)×10−13 წამ
მუხტი	${\displaystyle -1e}$
მუხტის ფერადობა	არ გააჩნია
სპინი	${\displaystyle {\frac {1}{2}\hbar }$
სუსტი იზოსპინი	LH: ${\displaystyle -{\frac {1}{2}$, RH: 0
სუსტი ჰიპერმუხტი	LH: ${\displaystyle -1}$, RH: ${\displaystyle -2}$

ტაონი,^[1] τ-ლეპტონი — ლეპტონების ჯგუფის არასტაბილური ელემენტარული ნაწილაკი, რომლებიც არ მონაწილეობს ელემენტარული ნაწილაკების ძლიერ ურთიერთქმედებაში. მისი მასა ${\displaystyle m_{\tau }=1776.86}$ მეგევ (რაც ~3477-ჯერ მეტია ელექტრონის მასაზე), სპინი – 1/2, სიცოცხლის ხანგრძლივობა – 6987290000000000000♠2.9×10⁻¹³ წმ. ისე როგორც სხვა ლეპტონებს, ელექტრონსა და მიუონს, ტაონსაც აქვს თავისი ნეიტრინო, ე. წ. ტაონური ნეიტრინო (${\displaystyle \nu _{\tau }$). ყველა სუსტი ურთიერთქმედების პროცესში ტაონი (${\displaystyle \tau }$) და ტაონური ნეიტრინო (${\displaystyle \nu _{\tau }$) ერთად მონაწილეობენ. ამ ურთიერთქმედების მეშვეობით ტაონი იშლება სხვადასხვა ლეპტონად და ჰადრონად.

ტაონი აღმოჩენილ იქნა 1975 წელს SPEAR ელექტრონ-პოზიტრონის კოლაიდერში SLAC ეროვნულ ამაჩქარებლის ლაბორატორიაში (სტენფორდი, აშშ) მ. პერლისა და თანამშრომლების მიერ. ტაონები წარმოიქმნა სწრაფი ელექტრონებისა და პოზიტრონების შეჯახების შედეგად:

${\displaystyle e^{+}+e^{-}\to \tau ^{+}+\tau ^{-}$

1995 წელს ტაონის აღმოჩენისათვის მარტინ პერლმა მიიღო ნობელის პრემია ფიზიკის დარგში.

ხ • გ • რ ნაწილაკები ფიზიკაში ფუნდამენტური ელემენტარული ნაწილაკები ფერმიონები კვარკები (ანტი) u (u) d (d) c (c) s (s) b (b) t (t) ლეპტონები (ანტი) e– (e+) μ– (μ+) τ– (τ+) ნეიტრინოები: νe (νe) νμ (νμ) ντ (ντ) ბოზონები კალიბრული γ g W± · Z0 სკალარული ჰიგსის ბოზონი გოსტები ფადეევ-პოპოვის გოსტები ჰიპოტეტურები სუპერპარტნიორები გეიჯინო გლუინო ფოტიონო გრავიტინო სხვები ჰოგსინო ნეიტრალინო ჩარჯინო აქსინო სფერმიონი სხვები გრავიტონი აქსიონი დილატონი მაირონი X-ბოზონი Y-ბოზონი W’-ბოზონი Z’-ბოზონი სტერილური ნეიტრინო ქამელეონი ლეპტოკვარკი პრეონი ტექნიკვარკები პარტონი გეონი კუგელბლიცი მაგნიტური მონოპოლი პლანკის ნაწილაკი მაქსიმონი მინიმონი ფრიდმონი შედგენელიელემენტარულინაწილაკები ჰადრონები ბარიონები ნუკლონები p p n n Δ Λ Σ Ξ Ω პენტაკვარკები მეზონები ${\displaystyle \pi }$ ეტა-მეზონი რო-მეზონი ომეგა-მეზონი ფი-მეზონი J/ψ-მეზონი იფსილონ-მეზონი თეტა-მეზონი K B-მეზონი D-მეზონი T-მეზონი ტეტრაკვარქები სხვები მარტივნი ატომის ბირთვები დეიტრონი ტრიტონი ჰელიონი ალფა-ნაწილაკი ატომები იონები კატიონები ანიონები მოლეკულები უჩვეულო ჰიპერბირთვების ფიზიკა: Λ‑ჰიპერბირთვი ჰიპერწყალბადი ჰიპერტრიტონი Σ‑ჰიპერბირთვი ეგზოტიკური ატომები: მეზოატომები მიონურნი მიონური წყალბადი ჰადრონულნი პიონურნი კაონურნი ანტიპროტონულები ჰიპერონულები ლეპტონური ატომი პოზიტრონიუმი მიუნიუმი დიმიონიუმი პროტონიუმი პიონი მეზომოლეკულა დიპოზიტრონიუმი ჰიპოტეტურები ეგზოტიკური ჰადრონები ეგზოტიკური ბარიონები დიბარიონი ეგზოტიკური მეზონები გლიუონი X(4140) Zc(3900) სხვები მეზონური მოლეკულა რეჯეონი პომერონი ოდარონი ფიზიკის პორტალი