Jıl

Jıl- waqıt ólshem birligi: Jerdiń Quyash átirapında bir márte tolıq aylanıp shiģatuģın waqtına jaqın. Onıń dawamlılıǵına ilimpazlar áyyemnen qızıqqan. Áyyemgi Qıtay hám Egipette jıl ádewir anıq esaplanǵan. Grek alımı Gipparx b.e.sh. II ásirde jıl "1/300 kún kem 365 1/4 kún" ekenligin anıqlaǵan. Bul bolsa házirgiden parıq qıladı (qarań: Kabisa jılı). Házirgi waqıtta hár qıylı jıl túsinikleri qollanıladı. Mısalı, Quyashtıń kórinetuģın qozǵalısında onıń juldızlarǵa salıstırģanda izbe-iz 2 márte birdey jaǵdaydı iyelewi arasında ótken dáwir juldız Y.i (siderik Y.) delinedi; oniń dawamlılıǵı ortasha 365,256360 sutkaǵa teń. Quyashtıń báhárgi teń kúnlik noqatınan izbe-iz 2 márte ótiwi arasındaǵı dáwir tropikalıq jıl delinedi, ol 365,242196 ortasha sutkaǵa teń. Bunnan basqa, anomalistikalıq jıl - Quyashtıń perigeliyden izbe-iz 2 márte ótiwi arasındaǵı dáwir (365,259641 ortasha sutka), ajdar jılı - Quyashtiń Ay orbitası túyinleriniń birewinen (kóteriliwshi yamasa tómenlewshi) izbe-iz eki márte ótiwi arasındaǵı dáwir (346,620047 ortasha sutka) hám basqa jıl esaplawları bar. Sonday-aq, jıldıń máwsim, aylarǵa bóliniwi hám dawamlılıǵına qarap hijriy-qamariy, hijriy-shamsiy jıl esapları sıyaqlılar bar (qarań: Kalendar)^[1].

Yanvar ayı 31 kúnnen ibarat bolıp, qıs máwsiminiń ekinshi ayı esaplanadı. Bul ay áyne qıs shillesine tuwra keledi.

Fevral ayı qıs máwsiminiń úshinshi ayı esaplanadı. Kabisa jılında 29 kún, ápiwayı jıllarda 28 kúnnen ibarat.

Mart ayı kalendar jılınıń úshinshi, báhár máwsiminiń birinshi ayı.

Baslı maqala: Aprel

Baslı maqala: May

Baslı maqala: Iyun

Baslı maqala: Iyul

Baslı maqala: Avgust

Baslı maqala: Sentyabr

Baslı maqala: Oktyabr

Baslı maqala: Noyabr

Baslı maqala: Dekabr

2100 - 2099 - 2098 - 2097 - 2096 - 2095 - 2094 - 2093 - 2092 - 2091

2090 - 2089 - 2088 - 2087 - 2086 - 2085 - 2084 - 2083 - 2082 - 2081

2080 - 2079 - 2078 - 2077 - 2076 - 2075 - 2074 - 2073 - 2072 - 2071

2070 - 2069 - 2068 - 2067 - 2066 - 2065 - 2064 - 2063 - 2062 - 2061

2060 - 2059 - 2058 - 2057 - 2056 - 2055 - 2054 - 2053 - 2052 - 2051

2050 - 2049 - 2048 - 2047 - 2046 - 2045 - 2044 - 2043 - 2042 - 2041

2040 - 2039 - 2038 - 2037 - 2036 - 2035 - 2034 - 2033 - 2032 - 2031

2030 - 2029 - 2028 - 2027 - 2026 - 2025 - 2024 - 2023 - 2022 - 2021

2020 - 2019 - 2018 - 2017 - 2016 - 2015 - 2014 - 2013 - 2012 - 2011

2010 - 2009 - 2008 - 2007 - 2006 - 2005 - 2004 - 2003 - 2002 - 2001

2000 - 1999 - 1998 - 1997 - 1996 - 1995 - 1994 - 1993 - 1992 - 1991

1990 - 1989 - 1988 - 1987 - 1986 - 1985 - 1984 - 1983 - 1982 - 1981

1980 - 1979 - 1978 - 1977 - 1976 - 1975 - 1974 - 1973 - 1972 - 1971

1970 - 1969 - 1968 - 1967 - 1966 - 1965 - 1964 - 1963 - 1962 - 1961

1960 - 1959 - 1958 - 1957 - 1956 - 1955 - 1954 - 1953 - 1952 - 1951

1950 - 1949 - 1948 - 1947 - 1946 - 1945 - 1944 - 1943 - 1942 - 1941

1940 - 1939 - 1938 - 1937 - 1936 - 1935 - 1934 - 1933 - 1932 - 1931

1930 - 1929 - 1928 - 1927 - 1926 - 1925 - 1924 - 1923 - 1922 - 1921

1920 - 1919 - 1918 - 1917 - 1916 - 1915 - 1914 - 1913 - 1912 - 1911

1910 - 1909 - 1908 - 1907 - 1906 - 1905 - 1904 - 1903 - 1902 - 1901

1900 - 1899 - 1898 - 1897 - 1896 - 1895 - 1894 - 1893 - 1892 - 1891

1890 - 1889 - 1888 - 1887 - 1886 - 1885 - 1884 - 1883 - 1882 - 1881

1880 - 1879 - 1878 - 1877 - 1876 - 1875 - 1874 - 1873 - 1872 - 1871

1870 - 1869 - 1868 - 1867 - 1866 - 1865 - 1864 - 1863 - 1862 - 1861

1860 - 1859 - 1858 - 1857 - 1856 - 1855 - 1854 - 1853 - 1852 - 1851

1850 - 1849 - 1848 - 1847 - 1846 - 1845 - 1844 - 1843 - 1842 - 1841

1840 - 1839 - 1838 - 1837 - 1836 - 1835 - 1834 - 1833 - 1832 - 1831

1830 - 1829 - 1828 - 1827 - 1826 - 1825 - 1824 - 1823 - 1822 - 1821

1820 - 1819 - 1818 - 1817 - 1816 - 1815 - 1814 - 1813 - 1812 - 1811

1810 - 1809 - 1808 - 1807 - 1806 - 1805 - 1804 - 1803 - 1802 - 1801

1800 - 1799 - 1798 - 1797 - 1796 - 1795 - 1794 - 1793 - 1792 - 1791

1790 - 1789 - 1788 - 1787 - 1786 - 1785 - 1784 - 1783 - 1782 - 1781

1780 - 1779 - 1778 - 1777 - 1776 - 1775 - 1774 - 1773 - 1772 - 1771

1770 - 1769 - 1768 - 1767 - 1766 - 1765 - 1764 - 1763 - 1762 - 1761

1760 - 1759 - 1758 - 1757 - 1756 - 1755 - 1754 - 1753 - 1752 - 1751

1750 - 1749 - 1748 - 1747 - 1746 - 1745 - 1744 - 1743 - 1742 - 1741

1740 - 1739 - 1738 - 1737 - 1736 - 1735 - 1734 - 1733 - 1732 - 1731

1730 - 1729 - 1728 - 1727 - 1726 - 1725 - 1724 - 1723 - 1722 - 1721

1720 - 1719 - 1718 - 1717 - 1716 - 1715 - 1714 - 1713 - 1712 - 1711

1710 - 1709 - 1708 - 1707 - 1706 - 1705 - 1704 - 1703 - 1702 - 1701

1700 - 1699 - 1698 - 1697 - 1696 - 1695 - 1694 - 1693 - 1692 - 1691

1690 - 1689 - 1688 - 1687 - 1686 - 1685 - 1684 - 1683 - 1682 - 1681

1680 - 1679 - 1678 - 1677 - 1676 - 1675 - 1674 - 1673 - 1672 - 1671

1670 - 1669 - 1668 - 1667 - 1666 - 1665 - 1664 - 1663 - 1662 - 1661

1660 - 1659 - 1658 - 1657 - 1656 - 1655 - 1654 - 1653 - 1652 - 1651

1650 - 1649 - 1648 - 1647 - 1646 - 1645 - 1644 - 1643 - 1642 - 1641

1640 - 1639 - 1638 - 1637 - 1636 - 1635 - 1634 - 1633 - 1632 - 1631

1630 - 1629 - 1628 - 1627 - 1626 - 1625 - 1624 - 1623 - 1622 - 1621

1620 - 1619 - 1618 - 1617 - 1616 - 1615 - 1614 - 1613 - 1612 - 1611

1610 - 1609 - 1608 - 1607 - 1606 - 1605 - 1604 - 1603 - 1602 - 1601

1600 - 1599 - 1598 - 1597 - 1596 - 1595 - 1594 - 1593 - 1592 - 1591

1590 - 1589 - 1588 - 1587 - 1586 - 1585 - 1584 - 1583 - 1582 - 1581

1580 - 1579 - 1578 - 1577 - 1576 - 1575 - 1574 - 1573 - 1572 - 1571

1570 - 1569 - 1568 - 1567 - 1566 - 1565 - 1564 - 1563 - 1562 - 1561

1560 - 1559 - 1558 - 1557 - 1556 - 1555 - 1554 - 1553 - 1552 - 1551

1550 - 1549 - 1548 - 1547 - 1546 - 1545 - 1544 - 1543 - 1542 - 1541

1540 - 1539 - 1538 - 1537 - 1536 - 1535 - 1534 - 1533 - 1532 - 1531

1530 - 1529 - 1528 - 1527 - 1526 - 1525 - 1524 - 1523 - 1522 - 1521

1520 - 1519 - 1518 - 1517 - 1516 - 1515 - 1514 - 1513 - 1512 - 1511

1510 - 1509 - 1508 - 1507 - 1506 - 1505 - 1504 - 1503 - 1502 - 1501

1500 - 1499 - 1498 - 1497 - 1496 - 1495 - 1494 - 1493 - 1492 - 1491

1490 - 1489 - 1488 - 1487 - 1486 - 1485 - 1484 - 1483 - 1482 - 1481

1480 - 1479 - 1478 - 1477 - 1476 - 1475 - 1474 - 1473 - 1472 - 1471

1470 - 1469 - 1468 - 1467 - 1466 - 1465 - 1464 - 1463 - 1462 - 1461

1460 - 1459 - 1458 - 1457 - 1456 - 1455 - 1454 - 1453 - 1452 - 1451

1450 - 1449 - 1448 - 1447 - 1446 - 1445 - 1444 - 1443 - 1442 - 1441

1440 - 1439 - 1438 - 1437 - 1436 - 1435 - 1434 - 1433 - 1432 - 1431

1430 - 1429 - 1428 - 1427 - 1426 - 1425 - 1424 - 1423 - 1422 - 1421

1420 - 1419 - 1418 - 1417 - 1416 - 1415 - 1414 - 1413 - 1412 - 1411

1410 - 1409 - 1408 - 1407 - 1406 - 1405 - 1404 - 1403 - 1402 - 1401

1400 - 1399 - 1398 - 1397 - 1396 - 1395 - 1394 - 1393 - 1392 - 1391

1390 - 1389 - 1388 - 1387 - 1386 - 1385 - 1384 - 1383 - 1382 - 1381

1380 - 1379 - 1378 - 1377 - 1376 - 1375 - 1374 - 1373 - 1372 - 1371

1370 - 1369 - 1368 - 1367 - 1366 - 1365 - 1364 - 1363 - 1362 - 1361

1360 - 1359 - 1358 - 1357 - 1356 - 1355 - 1354 - 1353 - 1352 - 1351

1350 - 1349 - 1348 - 1347 - 1346 - 1345 - 1344 - 1343 - 1342 - 1341

1340 - 1339 - 1338 - 1337 - 1336 - 1335 - 1334 - 1333 - 1332 - 1331

1330 - 1329 - 1328 - 1327 - 1326 - 1325 - 1324 - 1323 - 1322 - 1321

1320 - 1319 - 1318 - 1317 - 1316 - 1315 - 1314 - 1313 - 1312 - 1311

1310 - 1309 - 1308 - 1307 - 1306 - 1305 - 1304 - 1303 - 1302 - 1301

1300 - 1299 - 1298 - 1297 - 1296 - 1295 - 1294 - 1293 - 1292 - 1291

1290 - 1289 - 1288 - 1287 - 1286 - 1285 - 1284 - 1283 - 1282 - 1281

1280 - 1279 - 1278 - 1277 - 1276 - 1275 - 1274 - 1273 - 1272 - 1271

1270 - 1269 - 1268 - 1267 - 1266 - 1265 - 1264 - 1263 - 1262 - 1261

1260 - 1259 - 1258 - 1257 - 1256 - 1255 - 1254 - 1253 - 1252 - 1251

1250 - 1249 - 1248 - 1247 - 1246 - 1245 - 1244 - 1243 - 1242 - 1241

1240 - 1239 - 1238 - 1237 - 1236 - 1235 - 1234 - 1233 - 1232 - 1231

1230 - 1229 - 1228 - 1227 - 1226 - 1225 - 1224 - 1223 - 1222 - 1221

1220 - 1219 - 1218 - 1217 - 1216 - 1215 - 1214 - 1213 - 1212 - 1211

1210 - 1209 - 1208 - 1207 - 1206 - 1205 - 1204 - 1203 - 1202 - 1201

1200 - 1199 - 1198 - 1197 - 1196 - 1195 - 1194 - 1193 - 1192 - 1191

1190 - 1189 - 1188 - 1187 - 1186 - 1185 - 1184 - 1183 - 1182 - 1181

1180 - 1179 - 1178 - 1177 - 1176 - 1175 - 1174 - 1173 - 1172 - 1171

1170 - 1169 - 1168 - 1167 - 1166 - 1165 - 1164 - 1163 - 1162 - 1161

1160 - 1159 - 1158 - 1157 - 1156 - 1155 - 1154 - 1153 - 1152 - 1151

1150 - 1149 - 1148 - 1147 - 1146 - 1145 - 1144 - 1143 - 1142 - 1141

1140 - 1139 - 1138 - 1137 - 1136 - 1135 - 1134 - 1133 - 1132 - 1131

1130 - 1129 - 1128 - 1127 - 1126 - 1125 - 1124 - 1123 - 1122 - 1121

1120 - 1119 - 1118 - 1117 - 1116 - 1115 - 1114 - 1113 - 1112 - 1111

1110 - 1109 - 1108 - 1107 - 1106 - 1105 - 1104 - 1103 - 1102 - 1101

1100 - 1099 - 1098 - 1097 - 1096 - 1095 - 1094 - 1093 - 1092 - 1091

1090 - 1089 - 1088 - 1087 - 1086 - 1085 - 1084 - 1083 - 1082 - 1081

1080 - 1079 - 1078 - 1077 - 1076 - 1075 - 1074 - 1073 - 1072 - 1071

1070 - 1069 - 1068 - 1067 - 1066 - 1065 - 1064 - 1063 - 1062 - 1061

1060 - 1059 - 1058 - 1057 - 1056 - 1055 - 1054 - 1053 - 1052 - 1051

1050 - 1049 - 1048 - 1047 - 1046 - 1045 - 1044 - 1043 - 1042 - 1041

1040 - 1039 - 1038 - 1037 - 1036 - 1035 - 1034 - 1033 - 1032 - 1031

1030 - 1029 - 1028 - 1027 - 1026 - 1025 - 1024 - 1023 - 1022 - 1021

1020 - 1019 - 1018 - 1017 - 1016 - 1015 - 1014 - 1013 - 1012 - 1011

1010 - 1009 - 1008 - 1007 - 1006 - 1005 - 1004 - 1003 - 1002 - 1001

1000 - 999 - 998 - 997 - 996 - 995 - 994 - 993 - 992 - 991

990 - 989 - 988 - 987 - 986 - 985 - 984 - 983 - 982 - 981

980 - 979 - 978 - 977 - 976 - 975 - 974 - 973 - 972 - 971

970 - 969 - 968 - 967 - 966 - 965 - 964 - 963 - 962 - 961

960 - 959 - 958 - 957 - 956 - 955 - 954 - 953 - 952 - 951

950 - 949 - 948 - 947 - 946 - 945 - 944 - 943 - 942 - 941

940 - 939 - 938 - 937 - 936 - 935 - 934 - 933 - 932 - 931

930 - 929 - 928 - 927 - 926 - 925 - 924 - 923 - 922 - 921

920 - 919 - 918 - 917 - 916 - 915 - 914 - 913 - 912 - 911

910 - 909 - 908 - 907 - 906 - 905 - 904 - 903 - 902 - 901

900 - 899 - 898 - 897 - 896 - 895 - 894 - 893 - 892 - 891

890 - 889 - 888 - 887 - 886 - 885 - 884 - 883 - 882 - 881

880 - 879 - 878 - 877 - 876 - 875 - 874 - 873 - 872 - 871

870 - 869 - 868 - 867 - 866 - 865 - 864 - 863 - 862 - 861

860 - 859 - 858 - 857 - 856 - 855 - 854 - 853 - 852 - 851

850 - 849 - 848 - 847 - 846 - 845 - 844 - 843 - 842 - 841

840 - 839 - 838 - 837 - 836 - 835 - 834 - 833 - 832 - 831

830 - 829 - 828 - 827 - 826 - 825 - 824 - 823 - 822 - 821

820 - 819 - 818 - 817 - 816 - 815 - 814 - 813 - 812 - 811

810 - 809 - 808 - 807 - 806 - 805 - 804 - 803 - 802 - 801

800 - 799 - 798 - 797 - 796 - 795 - 794 - 793 - 792 - 791

790 - 789 - 788 - 787 - 786 - 785 - 784 - 783 - 782 - 781

780 - 779 - 778 - 777 - 776 - 775 - 774 - 773 - 772 - 771

770 - 769 - 768 - 767 - 766 - 765 - 764 - 763 - 762 - 761

760 - 759 - 758 - 757 - 756 - 755 - 754 - 753 - 752 - 751

750 - 749 - 748 - 747 - 746 - 745 - 744 - 743 - 742 - 741

740 - 739 - 738 - 737 - 736 - 735 - 734 - 733 - 732 - 731

730 - 729 - 728 - 727 - 726 - 725 - 724 - 723 - 722 - 721

720 - 719 - 718 - 717 - 716 - 715 - 714 - 713 - 712 - 711

710 - 709 - 708 - 707 - 706 - 705 - 704 - 703 - 702 - 701

700 - 699 - 698 - 697 - 696 - 695 - 694 - 693 - 692 - 691

690 - 689 - 688 - 687 - 686 - 685 - 684 - 683 - 682 - 681

680 - 679 - 678 - 677 - 676 - 675 - 674 - 673 - 672 - 671

670 - 669 - 668 - 667 - 666 - 665 - 664 - 663 - 662 - 661

660 - 659 - 658 - 657 - 656 - 655 - 654 - 653 - 652 - 651

650 - 649 - 648 - 647 - 646 - 645 - 644 - 643 - 642 - 641

640 - 639 - 638 - 637 - 636 - 635 - 634 - 633 - 632 - 631

630 - 629 - 628 - 627 - 626 - 625 - 624 - 623 - 622 - 621

620 - 619 - 618 - 617 - 616 - 615 - 614 - 613 - 612 - 611

610 - 609 - 608 - 607 - 606 - 605 - 604 - 603 - 602 - 601

600 - 599 - 598 - 597 - 596 - 595 - 594 - 593 - 592 - 591

590 - 589 - 588 - 587 - 586 - 585 - 584 - 583 - 582 - 581

580 - 579 - 578 - 577 - 576 - 575 - 574 - 573 - 572 - 571

570 - 569 - 568 - 567 - 566 - 565 - 564 - 563 - 562 - 561

560 - 559 - 558 - 557 - 556 - 555 - 554 - 553 - 552 - 551

550 - 549 - 548 - 547 - 546 - 545 - 544 - 543 - 542 - 541

540 - 539 - 538 - 537 - 536 - 535 - 534 - 533 - 532 - 531

530 - 529 - 528 - 527 - 526 - 525 - 524 - 523 - 522 - 521

520 - 519 - 518 - 517 - 516 - 515 - 514 - 513 - 512 - 511

510 - 509 - 508 - 507 - 506 - 505 - 504 - 503 - 502 - 501

500 - 499 - 498 - 497 - 496 - 495 - 494 - 493 - 492 - 491

490 - 489 - 488 - 487 - 486 - 485 - 484 - 483 - 482 - 481

480 - 479 - 478 - 477 - 476 - 475 - 474 - 473 - 472 - 471

470 - 469 - 468 - 467 - 466 - 465 - 464 - 463 - 462 - 461

460 - 459 - 458 - 457 - 456 - 455 - 454 - 453 - 452 - 451

450 - 449 - 448 - 447 - 446 - 445 - 444 - 443 - 442 - 441

440 - 439 - 438 - 437 - 436 - 435 - 434 - 433 - 432 - 431

430 - 429 - 428 - 427 - 426 - 425 - 424 - 423 - 422 - 421

420 - 419 - 418 - 417 - 416 - 415 - 414 - 413 - 412 - 411

410 - 409 - 408 - 407 - 406 - 405 - 404 - 403 - 402 - 401

400 - 399 - 398 - 397 - 396 - 395 - 394 - 393 - 392 - 391

390 - 389 - 388 - 387 - 386 - 385 - 384 - 383 - 382 - 381

380 - 379 - 378 - 377 - 376 - 375 - 374 - 373 - 372 - 371

370 - 369 - 368 - 367 - 366 - 365 - 364 - 363 - 362 - 361

360 - 359 - 358 - 357 - 356 - 355 - 354 - 353 - 352 - 351

350 - 349 - 348 - 347 - 346 - 345 - 344 - 343 - 342 - 341

340 - 339 - 338 - 337 - 336 - 335 - 334 - 333 - 332 - 331

330 - 329 - 328 - 327 - 326 - 325 - 324 - 323 - 322 - 321

320 - 319 - 318 - 317 - 316 - 315 - 314 - 313 - 312 - 311

310 - 309 - 308 - 307 - 306 - 305 - 304 - 303 - 302 - 301

300 - 299 - 298 - 297 - 296 - 295 - 294 - 293 - 292 - 291

290 - 289 - 288 - 287 - 286 - 285 - 284 - 283 - 282 - 281

280 - 279 - 278 - 277 - 276 - 275 - 274 - 273 - 272 - 271

270 - 269 - 268 - 267 - 266 - 265 - 264 - 263 - 262 - 261

260 - 259 - 258 - 257 - 256 - 255 - 254 - 253 - 252 - 251

250 - 249 - 248 - 247 - 246 - 245 - 244 - 243 - 242 - 241

240 - 239 - 238 - 237 - 236 - 235 - 234 - 233 - 232 - 231

230 - 229 - 228 - 227 - 226 - 225 - 224 - 223 - 222 - 221

220 - 219 - 218 - 217 - 216 - 215 - 214 - 213 - 212 - 211

210 - 209 - 208 - 207 - 206 - 205 - 204 - 203 - 202 - 201

200 - 199 - 198 - 197 - 196 - 195 - 194 - 193 - 192 - 191

190 - 189 - 188 - 187 - 186 - 185 - 184 - 183 - 182 - 181

180 - 179 - 178 - 177 - 176 - 175 - 174 - 173 - 172 - 171

170 - 169 - 168 - 167 - 166 - 165 - 164 - 163 - 162 - 161

160 - 159 - 158 - 157 - 156 - 155 - 154 - 153 - 152 - 151

150 - 149 - 148 - 147 - 146 - 145 - 144 - 143 - 142 - 141

140 - 139 - 138 - 137 - 136 - 135 - 134 - 133 - 132 - 131

130 - 129 - 128 - 127 - 126 - 125 - 124 - 123 - 122 - 121

120 - 119 - 118 - 117 - 116 - 115 - 114 - 113 - 112 - 111

110 - 109 - 108 - 107 - 106 - 105 - 104 - 103 - 102 - 101

100 - 99 - 98 - 97 - 96 - 95 - 94 - 93 - 92 - 91

90 - 89 - 88 - 87 - 86 - 85 - 84 - 83 - 82 - 81

80 - 79 - 78 - 77 - 76 - 75 - 74 - 73 - 72 - 71

70 - 69 - 68 - 67 - 66 - 65 - 64 - 63 - 62 - 61

60 - 59 - 58 - 57 - 56 - 55 - 54 - 53 - 52 - 51

50 - 49 - 48 - 47 - 46 - 45 - 44 - 43 - 42 - 41

40 - 39 - 38 - 37 - 36 - 35 - 34 - 33 - 32 - 31

30 - 29 - 28 - 27 - 26 - 25 - 24 - 23 - 22 - 21

20 - 19 - 18 - 17 - 16 - 15 - 14 - 13 - 12 - 11

10 - 9 - 8 - 7 - 6 - 5 - 4 - 3 - 2 - 1

• Jańa jıl
• Jarıqlıq jılı
• Jańa jıl
• Muqaddes jıl
• Waqıt ólshem birlikleri