Carl Friedrich Gauss
Carl Friedrich Gauss | |
---|---|
Tameddurt | |
Isem-is ummid | Johann Carl Friedrich Gauß |
Talalit | Brunswick (fr) , 30 Yebrir 1777 |
Taɣlent |
Confédération du Rhin (fr) royaume de Hanovre (fr) |
Axxam-is |
royaume de Hanovre (fr) Brunswick (fr) |
Lmut | Göttingen (fr) , 23 Fuṛaṛ 1855 |
Ideg n uẓekka | cimetière Albani (fr) |
Tawacult | |
Baba-s | Gebhard Dietrich Gauss |
Yemma-s | Dorthea Benze |
Tissulya akked |
Friederica Wilhelmine Waldeck (fr) Johanna Osthoff (en) |
Arraw-is | |
Tiɣri | |
Alma mater |
université d'Helmstedt (fr) université technique de Brunswick (fr) université de Göttingen (fr) (1795 - 1798) |
Aswir n teɣri | doctorat (fr) |
Aẓrey | Demonstratio nova theorematis omnem functionem algebraicam rationalem integram unius variabilis in factores reales primi vel secundi gradus resolvi posse |
Thesis director | Johann Friedrich Pfaff (fr) |
Doctoral students |
Friedrich Wilhelm Bessel (fr) Richard Dedekind (fr) Bernhard Riemann (fr) Heinrich Christian Schumacher (fr) Christian Ludwig Gerling (fr) Johann Benedict Listing (fr) Karl Georg Christian von Staudt (fr) Moritz Ludwig George Wichmann (fr) Sophie Germain Moritz Stern (fr) Friedrich Wilhelm Spehr (en) Karl Heinrich Gräffe (fr) Wilhelm Klinkerfues (fr) Johann Franz Encke (fr) |
Tutlayin |
Talatint Talmanit Taglizit Tafransist |
Iselmaden | Johann Christian Martin Bartels (fr) |
Inelmaden | |
Amahil | |
Amahil | amusnak, géophysicien ou géophysicienne (fr) , Amesnallun, écrivain ou écrivaine scientifique (fr) , Amsengam, géomètre (fr) , Aselmad n tesdawit, statisticien ou statisticienne (fr) d amusnaw |
Imɛellmen | université de Göttingen (fr) |
Important works |
méthode de Gauss-Seidel (fr) théorème de Gauss (fr) Gauss's law for magnetism (en) Théorème de Gauss (fr) gauss (fr) loi normale (fr) |
Prizes |
ẓer
|
Influenced by | Leonard Euler d Adrien-Marie Legendre (fr) |
Membership |
Tkebbanit Tageldant takadimt Tageldant i tussniwin n Swid Académie des sciences de Göttingen (fr) Académie des sciences de Saint-Pétersbourg (fr) Académie hongroise des sciences (fr) Académie américaine des arts et des sciences (fr) Académie bavaroise des sciences (fr) Académie des sciences de Russie (fr) Académie royale des sciences de Prusse (fr) Académie royale néerlandaise des arts et des sciences (fr) Académie nationale des sciences (fr) Académie des sciences de Turin (fr) |
Carl Friedrich Gauss neɣ (Yettwabdar: Kaɣl Fxedxic Gawss, Imesli: , ilul ass n 30 Yebrir aseggas n 1777 di Brunswick, yemmut ass n 23 di Fuṛaṛ useggas n 1855 di Guttingen. Yella d amusnak ameqqran, d amesnallum u d amussnagamaw. Ila (Yesɛa) tasmedna tameqqrant, yewwi-d tummutin yesɛan azal s waṭas di tusniwin agi i d-nebder (nuder) qqaren-as Ageldun n tusnakt, D yiwen seg imusnaken imeqqranen n yal akud.
Taɣara n leqdic ines d tin yesɛan azal meqqren ger aziten-ines, seg useggas 1856, agellid n Hanovre yexdem iderimen s tugna n Gauss ɣef udem nsent, yura fellas Mathematicorum Principi : Ageldun n tusnakt s tlatinit. Gauss yessufɣed ala ammur amecṭuḥ n leqdic ines, alarmi d aseggas n 1898 nada i yufan yark ayen yura s umata, ayagi yeǧǧa-t ad yernu n wazal-is di tussna.
Imuhal ussnanen
- 1799 — Demonstratio nova theorematis omnem functionem algebraicam rationalem integram unius variabilis in factores reales primi vel secundi gradus resolvi posse
C. G. Fleckeisen, Helmstadii (Helmstedt), 1799 ; aḍris deg internet : HU Berlin, Gauß: Werke. Band 3, p. 3–30, [1], [2], [3]
- Tasuqilt ɣer Talmanit :
- Eugen Netto (amaẓrag), Die vier Gauss’schen Beweise für die Zerlegung ganzer algebraischer Funktionen in reelle Factoren ersten oder zweiten Grades (1799–1849), Wilhelm Engelmann, Leipzig, 1890 ; aḍris deg internet : University of Michigan, IA, IA, IA
- Eugen Netto (amaẓrag), Sechs Beweise des Fundamentaltheorems über quadratische Reste von Carl Friedrich Gauss, Wilhelm Engelmann, Leipzig, 1901 ; aḍris deg internet : University of Michigan, IA, IA, IA, IA
- Tasuqilt ɣer Talmanit :
- 1801 — Disquisitiones Arithmeticae
- (Recherches arithmétiques), Gerhard Fleischer jun., Lipsiae (Leipzig) 1801 ; aḍris alatini deg internet : GDZ, IA
- Tasuqilt :
- s tfṛansist : A.-C.-M. Poullet-Delisle (tasuqilt.), Recherches Arithmétiques tagmiwin talugḍanin, ɣer Coursier, 1807 ; izizreg. A. Blanchard, 1953 ; reprint Jacques Gabay, 1989, (ISBN 2-87647-054-3).
- s talmanit : Hermann Maser (éditeur), Carl Friedrich Gauss’ Untersuchungen über höhere Arithmetik, Julius Springer, Berlin 1889 ; aḍris deg internet : GDZ, IA ; facsimile Reprint Verlag, Kessel, 2009, (ISBN 978-3-941300-09-5).
- 1809 — Theoria motus corporum cœlestium in sectionibus conicis solem ambientium
F. Perthes und I. H. Besser, Hamburgi (Hamburg) 1809 ; aḍris alatini ɣef GDZ, p. 1–261. tasuqilt. par Edmond Dubois, éd. Arthus Bertrand, 1864 ; reprint, Jacques Gabay, 2008,(ISBN 2-87647-327-5) ; aḍris deg internet : Gallica
- s talmanit : Carl Haase (éditeur): Theorie der Bewegung der Himmelskörper welche in Kegelschnitten die Sonne umlaufen, Carl Meyer, Hannover, 1865 ; aḍris deg internet : Google Books ; Facsimile-Reprint Verlag Kessel, 2009, (ISBN 978-3-941300-13-2)
- s tegyizit : Charles Henry Davis (tasuqilt.), Theory of the Motion of the Heavenly Bodies Moving about the Sun in Conic Sections, Little, Brown and Company, Boston 1857 ; aḍris deg internet : Google Books, Google Books ; IA, IA, IA
- 1813 — Disquisitiones generales circa seriem infinitam etc.
- (Recherches générales sur les séries infinies 1+… 1re partie, 30 yennayer 1812), Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis recentiores 2 (classis mathematicae), 1813, p. 3–46 ; aḍris deg internet : Gauß: Werke. Band 3, p. 123–162: [4], Pars I, [5], [6]
- Tasuqilt ɣer talmanit :
- Heinrich Simon (éditeur), Allgemeine Untersuchungen über die unendliche Reihe u.s.w., Julius Springer, Berlin, 1888 ; aḍris deg internet : IA
- 1823 — Theoria combinationis observationum erroribus minimis obnoxiae
- Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis recentiores 5 (classis mathematicae), 1823, und Dieterich, Gottingae (Göttingen), 1823.
- Tasuqilt :
- s tfṛansist : Joseph Bertrand (tasuqilt.), Méthode des moindres carrés, théorie de la combinaison…, Mallet-Bachelier, Paris, 1855 ; reprint Jacques Gabay, 2009, (ISBN 2-87647-332-1) ; aḍris deg internet : Gallica, comprend la première partie, présentée à la Société royale de Göttingen le 15 furar 1821, p. 1-35 et la seconde partie présentée le 2 furar 1823, p. 35-69. [7], [8]
- s talmanit : Anton Börsch, Paul Simon (éditeurs): Abhandlungen zur Methode der kleinsten Quadrate von Carl Friedrich Gauss, P. Stankiewicz, Berlin, 1887 ; aḍris deg internet : IA
- 1828 — Article ([{fullurl:{1}|action=edit} edit] | [[Talk:{1}|talk]] | [{fullurl:{1}|action=history} history] | [{fullurl:{1}|action=protect} protect] | [{fullurl:{1}|action=delete} delete] | [{fullurl:Special:Whatlinkshere/{1}|limit=999} links] | [{fullurl:{1}|action=watch} watch] | logs | views) Supplementum theoriae combinationis observationum erroribus minimis obnoxiae
- (Supplément à la théorie de la combinaison des observations qui expose aux moindres erreurs) ; 16 ctember 1826, Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis recentiores 6 (classis mathematicae), 1828, p. 57–98 ; aḍris s tlatinit deg internet : GDZ ;
- tasuqilt ɣer tefṛansist : Joseph Bertrand (tasuqilt.), Méthode des moindres carrés, théorie de la combinaison…, Mallet-Bachelier; 1855 ; aḍris deg internet Gallica, p. 70-112.
- 1828 — Article ([{fullurl:{1}|action=edit} edit] | [[Talk:{1}|talk]] | [{fullurl:{1}|action=history} history] | [{fullurl:{1}|action=protect} protect] | [{fullurl:{1}|action=delete} delete] | [{fullurl:Special:Whatlinkshere/{1}|limit=999} links] | [{fullurl:{1}|action=watch} watch] | logs | views) Disquisitiones generales circa superficies curvas
- (Recherches générales sur les surfaces courbes) ; 8 tuber 1827, Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis recentiores 6 (classis mathematicae), 1828, p. 99–146, und Dieterich, Gottingae (Göttingen) 1828 ; aḍris deg internet : Google Books, Gauß: Werke. Band 4, p. 219–258.
- Tasuqilt :
- s tfṛansist : M. A. (tasuqilt.), Recherches générales sur les surfaces courbes, Bachelier, Paris 1852 ; aḍris deg internet : Gallica.
- s talmanit : Albert Wangerin (éditeur): Allgemeine Flächentheorie, Wilhelm Engelmann, Leipzig 1889. aḍris deg internet : University of Michigan, IA, IA
- s tegyizit : (en) General investigations of curved surfaces of 1827 and 1825, The Princeton University Library, 1902 ; aḍris deg internet : [9], IA, IA
- 1829 — Article ([{fullurl:{1}|action=edit} edit] | [[Talk:{1}|talk]] | [{fullurl:{1}|action=history} history] | [{fullurl:{1}|action=protect} protect] | [{fullurl:{1}|action=delete} delete] | [{fullurl:Special:Whatlinkshere/{1}|limit=999} links] | [{fullurl:{1}|action=watch} watch] | logs | views) Principia generalia theoriae figurae fluidorum in statu aequilibrii
- (Principes généraux d’une théorie des figures de fluides à l’état d’équilibre), 28 septembre 1829, Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis recentiores 7 (classis mathematicae), 1832, p. 39–88, und Dieterich, Gottingae (Göttingen) 1830, p. 31-77 ; aḍris deg internet : GDZ, p. 39-88 sur Google Books, Gauß: Werke. Band 5, p. 31-77 sur Google Books
- Tasuqilt ɣer tegyizit : Heinrich Weber (éditeur), Allgemeine Grundlagen einer Theorie der Gestalt von Flüssigkeiten im Zustand des Gleichgewichts, Wilhelm Engelmann, Leipzig, 1903 ; aḍris deg internet : IA, IA
- (Atlas du magnétisme terrestre), avec Wilhelm Weber (éditeur) , Weidmann’sche Buchhandlung, Leipzig, 1840 ; aḍris deg internet : Google Books, Gauß: Werke. Band 12 sur GDZ, p. 335–408
- (Recherches de dioptrique), 10 décembre 1840, Abhandlungen der Mathematischen Classe der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen 1, 1843, p. 1–34 ; aḍris deg internet : GDZ, Google Books), und Dieterich, Göttingen 1841 Gallica, Gauß: Werke. Band 5, p. 245–276 : [10]
- (Géodésie, premier mémoire), 23 octobre 1843, Abhandlungen der Mathematischen Classe der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften in Göttingen 2, 1845, p. 3–34 ; aḍris deg internet : GDZ ; Gauß: Werke. Band 4, p. 261–290
- (Géodésie, deuxième mémoire), amezwaru n septembre 1846, Abhandlungen der Mathematischen Classe der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften in Göttingen 3, 1847, p. 3–35 ; aḍris deg internet : GDZ, Gauß: Werke. Band 4, p. 303–334