Kilimanjaroo pʋʋ wɛ Tanzani ɛjaɖɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ nɛ hayi kiŋ hɔɔlʋʋ taa. Mbʋ payaɣ se "Fɔlɩkanɩ" yɔ pɩlabɩ peeye hɔɔlʋʋ taa tam naadozo nɛ pɩla pʋʋ ŋ́gʋ. Kɔɔnaɣ n̄ɩŋgʋ laba wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ hɔɔlʋʋ taa nɛ pɩkʋyɩ pɩtalɩ ɛzɩ mɛtɛnaa 3 962 yɔ. Payaɣ-kʋ se "Sira". Kɩlɛlʋʋ n̄ala wɩsɩ ɖɩlɩyɛ hɔɔlʋʋ taa nɛ kʋkʋ kʋyɩ pɩtalɩ ɛzɩ mɛtɛnaa 5 149 yɔ. Payaɣ-kʋ se "Mawɛnzii".
Tozo n̄ɩŋgʋ n̄ala naalɛ mba paba tɛmɩ labʋ yɔ pɛ-hɛkʋ taa. Tozo n̄ɩgʋ kʋnɛ kɩkɩlɩna kʋyʋʋ. Kʋkʋyɩ ɛzɩ mɛtɛnaa 5 891 yɔ. Payaɣ-kʋ se "kiboo". Ŋgʋ kɩlɩna kʋyʋʋ Afrɩka tɛtʋ kpeekpe taa. Ɖooo lɛ, tɛʋ nɩwaɣ nɛ ɖɔmpe sɔsɔna pʋʋ ŋgʋ kʋ-yɔɔ, lɛɛlɛɛyɔ tɩŋ keɖuu yem yem yeba nɛ tɛʋ ɛɛtazɩɣ kɩlʋʋ nɩʋ pʋʋ peeye. Wɩsɩ n̄akɩlɩɣ n̄aɣʋ nɛ tɛtʋ tɛzɩɣ miŋ saɣʋ. Piyebina ɖɔɖɔ nɛ tɛʋ ɛɛtasɩɣ nɩʋ nɛ ɖɔmpe sɔsɔna pʋɖɔɔ. Pɩnaɣ 1973 taa pɔcɔza laʋ nakʋyʋ peeye nɛ paatazɩɣ kɩ-taa tɩŋ keɖuu. Pɩwazɩɣ ɖɔɖɔ nɛ awayɩ kpɩna cakɩ kɩ-taa kaalɛyɩtʋ. Ɛlɛ, paa mbʋ yɔ, tɛʋ ɛɛtazɩɣ nɩʋ nɛ ɖɔmpe sɔsɔna ɛzɩ ɖooo lɛ yɔ.
Ɖenɖe tɔmpiye «kilimanjaaroo» lɩnaa yɔ
Ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa kɩwɛɛ yɔ
Ɛzɩma kɩwɛɛ
Ɛzɩma palɩzɩ-kʊ yɔ
Lɛɣtʊ ndʊ tɩ̃nɩnɩɣ nɛ tɩnaɣ ɛzɩma mbʊ tɛtɛɛ lɩm wɛɛ yɔ
Ʒɩma pɩtɩŋaa nɛ kɩwɛɛ yɔ
Ɛzɩma kɩ-yɔɔ wɛɛ yɔ
Ɛzɩma pɩtɩŋaa nɛ kɩwɛɛ yɔ
Ɛzɩma mbʊ kɩ-tɛtʊ wɛɛ yɔ
Ki-soŋaɣt
Ɛzɩma mbʊ ki-soŋaɣ kɛwɛ ɖoo lɔŋ yɔ
Ɛzɩma mbʊ ki-soŋaɣ wɛ lɛɛlɛyɔ
Tɛŋ nɩʊ nɩʊ mbʊ yɔ
Pɩlɛɣzɩɣ lɛɛzʊʊ mbʊ evemiye taa yɔ
Ki-soŋaɣ lɛɣzɩɣ lɛɛzʊ mbʊ lʊŋʊyɛ nɛ yolim yɔ
Kɩ-laŋ nɛ ɛ-taa kpɩna
Kɩ-kadasɩ
Kʊ-̃nʊʊ yɔɔ kʊyɩ kʊyʊʊ mbʊ yɔ
Mbʊ payaɣ se alɩpʊ (alpe) yɔ pɩ-kʊkʊyɩmɩŋ
Kɩ-ɖɔmpe kʊkʊyɩmɩŋ
Kɩ-tɔm
Ɛyaa hukuu huuu mbʊ nɛ pɩɖɛʊna ɛsɩndaa ɖɛnaʊ yɔɔ yɔ
Ɛzɩma palɩ kɩ-yɔ nɛ ɛzɩma palakɩ-kʊ nɛ tʊmɩyɛ siŋŋ yɔ
Pacalʊʊ kɩ-yɔɔ kpaʊ yɔ
Ɛsɔ nʊmɔʊ aŋgba tʊma
Paa ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ̃nɩnʊʊ se ɖɩwaa kɩ-yɔɔ yɔ
Samaɣ ̃nʊʊ nɛ ndʊ pɔyɔɔdɩ kɩ-yɔɔ ɖooo caanaʊ yɔ
Ɛzɩma mbʊ pɛtɛyɩ ɛyaa yɔ
Kʊnʊmɩŋ ̃nɩnʊʊ nɛ ɛ-tɩlʊʊ tʊma
Kpɛlɛkʊʊ tʊmɩyɛ
Ndʊ tɩ-yɔɔ ɛyaa tisuu yɔ nɛ sɔnzɩ nzɩ palakɩ yɔ
Kuduyiŋ weyi pasʊʊ ɛ-tɛɛ nɛ caanaʊ haɖaʊ
Tʊma ndɩ ndɩ
Ɛzɩma mbʊ pakandɩyʊʊ kɩ-yɔɔ yɔ
Pɔɖɔŋʊʊ nʊmɔʊ kɩɖaɣlʊʊ nɛ powoki pakpaɣ kɩ-yɔɔ yɔ
=Nʊmɔʊ kɩɖaɣlɩŋ
Kɩmʊ nimiye
Kɩ-yɔɔ kpaʊ
Kɩ-yɔɔ mɛlʊʊ
Mbʊ kɩkɛ paa sɔnzɩ nzɩ sɩ-taa yɔ
Takayɩsɩ lɛɛsɩ
Tɔm lɛɛtʊ
Takayɩsɩ nzɩ sɩyɔɔdʊʊ kɩ-tɔm yɔ
Awayɩ kpasɩs
Takayɩhayʊʊ tɛɛ tɔm nɛ ɖenɖe panaɣ-tʊ yɔ