Kilimanjaroo pʋʋ

Kilimanjaro 2006-08-13

Kilimanjaroo pʋʋ wɛ Tanzani ɛjaɖɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ nɛ hayi kiŋ hɔɔlʋʋ taa. Mbʋ payaɣ se "Fɔlɩkanɩ" yɔ pɩlabɩ peeye hɔɔlʋʋ taa tam naadozo nɛ pɩla pʋʋ ŋ́gʋ. Kɔɔnaɣ n̄ɩŋgʋ laba wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ hɔɔlʋʋ taa nɛ pɩkʋyɩ pɩtalɩ ɛzɩ mɛtɛnaa 3 962 yɔ. Payaɣ-kʋ se "Sira". Kɩlɛlʋʋ n̄ala wɩsɩ ɖɩlɩyɛ hɔɔlʋʋ taa nɛ kʋkʋ kʋyɩ pɩtalɩ ɛzɩ mɛtɛnaa 5 149 yɔ. Payaɣ-kʋ se "Mawɛnzii".

Tʋŋ Kilimanjaroo pʋʋ ɛsɩntaa

Tozo n̄ɩŋgʋ n̄ala naalɛ mba paba tɛmɩ labʋ yɔ pɛ-hɛkʋ taa. Tozo n̄ɩgʋ kʋnɛ kɩkɩlɩna kʋyʋʋ. Kʋkʋyɩ ɛzɩ mɛtɛnaa 5 891 yɔ. Payaɣ-kʋ se "kiboo". Ŋgʋ kɩlɩna kʋyʋʋ Afrɩka tɛtʋ kpeekpe taa. Ɖooo lɛ, tɛʋ nɩwaɣ nɛ ɖɔmpe sɔsɔna pʋʋ ŋgʋ kʋ-yɔɔ, lɛɛlɛɛyɔ tɩŋ keɖuu yem yem yeba nɛ tɛʋ ɛɛtazɩɣ kɩlʋʋ nɩʋ pʋʋ peeye. Wɩsɩ n̄akɩlɩɣ n̄aɣʋ nɛ tɛtʋ tɛzɩɣ miŋ saɣʋ. Piyebina ɖɔɖɔ nɛ tɛʋ ɛɛtasɩɣ nɩʋ nɛ ɖɔmpe sɔsɔna pʋɖɔɔ. Pɩnaɣ 1973 taa pɔcɔza laʋ nakʋyʋ peeye nɛ paatazɩɣ kɩ-taa tɩŋ keɖuu. Pɩwazɩɣ ɖɔɖɔ nɛ awayɩ kpɩna cakɩ kɩ-taa kaalɛyɩtʋ. Ɛlɛ, paa mbʋ yɔ, tɛʋ ɛɛtazɩɣ nɩʋ nɛ ɖɔmpe sɔsɔna ɛzɩ ɖooo lɛ yɔ.

Kilimanjaro-1938-uwm

Ɖenɖe tɔmpiye «kilimanjaaroo» lɩnaa yɔ

Ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa kɩwɛɛ yɔ

Ɛzɩma kɩwɛɛ

Ɛzɩma palɩzɩ-kʊ yɔ

Lɛɣtʊ ndʊ tɩ̃nɩnɩɣ nɛ tɩnaɣ ɛzɩma mbʊ tɛtɛɛ lɩm wɛɛ yɔ

Ʒɩma pɩtɩŋaa nɛ kɩwɛɛ yɔ

Ɛzɩma kɩ-yɔɔ wɛɛ yɔ

Ɛzɩma pɩtɩŋaa nɛ kɩwɛɛ yɔ

Ɛzɩma mbʊ kɩ-tɛtʊ wɛɛ yɔ

Ki-soŋaɣt

Ɛzɩma mbʊ ki-soŋaɣ kɛwɛ ɖoo lɔŋ yɔ

Ɛzɩma mbʊ ki-soŋaɣ wɛ lɛɛlɛyɔ

Tɛŋ nɩʊ nɩʊ mbʊ yɔ

Pɩlɛɣzɩɣ lɛɛzʊʊ mbʊ evemiye taa yɔ

Ki-soŋaɣ lɛɣzɩɣ lɛɛzʊ mbʊ lʊŋʊyɛ nɛ yolim yɔ

Kɩ-laŋ nɛ ɛ-taa kpɩna

Kɩ-kadasɩ

Kʊ-̃nʊʊ yɔɔ kʊyɩ kʊyʊʊ mbʊ yɔ

Mbʊ payaɣ se alɩpʊ (alpe) yɔ pɩ-kʊkʊyɩmɩŋ

Kɩ-ɖɔmpe kʊkʊyɩmɩŋ

Kɩ-tɔm

Ɛyaa hukuu huuu mbʊ nɛ pɩɖɛʊna ɛsɩndaa ɖɛnaʊ yɔɔ yɔ

Ɛzɩma palɩ kɩ-yɔ nɛ ɛzɩma palakɩ-kʊ nɛ tʊmɩyɛ siŋŋ yɔ

Pacalʊʊ kɩ-yɔɔ kpaʊ yɔ

Ɛsɔ nʊmɔʊ aŋgba tʊma

Paa ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ̃nɩnʊʊ se ɖɩwaa kɩ-yɔɔ yɔ

Samaɣ ̃nʊʊ nɛ ndʊ pɔyɔɔdɩ kɩ-yɔɔ ɖooo caanaʊ yɔ

Ɛzɩma mbʊ pɛtɛyɩ ɛyaa yɔ

Kʊnʊmɩŋ ̃nɩnʊʊ nɛ ɛ-tɩlʊʊ tʊma

Kpɛlɛkʊʊ tʊmɩyɛ

Ndʊ tɩ-yɔɔ ɛyaa tisuu yɔ nɛ sɔnzɩ nzɩ palakɩ yɔ

Kuduyiŋ weyi pasʊʊ ɛ-tɛɛ nɛ caanaʊ haɖaʊ

Tʊma ndɩ ndɩ

Ɛzɩma mbʊ pakandɩyʊʊ kɩ-yɔɔ yɔ

Pɔɖɔŋʊʊ nʊmɔʊ kɩɖaɣlʊʊ nɛ powoki pakpaɣ kɩ-yɔɔ yɔ

=Nʊmɔʊ kɩɖaɣlɩŋ

Kɩmʊ nimiye

Kɩ-yɔɔ kpaʊ

Kɩ-yɔɔ mɛlʊʊ

Mbʊ kɩkɛ paa sɔnzɩ nzɩ sɩ-taa yɔ

Takayɩsɩ lɛɛsɩ

Tɔm lɛɛtʊ

Takayɩsɩ nzɩ sɩyɔɔdʊʊ kɩ-tɔm yɔ

Awayɩ kpasɩs

Takayɩhayʊʊ tɛɛ tɔm nɛ ɖenɖe panaɣ-tʊ yɔ