Жансейіт Қансейітұлы Түймебаев — (8 шілде 1958, Қайнар ауылы, Алғабас ауданы, Оңтүстік Қазақстан облысы, Қазақ КСР) - қазақ мемлекет қайраткері, дипломат, ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор, Төтенше және Өкілетті Елші. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ ректоры.
Жансейіт Қансейітұлы Түймебаев 1958-жылы 8-шілдеде сол кездегі Шымкент облысының Алғабас ауданына (қазіргі Түркістан облысы, Бәйдібек ауданы) қарасты Қайнар ауылында, көпбалалы отбасында өмірге келген.
Ж.Түймебаев кезінде Қазақ Мемлекеттік университетінде еңбек еткен. 1993-жылдан бастап Сыртқы істер министрлігінде жауапты қызметтер атқарған, Қазақстанның Стамбул қаласындағы консулдығын, Қазақстан Президентінің Протоколын басқарған, Президенттің кеңесшісі болған. Білім және ғылым министрі болған. Ресейдегі, Түркиядағы, Албаниядағы Төтенше және Өкілетті елші қызметтерін атқарған.[1]
Білімі
- Қазақ мемлекеттік университеті. С. М. Киров, Филология факультеті, Алматы қ. (1980);
- Мәскеу мемлекеттік әлеуметтік университеті, Заң факультеті, Мәскеу қ. (2000).
Ғылыми дәрежесі, атағы, қызметі
- Филология ғылымының кандидаты, ҚазССР Ғылым академиясының Тіл білімі институты (1987);
- Тіл білімі мамандығы бойынша профессор (2004); Филология ғылымының докторы (2008);
- Түркия Республикасы Ниде университетінің құрметті докторы (2015); Түркия Республикасы
- Хатай университетінің құрметті докторы (2015);
- Қырғыз Республикасы Ш.Айтматов академиясының Құрметті академигі (2023);
- Санкт-Петербург политехникалық университетінің Құрметті докторы (2024).
- Қытай Халық Республикасы Сиань Цзяотун университетінің Құрметті профессоры (2024);
- Қырғыз Республикасы Ұлттық ғылым академиясының Құрметті академигі (2024);
Еңбек қызметі
- С. М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің ассистенті, аға оқытушысы, доценті (1980-1993);
- Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің Орта, Таяу Шығыс және Африка елдері басқармасының бірінші хатшысы, бөлім меңгерушісі (1993-1994);
- Қазақстан Республикасының Түркия Республикасындағы Елшілігінің екінші, бірінші хатшысы (1994-1997);
- Қазақстан Республикасы Президентінің хаттамалық қызметінің консультанты (1997-1999);
- Қазақстан Республикасының Түркия Республикасындағы бас консулы (Стамбул қ.) (1999);
- Қазақстан Республикасы Президентінің Хаттамасының Бастығы (1999-2004);
- Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі - Қазақстан Республикасы Президенті Хаттамасының бастығы (31.03.2004-01.02.2006);
- Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі (01.02.2006-10.01.2007);
- Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрі (10.01.2007-09.2010);
- Қазақстан Республикасының Түркия Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі (10.2010-10.2016);
- Қазақстан Республикасының Албания Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі (03.2011-10.2016);
- Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі (07.10.2016-20.06.2018);
- Түркістан облысының әкімі (20.06.2018-26.02.2019);
- Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары, Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Қазақстан халқы Ассамблеясы хатшылығының меңгерушісі (28.02.2019-05.02.2021 бастап)
- Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің ректоры (05.02.2021 бастап)
Басқа жұмыстар
- ТМД елдерінің Мемлекетаралық гуманитарлық ынтымақтастық қорының Басқарма төрағасы (2007-2010);
- "Парасат ҰҒТХ" АҚ Директорлар кеңесінің төрағасы (2008 -2010);
- Ұлттық қазақ-түрік университеті Қамқоршылық кеңесі төрағасының орынбасары (2007-2010).
Марапаттары
- «Құрмет» ордені (2003);
- «Парасат» ордені (2011);
- «Астанаға – 10 жыл» медалі (2008);
- «Қазақстан тәуелсіздігіне – 20 жыл» медалі (2011);
- «Қазақстан мен Түркия арасындағы достықтың нығаюына үлес қосқаны үшін» Түркия кәсіпкерлері мен іскерлер қауымдастығының медалі (2011);
- «Халықаралық қатынастардағы ерекше жетістіктері үшін» Түркия туризмін дамыту халықаралық тұғырнамасының (TÜTAP) сыйлығы (2011);
- «Қазақстан Конституциясына – 20 жыл» мерейтойлық медалі (2015);
- «Қазақстан Конституциясына – 25 жыл» мерейтойлық медалі (2020);
- «Қазақстан халқы Ассамблеясына – 25 жыл» мерейтойлық медалі (2020);
- Қазақстан халқы Ассамблеясының «Бірлік» алтын медалі;
- II дәрежелі «Барыс» ордені (2022);
- Қырғызстан Республикасының «Достық» ордені (2024);
- I дәрежелі «Барыс» ордені (2024).
Ғылыми еңбектері
- Түркология саласындағы кітаптар сериясы
- Ж. Түймебаев: Алтай тілдеріндегі анлаут ерін дауыссыздарының проблемасы (Рамстедт — Пелио фонетикалық Заңының ревизиясы). Мәскеу, 2004 ж
- Ж. Түймебаев: түркі-қазақ-моңғол этно-тілдік қатынастарының тарихы. Алматы, 2008 ж.
- Ж. Түймебаев: Алтай теориясы мен Алтаистиканың қалыптасуы мен дамуы. Түркістан, 2006 ж.
- Ж. Түймебаев: түркі-моңғол лексикалық параллельдерін тарихи-генетикалық ажыратудың теориялық принциптері мен критерийлері. Астана, 2008 ж.
- Ж. Түймебаев: Орталық Азия тілдерін зерттеудің өзекті мәселелері. Тұран тіл одағы. Көкшетау, 2009 ж.
- Ж. Түймебаев: Тұран тілінің одағы және Алтайлық ареалдағы тілдераралдық, мәдениеттераралық интерференция құбылы. Түркі дүниесі альманахтары. Астана, 2012 ж.
- Ж. Түймебаев: алтаистикаға кіріспе. Астана, 2013 ж.
- Ж. Түймебаев: Түркі филологиясына кіріспе. Астана, 2013 ж.
- Ж. Түймебаев: түркі жазба ескерткіштерінің тілі. Астана, 2013 ж.
- Ж. Түймебаев: қазіргі түркі тілдері. Астана, 2013 ж.
- Ж. Түймебаев: Қазақ, түркі тілдерінің салыстырмалы грамматикасы. Астана, 2014 ж.
- Ж. Түймебаев, Сағидолда қ.: Алтаистиканың тарихи-лингвистикалық негіздері (Фонетика. Морфология). Алматы, 2015 ж.
- Ж. Түймебаев, М. Ескеева: түркологияның тарихи-лингвистикалық негіздері. Алматы, 2015 ж.
- Ж. Түймебаев, Сағидолда қ.: қазақ-түркі тілдерінің салыстырмалы-сипаттамалық грамматикасы (Фонетика. Морфология). Алматы, 2016 ж.
- Ж. Түймебаев, М. Ескеева: көне түркі тілі ескерткіштерінің морфологиялық жүйесі. Алматы, 2016 ж.
- Ж. Түймебаев, Сағидолда қ.: қазақ және татар тілдерінің салыстырмалы-сипаттамалық грамматикасы. Алматы, 2017 ж.
- Tüymebayev J., Eskeyeva M: Türkolojinin Tarihî Dilbilimsel Esasları. (Түрік тілінде). Алматы, 2017 ж.
- Ж. Түймебаев, г. Сағидолда, М. Ескеева: түркі тілдерінің салыстырмалы-тарихи грамматикасы. (Фонетика. Морфология). Алматы, 2017 ж.
- Ж. Түймебаев, М. Ескеева, Сағидолда қаласы: "Мәңгілік ел" идеясының лингвистикалық негізін дамыту. Алматы, 2017 ж.
- Ж. Түймебаев, М.Ескеева, М. Усманова: қазақ және башқұрт тілдерінің салыстырмалы грамматикасы. Алматы, 2018 ж.
- Ж. Түймебаев, М.Ескеева, Ш. Әбдіназымов: қазақ және қарақаопақ тілдерінің салыстырмалы грамматикасы. Алматы, 2018 ж.
- Қазақ тілі саласындағы кітаптар сериясы
- Ж. Түймебаев: Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. Алматы, 1985 ж.
- Ж. Түймебаев: қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы. Алматы, 1986 ж.
- Ж. Түймебаев: Қазақ тілі. Алматы, 1991 ж.
- Ж. Түймебаев: Қазақ тіліндегі етістіктің индикативті формалары. Алматы, 1992 ж.
- Ж. Түймебаев: Қазақ тілі: Грамматикалық анықтамалық. Алматы, 1996 ж.
- Ж. Түймебаев: Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. Алматы, 2005 ж.
- Ж. Түймебаев: Қазақ-Моңғол лексикалық параллельдері: қазақ тілінің этимологиялық сөздігіне материалдар. Мәскеу, 2005 ж
- Сөздіктер сериясы
- Білім және ғылым. Энциклопедиялық сөздік. Астана, 2008 ж.
- Образование и наука. Энциклопедический словарь. Астана, 2008 ж.
- Ж.ТҮЙМЕБАЕВ, Г.САҒИДОЛДА. Қазақша – ағылшынша сөздік. Алматы, 2017 ж.
- Ж.ТҮЙМЕБАЕВ, Г.САҒИДОЛДА: Ағылшынша – қазақша сөздік. Алматы, 2018 ж.
- Б.ҚАЛИЕВ, Ж.ТҮЙМЕБАЕВ, Ш. ҚҰРМАНБАЙҰЛЫ, С.ИСАКОВА. «Мұқағали тілі» сөздігі. Астана, 2019 ж.
- "Рухани" энциклопедиялар сериясы
- ТҮРКІСТАН-РУХАНИ БЕСІГІ. Лингво-өлкетану энциклопедиясы. 1-ші кітап. Нұр-сұлтан, 2019 ж.
- TÜRKİSTAN — MANEVİYAT BEŞİĞİ. Bölgesel dilbilim ansiklopedisi. Ikinci kitap. Nur-Sultan, 2019 ж
- ТҮРКІСТАН-РУХАНИЯТТЫҢ БЕСІГІ. Лингвистикалық өлкетану энциклопедиясы. Үшінші кітап. Нұр-сұлтан, 2019 ж.
- TURKESTAN — THE CRADLE OF SPIRITUALITY. Local Linguistic encyclopedia. Fourth book. -Нұр-сұлтан, 2019 ж.
- Қазақстан-Түркия: достық пен ынтымақтастыққа 5 жыл. Анкара, 1996 ж
- Президенттің бір жылы. Астана, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005 жж.
- Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Хаттамасы. Астана, 2004 ж.
- Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Хаттамасы бойынша практикалық басшылық. Астана, 2004 ж.
- Қазақстан. Мәскеу, 2006 ж
- Қазақстан, адамдар, табиғат, экономика, мәдениет. 2007 ж.
- Қазақстан-Ресей қатынастары: құжаттар мен материалдар жинағы. Мәскеу, 2008 ж
- Қазақстан Республикасындағы білім беру реформасының өзекті аспектілері. Астана, 2010 ж.
- Қазақстан. Негізгі кезеңдер. Анкара, 2011 ж
- Қазақстан. Экономика. Іскерлік әлем. Инвестициялық мүмкіндіктер. Анкара, 2012 ж
- "Tarihin Akışında" (тарих ағымында). Түркия, 2012 ж
- «Yüzyıllar Kavşağında». (ХХІ ғасыр парогында). Түркия, 2012 ж
- "Kritik en Yil" (сыни онжылдық). Түркия, 2012 ж
- "Kazakistan Yolu" (Қазақстан Жолы). Түркия, 2012 ж
- "Avrasya yüreğinde" (Еуразияның жүрегінде). Түркия, 2012 ж
- Қазақстан-Түркия: жоғары деңгейдегі стратегиялық ынтымақтастық. Анкара, 2013 ж
- Қазақстан-Түркия: достық пен ынтымақтастыққа 20 жыл. Анкара, 2013 ж
- Жақан таныған жеті тұлға. Түркістан, 2017 ж.
- Тұлға. Тәуелсіздік. Тарих. Түркістан, 2017 ж.
- Түркістан - Түркі әлемінің астанасы. Түркістан, 2017 ж.
- Оңтүстік Қазақстан облысының тарихи және қасиетті орындары". Түркістан, 2017 ж.
- Оңтүстік Қазақстан: стильдендірілген оқиғалар. Түркістан, 2017 ж.
- "Оңтүстіктің қасиетті орындары: аңыздар" жинағы. Түркістан, 2018 ж.
- Түркістан облысының киелі жерлерінің географиясы 2 томдық. Түркістан, 2018 ж.
- Тамыры терең-Түркістан. Түркістан, 2019 ж.
- Елбасы және халық. Нұр-сұлтан, 2019 ж.
- Қазақстан: бейбітшілік пен келісім аумағы. Нұр-сұлтан, 2020 ж.
- "Тұңғыш Президент жолымен" халық экспедициясы. Нұр-сұлтан, 2020 ж.
Дереккөздер
Ресей 2006—2007
Түркия 2010—2016
Албания 2011—2016
