1989-1990 жж. КСРО Жоғарғы Кеңесінің төрағасы болды
1990 ж. наурызда Кеңес одағының коммунистік партиясының бас хатшысы және сәуір айында КСРО-ның Президенті болып сайланды.
Горбачев 1991 жылғы желтоқсаннан бері Халықаралық әлеуметтік-экономикалық және саяси зерттеулер қорының (Горбачев қоры) президенті.
Есте қалған саяси әрекеттері
Бас хатшы ретінде ол КСРО-да болған фундаметалды өзгерістердің, жариялық пен қайта құрудың, Батыс Еуропа мен АҚШ арасындағы халықаралық қатынастардың өзгеруінде бастаушы болды.[1]
Оның бұрынғы әміршіл-әкімшіл жүйені сақтай отырып, елдегі қоғамдық өмірді демократияландыруды ұсынған идеясының кеңестік империя жағдайында жүзеге асуы мүмкін еместігін 1986 ж. АлматыдағыЖелтоқсан көтерілісі және одан кейін орын алған Тбилисидегі, Бакудегі, Вильнюстегі оқиғалар көрсетіп берді. Горбачевті биліктен тайдырып, кеңестік империяны қайта нығайтуды көздеушілер Тамыз бүлігін ұйымдастырды.
Горбачевтің кеңестік республикалар арасында жаңа одақтық шарт жасап, КСРО-ны қалай сақтап қалуға, КОКП-ны жаңа жағдайға бейімдеп реформалауға ұмтылған әрекеттері сəтсіздікке ұшырады. Тамыз бүлігінен кейін Ресей Федерациясының Президенті Б.Ельциннің Жарлығымен КОКП қызметі шектелді. Беловеж келісімі (1991 ж., 8 желтоқсан) КСРО-ның ыдырағанын рәсімдеп берді. Осыған орай Горбачев өз қызметінің жойылғанын ресми жариялауға мәжбүр болды. Бұрынғы КСРО құрамында болған республикалар Алматыда Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын құрды (1991 ж., 21 желтоқсан).[2]
Михаил Сергеевич Горбачёв
Михаил Сергеевич Горбачёв. Финляндия, Хельсинки, 1990 жыл.
Михаил Горбачёв және Рональд Рейган. Швейцария, Женева, 1985 жыл.
Михаил Сергеевич Горбачёв. ГФР, Берлин,1986
Михаил Горбачёв және Николае Чаушеску. 1985 ж.
Горбачевпен қоштасу рәсімі. Кеңестер Үйінің Колонналы залы.3 қыркүйек 2022 жыл.
↑Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. – 569 б. ISBN 9965-808-89-9