Предикация
Предикация (лат.praedicatio айтылған пікір) — шындық өмірдегі жағдайда, оқиғаны дербес сөздермен білдіру мақсатында ойын тәуелсіз заттарға қатынасын білдіруі. Теориялық тіл білімінде П. туралы екі көзқарас қалыптасқан:
- П. тұтас сөйлемнің қызметін атқарушы ретінде қарастырылады, оның көрсеткіштері болып табылатын "жіктік морфемалары" етістікке емес, сөйлемге қатысты, соған тән белгілер болып табылады (П. Ельмслев, Э. Бенвенист т. б.).
- П. "етістік кешенінің" қызметін атқарушы ретінде қарастырылып, "баяндауышпен ұқсастырылады (И. И. Мещанинов).[1]
Осы екі көзқарасқа байланысты П.-ның екі типологиясы жасалған. Оның бірінші түрі мынадай болып келеді:
- біріншілік есімдік синтагма, екі есімнің бірге келуі, мыс.: “жеңімпаз - жауынгер”;
- есімдікті сөйлем, мыс.: “кешегі жеңімпаз жауынгер - осы”;
- мезгілдік орны бар есімдік сөйлем, мыс.: “бұл кешегі жауынгер - жеңімпаз”;
- етістікті сөйлем, етістік - сөйлемнің екінші мүшесі, мыс.: “жауынгер жеңімпаз атанды”.
Екінші типологияда П. етістіктің дамуымен байланысты болады:
- көп құрамды құрылым;
- аморфты (тұлғасыз) қатар;
- морфологиялық тұлғасы бар сөйлем мүшелері.[2]
Дереккөздер
- ↑ Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9
- ↑ Салқынбай А. Б. Лингвистикалық түсіндірме сөздік - Алматы: сөздік-словарь, 1988. -301б.
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |