រាជាណាចក្រព្រុស

ព្រះរាជាណាចក្រព្រុស Königreich von Preußen (ភាសាអាល្លឺម៉ង់)
១៧០១–១៩១៨
ទង់រដ្ឋ (១៨០៣–១៨៩២) វរលញ្ឆករ (១៧០១–១៨៧១)
ភ្លេងជាតិ Borussia "ព្រុស" (១៨២០–១៨៣០) Preußenlied"ចម្រៀងនៃព្រុស" (១៨៣០–១៨៤០) ព្រះរាជភ្លេង "Heil dir im Siegerkranz" "ព្រះរាជសាទរដល់លោកនឹងមកុងជ័យ" (១៩៧៥–១៩១៨)
ទឹកដីព្រុស (ក្រហម) នៅក្នុងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ពីចន្លោះឆ្នាំ១៩៧១–១៩១៨
ស្ថានភាព	{#if: | |អាណាចក្រ[ស ១]
រាជធានី	ប៊ែរឡាំង ខូនីស្សប៊ឺក (១៨០៦–១៨០៩)
ភាសាទូទៅ	ភាសាអាល្លឺម៉ង់ (ជាផ្លូវការ)
រដ្ឋាភិបាល	រាជាធិបតេយ្យផ្តាច់ការ (ដល់ឆ្នាំ១៨៤៨) រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យពាក់កណ្ដាលរដ្ឋធម្មនុញ្ញ (ពីឆ្នាំ១៨៤៨)
ព្រះមហាក្សត្រ
▪ ១៧០១–១៧១៣	ហ្វ្រីឌ្រិចទី១ (ដំបូង)
▪ ១៨៨៨–១៩១៨	វិលហែលម៍ទី២ (ក្រោយ)
ប្រធានរដ្ឋមន្ត្រី[ស ២]
▪ ១៨៤៨	អាដុល ហែនរិច វន អានីម-បោតហ្សិនបួក (ដំបូង)
▪ ១៩១៨	ម៉ាក្ស៍ វន បាដ៍ (ក្រោយ)
នីតិបញ្ញត្តិ	រដ្ឋសភា
• សភាជាន់ខ្ពស់	ព្រឹទ្ធសភា
• សភាជាន់ទាប	សភាតំណាងរាស្រ្ត
សម័យកាលប្រវត្តិសាស្រ្ត	ចក្រពត្តិនិយមថ្មី សង្គ្រាមលោកលើកទី១
▪ ពិធីបរមរាជាភិសេកព្រះអង្គហ្រ្វេឌឺរិចទី១	១៨ មករា ១៧០១
▪ ចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋត្រូវរំលាយ	៦ សីហា ១៨០៦
▪ និម្មិតកម្មនៃសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់	៨ មិថុនា ១៨១៥
▪ អនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញ	៥ ធ្នូ ១៨៤៨
▪ សន្ធិសញ្ញាសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ខាងជើង	១៨ សីហា ១៨៦៦
▪ ចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ត្រូវបានប្រកាស	១៨ មករា ១៨៧១
▪ រដ្ឋសេរីព្រុសត្រូវបានប្រកាស	៩ វិឆ្ឆិកា ១៩១៨
▪ ព្រះចៅវិលហែលម៍ទី២ បានដាក់រាជ្យ	២៨ វិច្ឆិកា ១៩១៨
ក្រឡាផ្ទៃ
១៨៧១[១]	៣៤៨៧៧៩ គ.ម២ (១៣៤៦៦៤ ម៉ាយ ក.)
ប្រជាជន
▪ ១៧៥៦[២]	៤,៥០០,០០០
▪ ១៨១៦[១]	១០,៣៤៩,០៣១
▪ ១៨៧១[១]	២៤,៦៨៩,០០០
▪ ១៩១០[៣]	៤០,១៦៩,២១៩
រូបិយវត្ថុ	រ៉ែកស្តាឡឺ (១៧០១–១៧៥០) ថាឡឺ (១៧៥០–១៨៥៧) វេរ៉ែនស្តាឡឺ (១៨៥៧–១៨៧៣) ហ្កូលម៉ាកគ៍ (១៨៧៣–១៩១៤) ផាភារម៉ាកគ៍ (១៩១៤–១៩១៨)
Preceded by Succeeded by ប្រង់ដឺបួរ-ព្រុស ព្រុសហ្លួង ក្សត្របុរីនូឆឺធែល សហធនរដ្ឋប៉ូឡូញ–លីទុយអានី ស៊ុយអែតប៉ូមេរ៉ានី បុរីសេរីដង់ហ្ស៊ីក ពញារដ្ឋវ៉ាសូរី រដ្ឋបោះឆ្នោតហេស្សិន ពញារដ្ឋណាស្សូ ព្រះរាជាណាចក្រហាណូវើ ពញារដ្ឋហូលស្តែន ពញារដ្ឋឆ្លែសវីក សាចសិន-ឡោអិនបួក ទឹកដីរាជមកុដបូហ៊ែម ពញារដ្ឋស៊ីលីស៊ី ១៨០៧៖ពញារដ្ឋវ៉ាសូរី បុរីសេរីដង់ហ្ស៊ីក តំបន់នូឆឺធែល ១៩១៨៖រដ្ឋសេរីព្រុស បុរីសេរីដង់ហ្ស៊ីក សាធារណរដ្ឋប៉ូឡូញទីពីរ សាធារណរដ្ឋឆេកូស្លូវ៉ាគីទីមួយ បែលហ្ស៊ិក ដាណឺម៉ាក
ឥឡូវជាផ្នែកនៃ	អាល្លឺម៉ង់ ប៉ូឡូញ រុស្ស៊ី

ព្រះរាជាណាចក្រព្រុស (ភាសាអាល្លឺម៉ង់៖ Königreich Preußen) គឺជារដ្ឋអាល្លឺម៉ង់មួយដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងរដ្ឋនគរព្រុសនៅចន្លោះឆ្នាំ១៧០១ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩១៨។^[៤] រដ្ឋមួយនេះគឺជាកម្លាំងជំរុញពីក្រោយដំណើរបង្រួបបង្រួមជាតិអាល្លឺម៉ង់នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦៦ ហើយជារដ្ឋនាំមុខគេនៅក្នុងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់រហូតដល់ការរំលាយចក្រភពនោះនៅក្នុងឆ្នាំ១៩១៨។^[៤] ថ្វីបើឈ្មោះរបស់វាមានប្រភពចេញមកពីតំបន់មួយហៅថា ព្រុសមែនក៏ប៉ុន្តែជាក់ស្តែងវាមានប្រភពមូលដ្ឋានចេញមកពីពញាបច្ចន្តរដ្ឋប្រង់ដឺបួរ ដោយមានរាជធានីនៅប៊ែរឡាំង។^[៥]

ព្រះមហាក្សត្រដំបូងៗនៃព្រុសភាគច្រើនមានកំណើតចេញមកពីរាជវង្សហូហិនសោឡាំន។ ព្រះរាជាណាចក្រព្រុសនេះត្រូវបានវិវត្តចេញពីនគរប្រង់ដឺបួរ-ព្រុសក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ ហើយបានក្លាយជាមហាអំណាចយោធាដ៏អស្ចារ្យមួយនៅក្នុងតំបន់។^{[៦][៧][៨][៩]} ក្នុងនាមជារាជាណាចក្រថ្មីថ្មោងនៅអឺរ៉ុប ព្រុសបានបន្តពង្រីកអំណាចនិងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន ពិសេសនៅក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទហ្វ្រីឌ្រិចទី២។^[១០] ហ្វ្រីឌ្រិចទ្រង់ជាតួអង្គយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងសង្គ្រាមប្រាំពីរឆ្នាំ ដោយព្រះអង្គបានការពាររាជាណាចក្រទ្រង់ពីការវាយប្រហារផ្សេងៗដោយមហាអំណាចអឺរ៉ុបដទៃទៀតដូចជា អូទ្រីស រុស្ស៊ី បារាំង និងស៊ុយអែតជាដើម ហើយជាលទ្ធផល ទ្រង់បានស្តារព្រុសជារដ្ឋអាល្លឺម៉ង់មួយ ដ៏អង់អាច និងព្រមទាំងជាមហាអំណាចដ៏មានឥទ្ធិពលមួយនៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុបទៀតផង។^{[១១][១២]} បន្ទាប់មក ព្រុសក៏ចាប់ផ្ដើមមានមហិច្ឆតាចង់បង្រួបបង្រួមរដ្ឋនគរអាល្លឺម៉ង់ទាំងប៉ុន្មានដាក់ក្រោមអំណាចគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន (លើកលែងតែស្វីស) ហើយថែមទាំងបានពិចារណាចង់បញ្ចូលអូទ្រីសទៀតផង។ សង្គ្រាមណាប៉ូលេអូនិកបាននាំឱ្យសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់និម្មិតឡើងមែន តែបដិវត្តន៍ថ្មីនៅឆ្នាំ១៨៤៨–១៩៤៩ បានទាមទារឱ្យរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ទាំងអស់រួបបញ្ចូលគ្នាចូលជារដ្ឋតែមួយក្រោមអំណាចតែមួយ។^[៤] បំណងមេដឹកនាំអាល្លឺម៉ង់ក្នុងការរក្សាប្រព័ន្ធរដ្ឋជាសហព័ន្ធត្រូវបានដួលរលំនៅពេលដែលព្រុស និងអូទ្រីសបានប្រកាសសង្គ្រាមនឹងគ្នា ដែលបង្កឱ្យសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ដួលរលំទាំងស្រុងនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦៦។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦៦ ដដែរ ព្រុសក៏បានផ្តួចផ្ដើមបង្កើតសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ខាងជើងឡើង រួចបានដឹកនាំពង្រីកសហព័ន្ធថ្មីនោះរហូតដល់បង្កើតជារដ្ឋតែមួយបាននៅក្នុងឆ្នាំ១៨៧១ ដែលគេតែងនិយមហៅថាចក្រភពអាល្លឺម៉ង់នោះ។^[៤] សហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ខាងជើងត្រូវបានគេឃើញថាជាកម្លាំងសម្ព័ន្ធយោធានៅក្រោយសង្គ្រាមព្រុស-អូទ្រីស ប៉ុន្តែនីតិច្បាប់នៅក្នុងសហព័ន្ធនោះត្រូវបានគេយកបន្តទៅអនុវត្តយ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់បន្ទាប់។ ចក្រភពថ្មីថ្មោងមួយនោះបានបង្រួបបង្រួមរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ស្ទើរទាំងអស់ឱ្យស្ថិតក្រោមអនុត្តរភាពរបស់ព្រុស (លើកលែងតែស្វីស និងអូទ្រីស)^[៤] នៅពេលដែលបារាំងបានប្រកាសសង្គ្រាមលើអាល្លឺម៉ង់នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៧០។ សង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងបារាំងគឺជាកត្តាចម្បងដែលនាំឱ្យរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ទាំងអស់រួបរួមគ្នាប្រឆាំងនឹងសត្រូវរួម ហើយជ័យជម្នះរបស់អាល្លឺម៉ង់បាននាំឱ្យរលកជាតិនិយមថ្មីផ្ទុះឡើងដោយអ្នកដែលធ្លាប់តែងប្រឆាំងនឹងគំនិតបង្រួបបង្រួមរដ្ឋពីមុនបានប្រែមកគាំទ្រប្រជាជាតិអាល្លឺម៉ង់តែមួយវិញ។

បដិវត្តន៍អាល្លឺម៉ង់នៅឆ្នាំ១៩១៨–១៩១៩ បានលុបបំបាត់របបរាជាធិបតេយ្យនៅគ្រប់រដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ និងរួមទាំងព្រុសដែរដោយកាលនុះបានប្តូរឈ្មោះទៅ រដ្ឋសេរីព្រុស។ ព្រុសគ្រប់ទម្រង់ និងរូបភាពត្រូវបានរំលាយចោល និងលុបបំបាត់ទាំងស្រុងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៧ ក្រោយចប់សង្គ្រាមលោកលើកទី២។

ត្រកូលហូហិនសោឡាំនបានឡើងគ្រប់គ្រងពញាបច្ចន្តរដ្ឋប្រង់ដឺបួរនៅក្នុងឆ្នាំ១៥១៨។ បន្ទាប់ពីឈ្លោះប្រយុទ្ធជាមួយពញារដ្ឋប៉ូមេរ៉ានីអស់ជាលើកច្រើនសារ ទីបំផុតរាជវង្សប្រង់ដឺបួរក៏បានទទួលកាត់ទឹកដីផ្នែកខាងកើតប៉ូមេរ៉ានីធ្វើជាកម្មសិទ្ធិរដ្ឋនគរខ្លួនក្រោយចុះលើសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពវែស្តហ្វាលី។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៦១៨ មេដឹកនាំប្រង់ដឺបួរបានកាន់កាប់រាជបល្ល័ង្កពញារដ្ឋព្រុសទាំងស្រុង ដោយព្រុសតាំងពីឆ្នាំ១៥១១ មកត្រូវស្ថិតក្រោមអំណាចត្រកូលហូហិនសោឡាំនមួយខ្សែផ្សេងទៀត។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៥១១ ព្រះអង្គអាល់ប៊្រែគត៍នៃនគរប្រង់ដឺបួរ ហើយក៏ត្រូវជាព្រះអាចារ្យចុងក្រោយបង្អស់នៃគណៈអស្សឫទ្ធិទូតូនីកបានបំបែកសាសនាពីរដ្ឋ និងកែប្រែទម្រង់នគរទ្រង់ទៅជាពញារដ្ឋ។ ពញារដ្ឋថ្មីនេះគឺត្រូវជាឯកត្តសហភាពរវាងប្រង់ដឺបួរ និងព្រុស ក៏ប៉ុន្តែសហភាពពេញសិទ្ធិគឺមិនអាចបង្កើតបានឡើយដោយសារនគរប្រង់ដឺបួរគឺជារដ្ឋនគរស្ថិតក្នុងចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋ រីឯពញារដ្ឋព្រុសវិញគឺជាសាមន្តរដ្ឋរបស់ប៉ូឡូញ។ គណៈអស្សឫទ្ធិទូតូនីកបានផ្ដល់អភិវន្ទនាការដល់ប៉ូឡូញតាំងពីឆ្នាំ១៤៦៦ មកម៉្លេះ ហើយទោះឡើងគ្រងលើពញារដ្ឋព្រុសក្ដីក៏ប្រង់ដឺបួរនូវតែបន្តផ្ដល់អភិវន្ទនាការដល់ប៉ូឡូញដែរ។

នៅក្នុងសង្រ្គាមភាគខាងជើងលើកទីពីរ សន្ធិសញ្ញាទីក្រុងឡាប៊ីយូ និងប្រមប៊ឺកបានផ្តល់អធិបតេយ្យភាពពេញលេញដល់ហោហិនសោឡាំនក្នុងការគ្រប់គ្រងពញារដ្ឋព្រុសចាប់ផ្ដើមពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៦៥៧។

ជាថ្នូរនឹងការចងសម្ព័ន្ធភាពប្រឆាំងនឹងបារាំងក្នុងសង្គ្រាមស្នងរាជបល្ល័ង្កអេស្ប៉ាញ ហ្វ្រីឌ្រិចបានលើកព្រុសពីពញារដ្ឋទៅជាព្រះរាជាណាចក្រមួយនៅក្នុងសន្ធិសញ្ញាព្រះរាជមកុដនៅថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៧០០។ ហ្វ្រីឌ្រិចទ្រង់បានឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិក្នុងនាមជាព្រះមហាក្សត្រព្រុសព្រះនាមហ្វ្រីឌ្រិចទី១ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមករា ឆ្នាំ១៧០១។ បើតាមនីតិច្បាប់​ គ្មានរដ្ឋនគរក្នុងចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋណាអាចមានឋានៈជាព្រះរាជាណាចក្របានឡើយលើកលែងតែបូហ៊ែម និងអ៊ីតាលី។ ក៏ប៉ុន្តែ ហ្វ្រីឌ្រិចទ្រង់បានលើកមូលហេតុពីរថាដោយសារតែព្រុសមិនដែលស្ថិតនៅក្រោមអំណាចនៃចក្រភពរ៉ូម ហើយដោយរាជវង្សហូហិនសោឡាំនមានអធិបតេយ្យភាពពេញលេញលើព្រុសទៀតនោះ ដូច្នេះទ្រង់គឺមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការតម្លើងព្រុសជាព្រះរាជាណាចក្រ។ អធិរាជរ៉ូមព្រះចៅលីអូប៉ូលទី១ ដោយចង់បានជំនួយគាំទ្រពីព្រុសក្នុងសង្គ្រាមដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កនៅអេស្ប៉ាញ ក៏សម្រេចចិត្តទទួលយកតាមសំណើហ្វ្រីឌ្រិច។

គោរមងារ "ព្រះមហាក្សត្រនៅព្រុស" គឺជារាជតំណែងថ្មីបង្កើតឡើងដោយក្រុមរាជវង្សហូហិនសោឡាំន ហើយអំណាចទាំងឡាយរបស់ព្រះមហាក្សត្រនៅព្រុសមានឫទ្ធិតែនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រព្រុសប៉ុណ្ណោះ។ ចំពោះរដ្ឋនគរប្រង់ដឺបួរ និងទឹកដីមួយភាគនៃនគរនោះគឺមិនស្ថិតក្រោមអធិបតេយ្យព្រះមហាក្សត្រនៅព្រុសឡើយដោយសារតែវាជាប់នៅក្រោមអំណាចចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋស្រាប់។ ក៏ប៉ុន្តែមកដល់ពេលនោះ អំណាចព្រះអធិរាជនៃចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋគឺដូចមានត្រឹមតែឈ្មោះប៉ុណ្ណោះ ហើយរដ្ឋនគរនិងរដ្ឋសមាជិកទាំងឡាយនៅក្នុងចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋគឺសុទ្ធសឹងតែមានអំណាចអធិបតេយ្យរៀងៗខ្លួនដោយពួកគេនីមួយៗទទួលស្គាល់រាជអំណាចព្រះចៅអធិរាជតាមតែប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់រាប់រយឆ្នាំប៉ុណ្ណោះឯង។ គួរសម្គាល់ដែរថា អតីតពញារដ្ឋ និងរដ្ឋនគរព្រុសក្នុងសម័យកាលនេះគឺរាប់គិតតែទឹកដីព្រុសខាងកើតប៉ុណ្ណោះ រីឯទឹកដីព្រុសខាងលិច (ស្ថិតនៅចន្លោះរវាងនគរប្រង់ដឺបួរនៅភាគខាងលិច និងព្រុសខាងកើត) គឺស្ថិតក្រោមរដ្ឋអំណាចប៉ូឡូញ។

មើលពីផ្ទៃខាងក្នុង ដោយសារតែទឹកដីនគរទាំងពីររវាងព្រុស និងប្រង់ដឺបួរមានចងឯកត្តសហភាពនឹងគ្នា ដូច្នេះលក្ខណៈ និងរចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋគឺដូចគ្នាស្ទើរទាំងអស់ ថ្វីបើខាងប្រង់ដឺបួរស្ថិតក្នុងរង្វង់អំណាចចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋក្ដី។ លុះមកដល់ឆ្នាំ១៧៧២ គោរមងារ "ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រុស" ក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការសម្រាប់សម្ដៅលើមេដឹកនាំព្រុស ក្រោយពីទឹកដីប៉ូឡូញបែងព្រុសនិងប្រង់ដឺបួរនោះត្រូវបានកាត់ចូលជាកម្មសិទ្ធិនៃព្រះរាជាណាចក្រព្រុស។

ចូលមកដល់សតវត្សរ៍ទី១៨ រាជាណាចក្រព្រុសនៅតែមិនទាន់ងើបរួចពីហាយនភាពនៃសង្គ្រាមសាមសិបឆ្នាំ និងថែមទាំងខ្វះធនធានធម្មជាតិទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមជាតិទៀតផង។ ចំពោះទឹកដីវិញ រាជាណាចក្រព្រុសត្រូវបានបែកញែកពីគ្នាដោយទឹកដីប៉ូឡូញ លាតត្រដាងចម្ងាយប្រមាណ ១,២០០ គម ចាប់ពីពញារដ្ឋព្រុសត្រង់តំបន់ឆ្នេរភាគអាគ្នេយ៍នៃសមុទ្របាល់ទិករហូតដល់ទឹកដីកំណើតហូហិនសោឡាំននៅប្រង់ដឺបួរ។ មកដល់ឆ្នាំ១៧០៨ ប្រជាជនមួយភាគបីនៅព្រុសខាងកើតត្រូវបានស្លាប់ដោយសារការរាតត្បាតនៃជំងឺប៉េស្តក្នុងមហាសង្គ្រាមភាគខាងជើង។^[១៣] ជំងឺមួយនេះបានរីករាលដាលដល់ទីក្រុងផ្រែនស្លៅនៃរដ្ឋនគរប្រង់ដឺបួរនៅខែសីហា ឆ្នាំ១៧១០ ប៉ុន្តែត្រូវស្រុតចុះទៅវិញមុនពេលបន្តបែកខ្ចាយដល់រាជធានីប៊ែរឡាំង ដែលមានចម្ងាយតែ ៨០ គម ពីផ្រែនស្លៅប៉ុណ្ណោះ។

មហាសង្គ្រាមភាគខាងជើងគឺជាជម្លោះប្រដាប់អាវុធដ៏ធំដំបូងគេដែលរាជាណាចក្រព្រុសត្រូវប្រឈម។ វាបានផ្ទុះឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ១៧០០ ដោយមានការចូលរួមពីកម្លាំងសម្ព័ន្ធមិត្តដឹកនាំដោយរុស្ស៊ីប្រឆាំងនឹងមហាអំណាចអឺរ៉ុបខាងជើងនាសម័យនោះគឺចក្រភពស៊ុយអែត។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៧០៥ ព្រះរជ្ជទាយាទព្រុសព្រះអង្គម្ចាស់ហ្រ្វីឌ្រិច វិលហែលម៍បានព្យាយាមរកវិធីសាស្ត្រដើម្បីធ្វើឱ្យរាជាណាចក្រព្រុសមានវត្តមាននៅក្នុងសង្គ្រាមនោះ ដោយមានបន្ទូលថា "វាគឺជារឿងល្អប្រសិនបើព្រុសមានទ័ពចម្បាំងផ្ទាល់ខ្លួន ហើយអាចសម្រេចលើអ្វីៗបានដោយខ្លួនឯង"។^[១៤] ទស្សនៈប្រឡូកក្នុងសង្គ្រាមរបស់ព្រះអង្គគឺមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយព្រះរាជបិតាទ្រង់គឺព្រះមហាក្សត្រព្រុសនោះឡើយ^[១៤] លុះរហូតដល់ឆ្នាំ១៧១៣ នៅពេលដែលហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិជាព្រះមហាក្សត្រ ទើបទ្រង់មានអំណាចពេញលេញដឹកនាំព្រុសចូលក្នុងសង្គ្រាម។ ព្រុសបានចូលរួមក្នុងសង្គ្រាមនោះជាផ្លូវការនៅក្នុងឆ្នាំ១៧១៥ ដោយព្រះហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ទ្រង់លើកយកមូលហេតុមួយចំនួន^[១៤]ដូចជា ក្ដីបារម្ភចំពោះសកម្មភាពវាយប្រហារពីក្រោយនិងពីបណ្តាសមុទ្រ គោលបំណងចង់តវ៉ាទាមទារទឹកដីប៉ូមេរ៉ានី ហើយកាលណាបើព្រុសមិនព្រមអើពើទេនោះលុះពេលដែលស៊ុយអែតចាញ់សង្គ្រាម ព្រុសនឹងបាត់បង់ឱកាសគ្រប់គ្រងប៉ូមេរ៉ានី។^{[៤][១៤]} ព្រុសបានចូលរួមប្រយុទ្ធក្នុងសមរភូមិតែមួយគត់ប៉ុណ្ណោះនោះគឺសមរភូមិស្រេសូហ្វនៅលើកោះរូហ្កឹន ព្រោះថាជោគវាសនានៃសង្គ្រាមទាំងមូលត្រូវបានសម្រេចរួចទៅហើយនៅក្នុងសមរភូមិប៉ុលតាវ៉ាកាលពីឆ្នាំ១៧០៩។ នៅក្នុងសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងស្តុកខូល ព្រុសបានទទួលតំបន់ប៉ូមេរ៉ានីនៅប៉ែកខាងកើតទន្លេអូដឺរទាំងមូលពីស៊ុយអែត រីឯមួយផ្នែកទៀតនៃប៉ូមេរ៉ានីគឺស្ថិតក្នុងកម្មសិទ្ធិស៊ុយអែតដដែររហូតដល់ឆ្នាំ១៨១៥។ មហាសង្គ្រាមភាគខាងជើងមិនត្រឹមតែជាសញ្ញានៃការធ្លាក់ចុះអំណាចនៃចក្រភពស៊ុយអែតតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏ជាចំណុចចាប់ផ្ដើមនៃកំណើនអំណាច និងឥទ្ធិពលរបស់ព្រុសនិងរុស្ស៊ីក្នុងនាមជាមហាអំណាចថ្មីនៅអឺរ៉ុបផងដែរ។^[១៥]

ទន្ទឹមគ្នានេះដែរ មេដឹកនាំប្រង់ដឺបួរបានបើកទ្វារឱ្យវណ្ណៈអភិជនចូលក្នុងប្រព័ន្ធការិយាធិបតេយ្យ និងយោធាក្នុងគោលបំណងទាក់ទាញការវិនិយោគដើម្បីពង្រឹងកម្លាំងយោធាព្រុស និងការអប់រំចាំបាច់។^[១៦] ព្រះហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ទី១ បានបើកដំណើរការនូវប្រព័ន្ធកាតព្វកិច្ចបម្រើការយោធាជាផ្លូវការនៅក្នុងឆ្នាំ១៧១៧។^[១៦]

នៅក្នុងឆ្នាំ១៧៤០ ព្រះអង្គម្ចាស់ហ្វ្រីឌ្រិចទី២ បានឡើងសោយរាជ្យជាព្រះមហាក្សត្រនៃរាជាណាចក្រព្រុស។ ដោយផ្អែកលើសន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ១៥១៣ (ថ្វីបើអធិរាជរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋកាលនុះព្រះចៅហ្វែឌីណង់ទី១ បានបដិសេដ) ពេលដែលទឹកដីស៊ីលេស៊ីត្រូវកាត់ប្រគល់មកឱ្យប្រង់ដឺបួរបន្ទាប់ពីខ្សែរាជវង្សប្រចាំតំបន់នោះត្រូវដាច់ពូជពង្សគ្មានអ្នកស្នងស្របច្បាប់ ដោយដូច្នេះព្រះហ្រ្វីឌ្រិចទី២ ក៏បានលើកទ័ពចូលឈ្លានពានស៊ីលេស៊ីបង្កឱ្យផ្ទុះសង្គ្រាមស្នងរាជបល្ល័ង្កអូទ្រីសឡើង។ បន្ទាប់ពីបានចូលកាន់កាប់ស៊ីលេស៊ី ព្រះបាទហ្រ្វីឌ្រិចទ្រង់បានប្រទានសិទ្ធិការពារជូនដល់ព្រះរាជនីអូទ្រីសព្រះម៉ារី តេរ៉េស ប៉ុន្តែលុះត្រាតែអូទ្រីសព្រមប្រគល់ខេត្តស៊ីលេស៊ីមកឱ្យព្រុស។ សំណើហ្វ្រីឌ្រិចត្រូវបានគេបដិសេដ ប៉ុន្តែដោយសារអូទ្រីសត្រូវជាប់ក្នុងសង្គ្រាមជាមួយប្រទេសមួយចំនួនដទៃទៀត កិច្ចព្រមព្រៀងកាត់ស៊ីលេស៊ីជាមួយព្រះបាទហ្រ្វិឌ្រិចក៏ត្រូវបានសម្រេចតាមរយៈសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៊ែរឡាំងនៅក្នុងឆ្នាំ១៧៤២។

ជាការគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើល អូទ្រីសបានបន្ទុះសង្គ្រាមជាមួយព្រុសសារជាថ្មីម្តងទៀតដើម្បីដណ្តើមទឹកដីចាស់របស់ខ្លួនមកវិញ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៧៤៤ ហ្រ្វីឌ្រិចបានលើកទ័ពវាយចូលអូទ្រីសម្តងទៀត ដោយលើកនេះមានមហិច្ឆតាចង់ត្របាក់យកព្រះរាជាណាចក្របូហ៊ែម។ លើកនេះ ព្រះអង្គបានបរាជ័យ ក៏ប៉ុន្តែដោយសារសម្ពាធពីបារាំងទៅលើចក្រភពអង់គ្លេសដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តអូទ្រីសបាននាំឱ្យកើតមានសន្ធិសញ្ញា និងកិច្ចព្រមពៀងនឹងគ្នាជាច្រើនសាររហូតដល់ឆ្នាំ១៧៤៨ នៅពេលដែលសន្ធិសញ្ញាអ៊ិចស្លាឆាពែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខា ស្តារសន្តិភាពក្នុងចំណោមភាគីសង្គ្រាម និងកាត់ស៊ីលេស៊ីស្ទើរទាំងមូលមកឱ្យព្រុសកាន់កាប់។

ដោយត្រូវរងការអាម៉ាស់ជាធំបន្ទាប់ពីត្រូវកាត់ស៊ីលេស៊ីឱ្យទៅព្រុស អូទ្រីសក៏បានខិតខំចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយប្រទេសបារាំង និងរុស្ស៊ី (ដែលគេនិយមតែងហៅថា បដិវត្តន៍ការទូត) ខណៈពេលដែលព្រុសបានបែរមកចងសម្ព័ន្ធភាពនឹងអង់គ្លេស។ ក្នុងពេលដែលហ្រ្វីឌ្រិចបានបើកការឈ្លានពានរដ្ឋនគរសាចសិន និងបូហ៊ែមប្រមាណរយៈពេលពីរបីខែក្នុងឆ្នាំ១៧៥៦–១៧៥៧ ព្រះអង្គបានបន្ទុះសង្គ្រាមស៊ីលេស៊ីលើកទីបីឡើង រួចក៏បានបន្តវិវត្តទៅជាជម្លោះដ៏ធំមួយទៀតហៅថាសង្គ្រាមប្រាំពីរឆ្នាំ។

សង្គ្រាមមួយនេះគឺជាសង្គ្រាមដ៍សែនលំបាកមួយសម្រាប់ព្រុស ក៏ព្រោះតែកងទ័ពខ្លួនត្រូវប្រឈមមុខប្រយុទ្ធតទល់នឹងប្រទេសជាច្រើននៅលើទ្វីបអឺរ៉ុប។ ស្ថានភាពទាំងនេះបានបង្ហាញឱ្យយើងមើលឃើញពីភាពប៉ិនប្រសប់របស់កងកម្លាំងយោធាព្រុសក្រោមការដឹកនាំរបស់ស្តេចហ្រ្វីឌ្រិច។ ព្រុសត្រូវតទល់នឹងអូទ្រីស រុស្ស៊ី បារាំង និងស៊ុយអែតក្នុងពេលដំណាលគ្នា និងមានតែហាណូវើតែមួយគត់ជាសម្ព័ន្ធមិត្តនៅលើទ្វីប (បូករួមទាំងអង់គ្លេស និងសម្ព័ន្ធមិត្តជាច្រើននៅក្រៅអឺរ៉ុបដីគោក) ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក្តី ហ្រ្វីឌ្រិចនិងកម្លាំងព្រះអង្គបានខិតខំទប់ទល់រាល់ការឈ្លានពានធំៗទាំងប៉ុន្មានពីសត្រូវខ្លួនដោយជោគជ័យរហូតដល់ខែតុលា ឆ្នាំ១៧៦០ នៅពេលដែលកងទ័ពរុស្ស៊ីបានចូលកាន់កាប់រាជធានីប៊ែរឡាំង និងខូនីស្សប៊ឺកបានមួយរយៈពេលខ្លី។ ស្ថានការណ៍សង្គ្រាមរបស់ព្រុសបានធ្លាក់ចុះកាន់តែដុនដាបជាងមុន រហូតដល់ឆ្នាំ១៧៦២ នៅពេលដែលព្រះអធិរាជិនីរុស្ស៊ីអេលីហ្សាប៊ែតបានចូលទិវង្គត បើកផ្លូវឱ្យព្រះអង្គម្ចាស់ប៉ូទ័រទី៣ ឡើងសោយរាជ្យបន្ត ដោយខុសពីអង្គក្សត្រមុន ប៉ូទ័រទ្រង់មាននិន្នាការមករកខាងព្រុសដោយបានបញ្ជាទ័ពរុស្ស៊ីឱ្យដកខ្លួនពីទឹកដីព្រុស។ បូករួមជាមួយការដកខ្លួនចេញពីសង្គ្រាមដោយស៊ុយអែត ព្រុសបានងើបមុខឡើងវិញជាថ្មីម្តងទៀតត្រៀមប្រយុទ្ធតតាំងនឹងសត្រូវដែលនៅសល់ទាំងប៉ុន្មាន។

បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើអូទ្រីសនៅក្នុងសមរភូមិបូរកាស៍ដុលហ្វ បូករួមជាមួយជ័យជម្នះរបស់អង់គ្លេសមកលើបារាំងនៅក្នុងសង្គ្រាមដណ្តើមដែនដីអាណានិគម ព្រុសទីបំផុតក៏បានស្តារអំណាច និងទឹកដីខ្លួនដូចដើមមុនសង្គ្រាមឡើងវិញ។ លទ្ធផលនេះបានពង្រឹងឥទ្ធិពលរបស់ព្រុសលើបណ្ដារដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ផ្សេងៗ និងបានប្រែប្រទេសជាតិមួយនេះទៅជាមហាអំណាចអឺរ៉ុបមួយដ៏អស្ចារ្យ។ ដោយឃើញប្រទេសជាតិខ្លួនវិះនឹងចាញ់សង្គ្រាមទាំងមូល បូករួមទាំងវិនាសកម្មផ្សេងៗបន្សល់មកពីសង្គ្រាម ព្រះហ្វ្រីឌ្រិចក៏បានតាំងព្រះទ័យដឹកនាំព្រុសក្នុងផ្លូវសន្តិភាពរហូតដល់ថ្ងៃព្រះអង្គសោយទិវង្គត។

នៅភាគខាងកើតនិងខាងលិចនៃព្រំប្រទល់ព្រុស សាហធនរដ្ឋប៉ូឡូញ–លីទុយអានីគឺកំពុងតែធ្លាក់ចុះទ្រុតទ្រោមក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី១៨។ ដោយភ័យខ្លាចពីឥទ្ធិពលរុស្ស៊ីនៅក្នុងប៉ូឡូញ រួមថែមទាំងការពង្រីកទឹកដីរបស់ចក្រភពរុស្ស៊ីផង ព្រះបាទហ្វ្រីឌ្រិចបានចាប់ផ្តើមនូវដំណើរបែងចែកទឹកដីប៉ូឡូញជាមួយរុស្ស៊ី និងអូទ្រីសនៅក្នុងឆ្នាំ១៧៧២ ក្នុងគោលបំណងរក្សាតុល្យភាពនៃអំណាចរដ្ឋក្នុងតំបន់។ ព្រះរាជាណាចក្រព្រុសបានកាត់យកខេត្តព្រុសហ្លួងរបស់ប៉ូឡូញស្ទើរទាំងមូល រួមទាំងតំបន់វ៉ាមីផង ដោយទីបំផុត ហ្វ្រីឌ្រិចក៏អាចកាន់គោរមងារជា"ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រុស" ជាជាង "ព្រះមហាក្សត្រនៅព្រុស"។ ទឹកដីបានថ្មីក៏បានរៀបចំចាត់ចែងនៅឆ្នាំបន្ទាប់ទៅជាខេត្តព្រុសខាងលិច។

បន្ទាប់ពីហ្វ្រីឌ្រិចបានចូលព្រះទិវង្គតទៅនៅក្នុងឆ្នាំ១៧៨៦ ក្មួយប្រុសព្រះអង្គព្រះនាមហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ទី២ ក៏បានឡើងសោយរាជ្យ ហើយបានបន្តដំណើរបែងចែកប៉ូឡូញបន្តពីអ៊ំប្រុសរបស់ទ្រង់។ ក្នុងរជ្ជកាលហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ទី២ ព្រុសបានកាត់ទឹកដីប៉ូឡូញខាងលិចមួយភាគធំនៅក្នុងឆ្នាំ១៧៩៣ និងហៅទឹកដីថ្មីនោះថាខេត្តព្រុសខាងត្បូង។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៧៨៧ ព្រុសបានចូលទៅឈ្លានពានប្រទេសហុល្លង់ក្នុងគោលបំណងការពាររាជវង្សអូរ៉ង់ញេ-ណាស្សូពីចលនាបះបោរផ្តួលរំលំរបបរាជានិយមនៅហុល្លង់។ បុព្វហេតុចម្បងដែលនាំឱ្យព្រុសលូកដៃចូលក្នុងជម្លោះនៅហុល្លង់នោះគឺព្រោះតែការឃាត់ និងចាប់ខ្លួនអ្នកម្នាងវិលហែលមីណឺ ដែលជាព្រះភរិយារបស់ស្ដេចហុល្លង់ព្រះអង្គវីល្លឹមទី៥ និងក៏ជាប្អូនស្រីម្នាក់របស់ហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ផង។ ការឃាត់ខ្លួនព្រះនាងត្រូវបានធ្វើឡើងដោយក្រុមពួកបដិវត្តន៍ស្នេហាជាតិ ខណៈដែលព្រះនាងកំពុងយាងទៅទីក្រុងឡាអេដើម្បីទាមទាររាជតំណែងព្រះស្វាមីមកវិញ។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៧៩៥ ទឹកដីគ្រប់ជ្រុងនៃសហធនរដ្ឋប៉ូឡូញ–លីទុយអានីត្រូវបានកាត់ចែកទៅមហាអំណាចជិតខាងទាំងអស់ ដែលនាំឱ្យរដ្ឋមួយនេះបាត់ស្រមោលចេញពីផែនទីទ្វីបអឺរ៉ុបទាំងស្រុងតែម្តង។ ទឹកដីសហធនរដ្ឋប៉ូឡូញ–លីទុយអានីមួយភាគធំ (រួមទាំងទីក្រុងវ៉ាសូរី) នៅភាគខាងត្បូង និងខាងកើតខេត្តព្រុសបូព៌ាត្រូវបានកាត់មកឱ្យព្រះរាជអាណាចក្រព្រុសទាំងមូល រួចត្រូវបានរៀបចំចេញជាខេត្តព្រុសបូព៌ាថ្មី។ ដោយរដ្ឋប៉ូឡូញនោះលែងមានអត្ថិភាពតទៅទៀត ព្រំដែនទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រព្រុសត្រូវបានឆ្លងកាត់ជាប់ចក្រភពហាបស្បួកត្រង់តំបន់ហ្កាលីស៊ីខាងលិច និងចក្រភពរុស្ស៊ីត្រង់អតីតទឹកដីប៉ូឡូញកាត់ខាងចំណែករុស្ស៊ី។

បន្ទាប់ពីបដិវត្តន៍បារាំងបានបញ្ចប់បូករួមជាមួយការប្រហារជីវិតព្រះមហាក្សត្របារាំងព្រះអង្គម្ចាស់ល្វីទី១៦ ព្រុសក៏បានផ្ដើមប្រកាសសង្គ្រាមលើរបបសាធារណរដ្ឋបារាំងថ្មី។ នៅពេលដែលទ័ពព្រុសបានឆ្លងចូលទឹកដីបារាំងបានបន្តិច កម្លាំងទ័ពបារាំងក៏បានរុញច្រានព្រុសចេញទៅវិញដែលនាំឱ្យព្រុសចាញ់សង្គ្រាមសម្ព័ន្ធភាពទីមួយជាមួយនឹងការចុះលើសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងបាសែលឆ្នាំ១៧៩៥។ ក្នុងសន្ធិសញ្ញានោះ បារាំងបានព្រមព្រៀងគ្នាជាមួយព្រុសថានឹងធានាអព្យាក្រឹតភាពនៃចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋ ពោលគឺចំពោះបណ្ដារដ្ឋតូចៗនៅភាគខាងជើងនៃសីមារេខាស្របតាមទន្លេម៉ែន្ស៍ ដោយរាប់បញ្ចូលទាំងរដ្ឋនគរហាណូវើ (សម្ព័ន្ធមិត្តអង់គ្លេស) និងពញារដ្ឋប្រេមិន-វែឌិនដែរ។ ក្នុងលក្ខខណ្ឌនេះ នគរហាណូវើ និងប្រេមិន-វែឌិនត្រូវបញ្ជូនកម្លាំងទ័ពរៀងខ្លួនចូលទៅក្នុងកងទ័ពតាមបណ្ដោយព្រំដែនរួមដើម្បីរក្សាអព្យាក្រឹតភាពក្នុងតំបន់ដូចដែលបានព្រៀងទុក។

នៅក្នុងសង្គ្រាមសម្ព័ន្ធភាពទីពីរ (១៧៩៩–១៨០២) ណាប៉ូលេអុងបានគាំទ្រជំរុញឱ្យព្រុសវាយចូលឈ្លានពានរដ្ឋហាណូវើ ហើយនៅក្នុងឆ្នាំ១៨០១ កងទ័ពព្រុសប្រមាណ ២៤,០០០ នាក់បានវាយសម្រុកចូលហាណូវើ នាំឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំហាណូវើភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង រួចក៏ត្រូវបង្ខំចិត្តសុំទទួលចុះចាញ់ដោយមិនប្រយុទ្ធតបវិញ។ ក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ១៨០១ កងទ័ពព្រុសបានចូលទៅដល់រាជធានីរដ្ឋនគរប្រេមិន-វែឌិន គឺទីក្រុងស្ដាដ ហើយបានឈរជើងនៅទីនោះរហូតដល់អំឡុងខែតុលានៃឆ្នាំដដែរ។ ដំបូងឡើយ ចក្រភពអង់គ្លេសមិនសូវជាអើពើចាប់អារម្មណ៍ទៅនឹងសកម្មភាពរបស់ព្រុសឡើយ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីព្រុសបានចុះចូលក្នុងសម្ព័ន្ធភាពយោធាបារាំងរួមជាមួយដាណឺម៉ាក-ន័រវែស និងរុស្ស៊ីជាដើម អង់គ្លេសក៏បានចាប់ផ្ដើមបញ្ចេញសកម្មភាពតបតវិញដោយរាំងស្ទាក់ចាប់នាវាចម្បាំងព្រុសដែលមានវត្តមានលើដែនទឹកខ្លួន។ បន្ទាប់ពីសមរភូមិទីក្រុងកូពែនហាកបានបិទបញ្ចប់ សម្ព័ន្ធភាពយោធាបារាំងក៏បានដួលរលំ ហើយព្រុសក៏បានដកទ័ពចេញពីទឹកដីទាំងប៉ុន្មានដែលខ្លួនចូលកាន់កាប់ក្រោមឱវាទរបស់បារាំង។

តាមការញុះញង់របស់ណាប៉ូលេអុង ព្រុសក៏បានចូលកាន់កាប់រដ្ឋហាណូវើ និងប្រេមិន-វែឌិនជាថ្មីម្តងទៀតនៅដើមឆ្នាំ១៨០៦។ នៅថ្ងៃទី៦ ខែសីហានៃឆ្នាំដដែរនោះ ចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋដែលមានអាយុកាលរាប់រយឆ្នាំមកត្រូវបានរំលាយចោលជាស្ថាពរក្រោយពីណាប៉ូលេអុងបានឈ្នះសង្គ្រាមលើចក្រភពអូទ្រីស។ រាល់អំណាច និងងារក្រោមចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋគឺលែងមានអត្ថន័យអ្វីទាំងអស់ដែលនាំឱ្យនគរប្រង់ដឺបួរទម្លាក់យកស័ក្តិទាំងប៉ុន្មាន់ដែលធ្លាប់បន្សល់ដោយចក្រភពនោះ។ ព្រះរាជាព្រុស ព្រះអង្គម្ចាស់ហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ទី៣ ទ្រង់ក៏បានក្លាយជាព្រះប្រមុខដឹកនាំរាជវង្សហូហិនសោឡាំន និងទឹកដីទាំងប៉ុន្មាននៅក្រោមរាជវង្សព្រះអង្គ។ កាលក្នុងសម័យចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋ ប្រមុខរាជវង្សហូហិនសោឡាំនពោលគឺស្តេចព្រុសទ្រង់មានអំណាច និងគោរមងារជាច្រើនទៅតាមតំបន់ផ្សេងៗក្រោមអធិបតេយ្យរាជវង្សព្រះអង្គ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ១៨០៦ ទៅពោលបន្ទាប់ពីចក្រភពរ៉ូម៉ាំងបានរំលាយ ព្រះវិលហែលម៍ទី៣ ព្រះអង្គគ្រាន់តែមានងារជាព្រះមហាក្សត្រព្រុសតែមួយមុខប៉ុណ្ណោះ។

បន្ទាប់ពីចាញ់សង្គ្រាមនឹងចក្រភពបារាំងនៅក្នុងសមរភូមិយីណា (១៤ តុលា ១៨០៦) ហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ទី៣ ក៏ត្រូវបានបង្ខំចិត្តរត់ភៀសខ្លួនជាបណ្តោះអាសន្នទៅតំបន់មីមែល។ បន្ទាប់ពីបានចុះសន្ធិសញ្ញាទីលស៊ីតក្នុងឆ្នាំ១៨០៧ ព្រុសត្រូវបាត់បង់ទឹកដីជាងពាក់កណ្តាលរបស់ខ្លួន រួមទាំងចំណែកទឹកដីដែលបានកាត់ពីប៉ូឡូញ (ដោយបារាំងយកទឹកដីនោះតាំងជាពញារដ្ឋវ៉ាសួរី) និងរួមទាំងទឹកដីទាំងប៉ុន្មានទៀតនៅភាគខាងលិចនៃទន្លេអេលប៊ឺ។ លើសពីនេះទៅទៀត បារាំងថែមទាំងចូលកាន់កាប់ហាណូវើ និងប្រេមិន-វែឌិនដោយផ្ទាល់។ ទឹកដីព្រុសនៅសល់ទាំងប៉ុន្មានត្រូវស្ថិតនៅក្រោមការកាន់កាប់របស់កងទ័ពបារាំង ហើយព្រះមហាក្សត្រព្រុសត្រូវបារាំងបង្គាប់ឱ្យចុះចូលធ្វើជាសម្ព័ន្ធមិត្តបារាំង ក៏ដូចជាចូលរួមក្នុងប្រព័ន្ធទ្វីបរបស់បារាំងផងដែរ។

ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងភាពបរាជ័យរបស់ព្រុសនៅក្នុងឆ្នាំ១៨០៦ និងសន្ធិសញ្ញាទីលស៊ីត កំណែទម្រង់មួយចំនួនត្រូវបានធ្វើនិងអនុម័ត រាប់ចាប់ពីកំណែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ អភិបាលកិច្ច សង្គមកិច្ច និងសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រព្រុស។ កំណែទម្រង់អស់នោះជាទូទៅត្រូវបានគេហៅថា កំណែទម្រង់ស្តែន-ហាឌែនប៊ែក ព្រោះថាវាជាកិច្ចផ្តួចផ្តើមរួមរបស់លោកហែនរីកហ្វ្រីឌ្រិច ខាល់ហ្វមស្តែន និងលោកខាល់អូហ្គូសត៍ វនហាឌែនប៊ែក។

បន្ទាប់ពីណាប៉ូលេអុងបានទទួលបរាជ័យនៅក្នុងទឹកដីរុស្ស៊ីនៅឆ្នាំ១៨១២ ព្រុសក៏បានចុះចេញពីសម្ព័ន្ធភាពបារាំង ហើយបានចុះចូលជាមួយអង់គ្លេសក្នុងសម្ព័ន្ធភាពទីប្រាំមួយប្រឆាំងនឹងបារាំងវិញ ដែលអ្នកខ្លះគេច្រើនហៅវាថា "សង្គ្រាមរំដោះ" (Befreiungskriege) ដើម្បីដណ្ដើមទឹកដីពីបារាំងមកវិញ។ កងទ័ពព្រុសក្រោមបញ្ជាការរបស់លោកគែបផាតលីបឺរ៉ែក វនប្លូឆែរបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការផ្តួលកម្លាំងណាប៉ូលេអុងនៅក្នុងសមរភូមិវ៉ាត់ធឺលូនៅក្នុងឆ្នាំ១៨១៥។

ផលចំណេញរបស់ព្រុសនៅក្នុងសង្គ្រាមត្រូវបានបង្ហាញនៅក្នុងសមាជទីក្រុងវីយែននៅអូទ្រីស។ ក្នុងនោះ ព្រុសបានទទួលទឹកដីដែលបានបាត់បង់ទៅនៅក្នុងសង្គ្រាមភាគច្រើនមកវិញ លើកលែងតែចំណែកទឹកដីប៉ូឡូញដែលបានកាត់លើកទីពីរ និងលើកទីបី ដោយទឹកដីទាំងនោះត្រូវប្រគល់ទៅឱ្យរុស្ស៊ីកាន់កាប់ (លើកលែងតែទីក្រុងដង់ហ្ស៊ីក)។ ក្រៅពីនេះ ទីប្រជុំជនមួយចំនួននៅភាគខាងត្បូងក៏ត្រូវបាត់បង់ដូចគ្នា ប៉ុន្តែជាថ្នូរ ទឹកដីព្រះរាជាណាចក្រសាចសិនប្រមាណ ៤០% តំបន់រ៉ាំង និងវែស្តហ្វាលីភាគច្រើនត្រូវកាត់មកជាកម្មសិទ្ធិព្រុស។ ដោយដូច្នេះ ទឹកដីព្រុសរួមគឺរត់ចាប់ពីទន្លេនីមិននៅភាគខាងកើតរហូតដល់ទន្លេអេលបឺនៅភាគខាងលិចដោយមិនមានរដ្ឋណាមួយពុះកាត់ត្រង់ចំណុចណាដូចមុនទៀតឡើយ។ ជាលទ្ធផល ព្រុសក៏បានក្លាយជាខ្លួនជាមហាអំណាចអាល្លឺម៉ង់តែមួយគត់នៅក្នុងតំបន់ លើសលប់ជាងរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ដទៃៗ។

ក្រោយពីទទួលបានទឹកដីទាំងអស់នេះ ព្រះរាជាណាចក្រព្រុសត្រូវបានបែងចែករៀបចំតំបន់រដ្ឋបាលខ្លួនជាថ្មីចេញជា ១០ ខេត្ត។ ទឹកដីព្រុសស្ទើរទាំងមូលត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ លើកលែងតែខេត្តព្រុសខាងកើត ព្រុសខាងលិច និងតំបន់ស្វយ័តផូសិន។ សហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ដែលព្រុសចូលរួមនោះគឺជាសហព័ន្ធដែលគ្របដណ្ដប់លើរដ្ឋអធិបតេយ្យចំនួន ៣៩ ជាសមាជិក (រួមមានទាំង អូទ្រីសនិងបូហ៊ែមទៀតផង) ហើយវាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាប្រព័ន្ធថ្មីជំនួសឱ្យអតីតចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋដែលបានរំលាយនៅកាលពីដើមសង្គ្រាមណាប៉ូលេអូនិក។

ហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ទី៣ ទ្រង់បានផ្ដើមធ្វើកំណែទម្រង់មួយចំនួននៅក្នុងប្រព័ន្ធអភិបាលកិច្ច រៀបចំបែងចែករដ្ឋាភិបាលទៅតាមក្រសួងនីមួយៗ ដែលចំណុចក្រោយនេះត្រូវបានគេយកមកអនុវត្តរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។

ជាលទ្ធផលនៃបដិវត្តន៍ឆ្នាំ១៨៤៨ ក្សត្របុរីហូហិនសោឡាំន-ស៊ីគម៉ារីងអ៊ិន និងហេឈិងអ៊ិន (ក្រោមក្រុមរាជវង្សហូហិនសោឡាំនកាតូលិក) ត្រូវបានកាត់បញ្ចូលក្នុងទឹកដីព្រុសនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៥០ រួចបានបញ្ចូលជាខេត្តហូហិនសោឡាំន។

នៅពាក់កណ្តាល់សតវត្សរ៍បន្ទាប់ក្រោយពីសមាជក្រុងវីយែនបានបិទបញ្ចប់ គោលគំនិតពីរបានផុសចេញឡើងនៅក្នុងសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ បង្កើតចេញជាសំណួរដេញដោលថា តើអាល្លឺម៉ង់គួរតែបង្កើតជាប្រជាជាតិរួមតែមួយ ឬក៏ត្រូវបន្តរក្សាប្រព័ន្ធបណ្ដុំរដ្ឋនគរអាល្លឺម៉ង់តូចៗជាសហព័ន្ធ។ ជ្រុងមួយទៀតនៃសំណួរដេញដោលនោះគឺថា តើព្រុស ឬមួយក៏អូទ្រីសគួរជារដ្ឋនាំមុខដឹកនាំប្រព័ន្ធរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់តែមួយ។ ចំពោះអ្នកគាំទ្រព្រុស គេបានលើកឡើងថា អូទ្រីសគឺរៀងលម្អៀងទៅរកជាតិសាសន៍ដទៃ និងមិនសូវអើពើពីផលប្រយោជន៍នៃប្រជាជាតិអាល្លឺម៉ង់ប៉ុន្មានឡើយ។ ដូច្នេះហើយទើបបានព្រុសក្លាយជាជម្រើសដ៏ល្អបំផុតសម្រាប់ពួកគេក្នុងការដឹកនាំរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់តែមួយព្រោះថាព្រុសមានប្រជាជនភាគច្រើនដើមកំណើតអាល្លឺម៉ង់ និងនិយាយភាសាអាល្លឺម៉ង់ស្រាប់។

ការបង្កើតសហភាពពន្ធគយអាល្លឺម៉ង់ (Zollverein) នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៣៤ (ដោយមិនរាប់បញ្ចូលអូទ្រីស) បានបង្កើនអំណាច និងឥទ្ធិពលព្រុសកាន់តែខ្លាំងនៅលើរដ្ឋសមាជិកនៃសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់។ នៅដើមបដិវត្តន៍ឆ្នាំ១៨៤៨ រដ្ឋសភាហ្វ្រាំងហ្វឺតនៃសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់បានរៀបត្រៀមប្រគល់គោរមងារឱ្យព្រះហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ទី៤ ជាព្រះរាជានៃរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់រួម។ ព្រះហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍ទ្រង់បានបដិសេដនូវដង្វាយនោះដោយទូលថាក្រុមសភាបដិវត្តន៍គ្មានសិទ្ធិអ្វីក្នុងការផ្តល់គោរមងារមកឱ្យព្រះមហាក្សត្រឡើយ។ ប៉ុន្តែជាក់លាក់ទៅ ព្រះអង្គបានបដិសេដដោយសារហេតុផលពីរយ៉ាងគឺ៖ ការទទួលយកសំណើនោះនឹងមិនអាចបញ្ចប់វិវាទដណ្ដើមអំណាចផ្ទៃក្នុងរវាងអូទ្រីសនិងព្រុសបានទេ ហើយរាល់អង្គក្សត្រនិងរាជវង្សានុវង្សព្រុសទាំងអស់ខ្លាចថាការបង្កើតចក្រភពអាល្លឺម៉ង់តាមរយៈក្រុមអ្នកបដិវត្តន៍អាចបញ្ចប់ឯករាជ្យភាពរបស់ព្រុសនៅក្នុងរដ្ឋចក្រភពអាល្លឺម៉ងថ្មីនោះ។

ក្នុងឆ្នាំ១៨៤៨ សកម្មភាពរបស់ដាណឺម៉ាកចំពោះពញារដ្ឋឆ្លែសវីក និងហូលស្តែនបាននាំឱ្យផ្ទុះសង្គ្រាមឆ្លែសវីកលើកទីមួយឡើង (១៨៤៨–៥១) រវាងដាណឺម៉ាកនឹងសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ ដែលចុងក្រោយ ដាណឺម៉ាកក៏បានលេចខ្លួនឡើងជាអ្នកឈ្នះ។

ព្រះហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែលម៍បានប្រកាសចេញច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញដំបូងបង្អស់របស់ព្រុសដោយខ្លួនព្រះអង្គផ្ទាល់នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៤៨ និងបានធ្វើកំណែលើវាខ្លះៗនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៥០។ ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះបានកំណត់បង្កើតសភាជាពីរជាន់ថ្នាក់ ដោយមានរដ្ឋសភាជាសភានីតិប្បញ្ញត្តិ។ សភាជាន់ទាប ឬថ្នាក់ក្រោមហៅថា សភាតំណាងរាស្ត្រ (Abgeodnetenhaus) គឺត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកទាំងអស់ជាបុរសអាយុលើ ២៥​ ឆ្នាំ ដោយផ្អែកលើវណ្ណៈសង្គមទាំងបីថ្នាក់។ អ្នកបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកសភាត្រូវបានបែងចែកទៅតាមវណ្ណៈសង្គមទាំងបីថ្នាក់នោះ ហើយទម្ងន់នៃសំឡេងឆ្នោតរបស់ពួកគេគឺគិតផ្ទៀងទៅតាមចំនួនពន្ធដែលគេបានបង់។ ប្រព័ន្ធបែបនេះគឺបង្កើតឡើងដូចបម្រើឱ្យតែអ្នកមានអំណាចបុណ្យស័ក្តិអញ្ចឹង។^[១៧] ចំពោះសភាជាន់ខ្ពស់គឺព្រឹទ្ធសភា (Herrenhaus) សមាជិកទាំងអស់គឺត្រូវចាត់តាំងដោយព្រះមហាក្សត្រផ្ទាល់។ ព្រះអង្គទ្រង់ក្ដោបក្ដាប់អំណាចប្រតិបត្តិពេញទំហឹង ហើយក្រុមរដ្ឋមន្ត្រីទាំងអស់គឺស្ថិតនៅក្រោមឱវាទរបស់ព្រះអង្គ។ ជាលទ្ធផល អំណាចរបស់ពួកវណ្ណៈម្ចាស់ដីធ្លីគឺនៅមានទម្រង់ដដែរមិនប៉ះពាល់អ្វីដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះឡើយ។ ម្យ៉ាងវិញ កំណែទម្រង់ព្រុសថ្មីក៏បង្កប់នូវធាតុសេរីនិយមខ្លះៗដែរដូចជា តុលាការគណៈវិនិច្ឆ័យ និងការទទួលស្គាល់សិទ្ធិមូលដ្ឋានដូចជា សិទ្ធិសេរីភាពសាសនា ការបញ្ចេញមតិ និងសារព័ត៌មានជាដើម។^[១៨]

ព្រះហ្វ្រីឌ្រិច​ វិលហែមល៍ត្រូវប្រឈមនឹងជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាលនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៥៧ ដែលនាំឱ្យប្អូនប្រុសរបស់ទ្រង់ ព្រះអង្គម្ចាស់វិលហែមល៍ក្លាយខ្លួយជាព្រះរាជានុសិទ្ធិ។ ព្រះអង្គម្ចាស់វិលហែមល៍បានចាប់យកគោលនយោបាយមជ្ឈន្តិកខុសពីគោលនយោបាយបែបសេរីនិយមដូចអង្គក្សត្រមុនៗ។ នៅពេលហ្វ្រីឌ្រិច​ វិលហែមល៍ទី៤ បានសោយព្រះទិវង្គតទៅនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦១ ព្រះអង្គម្ចាស់វិលហែមល៍ក៏បានឡើងស្នងរាជ្យបន្តក្រោមព្រះរាជនាមថា វិលហែមល៍ទី១។ បន្ទាប់ពីឡើងសោយរាជ្យភ្លាម ព្រះអង្គក៏ត្រូវប្រឈមនឹងវិវាទថ្មីជាមួយសភាជុំវិញរឿងទំហំទ័ពរបស់ព្រុស។ សភាព្រុសដែលភាគច្រើមមានសមាជិកជាអ្នកសេរីនិយមបានជំទាស់ប្រឆាំងនឹងបំណងរបស់ព្រះវិលហែមល៍ក្នុងការបង្កើនចំនួនកងវរសេនាធំ និងការមិនព្រមឧបត្ថម្ភថវិកាទ្រទ្រង់កម្លាំងទ័ពអស់ទាំងនោះ។ ដោយគ្មានការឯកភាពគ្នា វិលហែមល៍ទ្រង់បានចាប់ពិចារណាត្រៀមនឹងដាក់រាជ្យប្រគល់ឱ្យព្រះរាជបុត្រព្រះអង្គព្រះនាមហ្វ្រីឌ្រិចឡើងគ្រងរាជ្យជំនួសទៅហើយ។ ប៉ុន្តែជាជម្រើសចុងក្រោយ ព្រះអង្គបានសម្រេចចិត្តតែងតាំងលោកអូតតូ វន ប៊ីស្មាក់ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលកាលនោះលោកកំពុងបម្រើការជាឯកអង្គរាជទូតព្រុសនៅបារាំង។ លោកប៊ីស្មាក់បានចូលកាន់តំណែងនៅថ្ងៃទី២៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៨៦២។

ទោះបីជាលោកប៊ីស្មាក់មានឈ្មោះជាអ្នកអភិរក្សនិយមតឹងរឹងមែន តែលោកបានសុខចិត្តស្វែងរកមធ្យោបាយជុំវិញរឿងវិបត្តិថវិកាយោធា។ ព្រះវិលហែមល៍ទ្រង់នៅតែរឹងរូសបដិសេដមិនព្រមដោះស្រាយដោយទ្រង់គិតថារឿងការពារជាតិគឺជាទំនួលខុសត្រូវបុគ្គលរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងរាជវង្សព្រះអង្គ។ ដោយដូច្នេះ ប៊ីស្មាក់ក៏ត្រូវបង្ខំប្រឈមនឹងគោលនយោបាយសម្មុខីកម្ម ហើយលោកបានចេញនូវទស្សនៈទ្រឹស្តីថ្មី។ បើយោងតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ព្រះមហាក្សត្រនិងសភាគឺជាអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះការសម្រេចចិត្តនានាលើថវិកាជាតិ និងយោធា។ លោកប៊ីស្មាក់បានប្រកែកថា ដោយពួកគេមិនអាចសម្រេចលើអ្វីមួយបាន រដ្ឋធម្មនុញ្ញគឺដូចជាមានចន្លោះខ្វះខាត ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែប្រមូលពន្ធបន្ថែមរួចចំណាយវាលើថវិកាជាតិចាស់ដើម្បីឱ្យរដ្ឋាភិបាលអាចដំណើរការបន្តទៅមុខទៀត។ ដូចនេះ នៅចន្លោះពីឆ្នាំ១៨៦២ ដល់ឆ្នាំ១៨៦៦ រដ្ឋាភិបាលព្រុសត្រូវធ្វើការដោយមិនមានថវិកាទ្រទ្រង់ និងបន្សល់ពេលវេលាខ្លះឱ្យប៊ីស្មាក់ធ្វើកំណែទម្រង់យោធា។

ក្រុមអ្នកសេរីនិយមបានបរិហារយ៉ាងសាហាវទៅលោកប៊ីស្មាក់ចំពោះអ្វីដែលពួកគេគិតថាជាការល្មើសច្បាប់មូលដ្ឋានរបស់ជាតិ។ ទោះជាយ៉ាងណា ផែនការដ៏ស៊ីជម្រៅរបស់ប៊ីស្មាក់គឺការសម្របសម្រួលជាមួយពួកសេរីនិយម។ ថ្វីបើលោកធ្លាប់ជំទាស់ប្រឆាំងដាច់ខាតនឹងការបង្រួបបង្រួមជាតិពីមុនមកមែន ប៉ុន្តែមកដល់ពេលនោះ លោកបានគិតមកវិញថាការបង្រួបបង្រូមជាតិអាល្លឺម៉ង់គឺអាចនឹងចៀសផុតឡើយ។ តាមគំនិតរបស់លោក បក្សពួកអ្នកអភិរក្សនិយមគឺត្រូវតែនៅនាំមុខនៅក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅរកការបង្កើតការរួបរួមជាតិនេះ ដើម្បីកុំឱ្យចលនាកាបង្រួបបង្រួមធ្លាក់អស្ថិរភាព។ ម្យ៉ាងទៀត លោកក៏បានគិតដែរថា ពួកសេរីនិយមថ្នាក់កណ្តាលគឺចង់បានប្រជាជាតិអាល្លឺម៉ង់តែមួយច្រើនជាជាងការបំបែកឥទ្ធិពលទំនៀមទម្លាប់ចាស់ៗនៅក្នុងសង្គម។ ដោយហេតុទាំងនេះ ប៊ិស្មាក់ក៏បានចាប់ផ្ដើមដំណើររួបរួមជាតិអាល្លឺម៉ង់ក្រោមអំណាចដឹកនាំរបស់ព្រុស ហើយបានឆ្លងកាត់សង្គ្រាមចំនួនបីនៅក្នុងដំណើរបង្រួបបង្រួមជាតិនោះ។

សង្គ្រាមដំបូងគេគឺសង្គ្រាមឆ្លែសវីកលើកទីពីរ (ឆ្នាំ១៨៦៤) ដែលបានបន្ទុះឡើងដោយព្រុស ហើយជ័យជំនះគឺបានទៅខាងព្រុស ដោយមានការគាំទ្រពីអូទ្រីស។ ជាលទ្ធផល ដាណឺម៉ាកត្រូវបរាជ័យហើយត្រូវកាត់ប្រគល់ឆ្លែសវីកឱ្យមកព្រុស និងហូលស្តែនឱ្យទៅអូទ្រីស។

ការបែងចែករដ្ឋបាលឆ្លែសវីក និងហូលស្តែនបានក្លាយជាដើមហេតុបណ្តាលឱ្យផ្ទុះសង្គ្រាមព្រុស-អូទ្រីសនៅឆ្នាំ១៨៦៦ ឬគេច្រើនហៅម្យ៉ាងទៀតថាសង្គ្រាមប្រាំពីរសប្តាហ៍។ ព្រះរាជាណាចក្រព្រុស ដែលបានចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយអ៊ីតាលី និងបណ្ដារដ្ឋអាល្លឺម៉ង់នៅភាគខាងជើងមួយចំនួន បានប្រកាសសង្គ្រាមប្រឆាំងចក្រភពអូទ្រីស។ សម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អូទ្រីសត្រូវបានផ្តួល ហើយព្រុសក៏បានកាត់បញ្ចូលរដ្ឋជាសម្ព័ន្ធមិត្តអូទ្រីសចំនួនបួនចូលក្នុងទឹកដីខ្លួនដូចជា ព្រះរាជាណាចក្រហាណូវើ ហេស្សិន ពញារដ្ឋណាស្សូ និងបុរីសេរីហ្វ្រាំងហ្វឺត។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ព្រុសបានកាត់តំបន់ឆ្លែសវីកនិងហូលស្តែនទាំងមូលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន និងចងឯកត្តសហភាពជាមួយសាចសិន-ឡោអិនបួក (ក្រោយមកត្រូវបានព្រុសបញ្ចូលជាសហភាពពេញលេញនៅឆ្នាំ១៨៧៦)។ ដំបូង ព្រះអង្គម្ចាស់វិលហែមល៍ទ្រង់ចង់កាត់ដណ្តើមយកទឹកដីពីអូទ្រីសនិងរដ្ឋសាចសិនទាំងមូល ក៏ប៉ុន្តែលោកប៊ីស្មាក់បានឃាត់ និងប្រាប់ទ្រង់ឱ្យបោះចោលនូវគំនិតព្រះអង្គ។ ថ្វីបើលោកប៊ីស្មាក់មិនមានបំណងចង់ឱ្យអូទ្រីសចូលជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការប្រទេសជាតិអាល្លឺម៉ង់ក៏ពិតមែន តែលោកមើលឃើញពីសក្តានុពលរបស់អូទ្រីសក្នុងនាមជាសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏សំខាន់របស់ព្រុសនៅពេលអនាគត។ បន្ទាប់ពីទទួលបានទឹកដីថ្មីទាំងនេះ វិសាលភាពទឹកដីព្រុសបានលាតសន្ធឹងពីតំបន់រ៉ាំងភ្ជាប់នឹងវែស្តហ្វាលីដោយមិនមានរដ្ឋ ឬទឹកដីណាផ្សេងបំបែកទៀតឡើយ។ បើរាប់ទាំងរដ្ឋសាចសិន-ឡោអិនបួកដែរនុះទឹកដីព្រុសគឺលាតត្រដាងប្រមាណពីរភាគបីនៃផ្ទៃដីអាល្លឺម៉ង់ភាគខាងជើងទាំងមូល ហើយទំហំនេះត្រូវបានរក្សារហូតដល់ឆ្នាំ១៩១៨ នៅពេលដែលរបបរាជាធិបតេយ្យត្រូវបានផ្តួលរំលំ។

ប៊ីស្មាក់បានឆក់យកឱកាសនេះដើម្បីបញ្ចប់នូវជម្លោះថវិកាជាតិជាមួយនឹងក្រុមសភា។ លោកបានស្នើព្រាងច្បាប់សំណងដែលនឹងផ្តល់ឱ្យលោកនូវអនុម័តិប្រតិសកម្មសម្រាប់ការដឹកនាំដោយគ្មាននីតិថវិកា។ លោកបានទាយទុកមុនថាសកម្មភាពនេះនឹងបំបែកក្រុមអ្នកសេរីនិយមជាពីរបក្សពួកផ្សេងគ្នា ហើយវាពិតជាបំបែកបានមែន។ អ្នកសេរីនិយមមួយចំនួនបានប្រកែកក្ដាំងៗថាគ្មានផ្លូវសម្របសម្រួលរកដំណោះស្រាយល្អជាក់លាក់ជាមួយនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលបានឡើយ ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកសេរីនិយមភាគច្រើនម្ខាងទៀតបានសម្រេចគាំទ្រសេចក្ដីព្រាងច្បាប់របស់ប៊ីស្មាក់ដោយសង្ឃឹមថាវានឹងអាចបើកឱ្យប្រជាជនទូទៅមានសេរីភាពបន្ថែមទៀតនាពេលអនាគត។

ជាលទ្ធផលនៃសង្គ្រាមព្រុស-អូទ្រីសផងដែរ សហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ក៏ត្រូវបានរំលាយចោលជាផ្លូវការ។ ព្រុសជាបន្ទាប់បានក្ដោបបញ្ចូលរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ទាំង ២១ នៅភាគខាងជើងចូលក្នុងសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ខាងជើងថ្មីនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦៦។ ព្រុសបានក្លាយជារដ្ឋសមាជិកនាំមុខគេនៅក្នុងសហព័ន្ធថ្មីនោះដោយមានទឹកដី និងប្រជាជនប្រមាណគ្របដណ្ដប់បួនភាគប្រាំ លើលលប់ច្រើនជាងរដ្ឋសមាជិកដទៃទៀតឆ្ងាយ។ អំណាចគ្រប់គ្រងស្ទើរទាំងស្រុងរបស់ព្រុសក្នុងសហព័ន្ធនោះគឺត្រូវបានកំណត់នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីដែលបានសរសេរឡើងដោយលោកប៊ីស្មាក់ផ្ទាល់។ អំណាចនីតិប្រតិបត្តិត្រូវស្ថិតក្នុងដៃប្រធានាធិបតី—ពោលគឺក្រោមព្រះមហាក្សត្រព្រុស។ ប្រព័ន្ធសភាថ្មីត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយបែងចែកជាពីរជាន់ថ្នាក់ដដែរ។ សភាជាន់ទាបគឺហៅថា រ៉ែកស្តាក (Reichstag) ហើយសមាជិកគឺត្រូវជ្រើសរើសតាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយបុរសៗគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈដោយលែងបែងចែកដូចមុន។ សភាជាន់ខ្ពស់ហៅថា ប៊ុនដេសរ៉ាត (Bundesrat) ហើយសមាជិកគឺត្រូវតែងតាំងដោយអាជ្ញាធររដ្ឋ។ ជាក់ស្តែង បុនដេសរ៉ាតគឺមានអំណាចខ្លាំងជាងស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិផ្សេងៗទាំងអស់នៅក្នុងសហព័ន្ធ។ រដ្ឋព្រុសគឺមានសំឡេងឆ្នោតចំនួន ១៧ សន្លឹកក្នុងចំណោមសំឡេងសរុប ៤៧ សន្លឹក ហើយអាចគ្រប់គ្រងទម្រង់ការនីតិវិធីផ្សេងៗបានយ៉ាងងាយដោយត្រូវការចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយរដ្ឋតែប៉ុន្មានប៉ុណ្ណោះដើម្បីបានសំឡេងភាគច្រើន។ ដូចគោលបំណងដែលបានកត់ទុក លោកប៊ីស្មាក់បានក្លាយជាក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំដ៏ឧត្តុងឧត្តមបន្ទាប់ពីព្រះមហាក្សត្រ។ ប៊ីស្មាក់បានតែងតាំងខ្លួនជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសដំណាលគ្នានឹងតំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តីព្រុស ហើយបានណែនាំគណៈប្រតិភូព្រុសជាច្រើនឱ្យចូលជាសមាជិកប៊ុនដេសរ៉ាត។

មិនយូរប៉ុន្មានក្រោយចប់សង្គ្រាម រដ្ឋអាល្លឺម៉ង់នៅភាគខាងត្បូង (លើកលែងតែអូទ្រីស) ត្រូវបានព្រុសបង្ខំឱ្យចងសម្ព័ន្ធភាពយោធាខ្លួន ហើយក៏បានចាប់ផ្តើមដំណើរបញ្ចូលរដ្ឋទាំងនោះទៅក្នុងសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ខាងជើង។ ផែនការបង្រួបបង្រួមជាតិអាល្លឺម៉ង់របស់លោកប៊ីស្មាក់បានខិតជិតសម្រេចបណ្ដើរៗលើសពីការស្មាន។

ដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃដំណើរបង្រួបបង្រួមរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់គឺកើតចេញពីសង្គ្រាមបារាំង-ព្រុស (១៨៧០–១៨៧១) បន្ទាប់ពីប៊ីស្មាក់បានប្រើកលល្បិចបោកបញ្ឆោតឱ្យអធិរាជបារាំងព្រះចៅណាប៉ូលេអុងទី៣ ប្រកាសសង្គ្រាមមកលើព្រុស។ សម្ព័ន្ធភាពយោធាតាមបណ្ដារដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ដែលបានបង្កើតឡើងក្រោយសង្គ្រាមព្រុស-អូទ្រីស បានតម្រូវឱ្យរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ទាំងអស់ព្រួតគ្នាតបតនឹងបារាំង ហើយក៏បានយកឈ្នះលើបារាំងជាលទ្ធផល។ ជ័យជម្នះអាល្លឺម៉ង់ក្នុងសង្គ្រាមជាមួយបារាំងបានបណ្ដុះគំនិតស្នេហាជាតិបន្ថែមនៅតាមរដ្ឋប្រទេសអាល្លឺម៉ង់រហូតដល់មានចលនាទាមទារបង្រួមបង្កើតជាប្រជាជាតិអាល្លឺម៉ង់តែមួយ។ ទីបំផុតនៅថ្ងៃទី១៨ ខែមករា ឆ្នាំ១៨៧១ (ជាខួបលើកទី១៧០ នៃការឡើងគ្រងរាជ្យសម្បត្តិរបស់ហ្វ្រីឌ្រិចទី១ ក្នុងនាមជាព្រះរាជាដំបូងនៃព្រះរាជាណាចក្រព្រុស) ចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ក៏បានប្រកាសបង្កើតឡើងនៅព្រះរាជវាំងវែសៃក្រៅរាជធានីប៉ារីសដែលកាលនុះនៅស្ថិតក្រោមការត្រួតត្រារបស់អាល្លឺម៉ង់នៅឡើយ។ ព្រះអង្គម្ចាស់វិលហែមល៍បានក្លាយជាព្រះអធិរាជ (Kaiser) ដំបូងគេនៃប្រជាជាតិអាល្លឺម៉ង់រួមថ្មី។ គួររំលឹកដែរថា គោរមងារព្រះអធិរាជអាល្លឺម៉ង់ និងព្រះមហាក្សត្រព្រុសគឺស្ថិតនៅលើមនុស្សតែមួយរហូតដល់ពេលរបបរាជាធិបតេយ្យអាល្លឺម៉ង់ត្រូវបានលុបបំបាត់។

ចក្រភពថ្មីរបស់ប៊ីស្មាក់គឺជារដ្ឋមួយដ៏មានអំណាចឥទ្ធិពលខ្លាំងបំផុតនៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប។ អំណាចគ្រប់គ្រងរបស់ព្រុសនៅក្នុងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ថ្មីគឺស្ទើរតែដូចគ្នានឹងអំណាចដែលពួកគេមាននៅក្នុងអតីតសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ខាងជើងដែរ។ រាជសម្បត្តិនៃចក្រភពអាល្លឺម៉ង់គឺប្រៀបបានដូចជាកម្មសិទ្ធិរបស់រាជវង្សហូហិនសោឡាំន។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ព្រុសមានសំឡេងបោះឆ្នោតនៅក្នុងប៊ុនដេសរ៉ាតចំនួន ១៧ សន្លឹកលើសំឡេងសរុបចំនួន ៥៨ សន្លឹក (១៧ សំឡេងលើ ៦១ សំឡេងនៅក្រោយឆ្នាំ១៩១១) ខណៈរដ្ឋផ្សេងៗមិនមានសំឡេងលើសពី ៦ ផង។ ដូចមុនដដែរ រដ្ឋព្រុសអាចគ្រប់គ្រងទម្រង់ការនីតិវិធីដោយប្រសឹទ្ធិភាពតាមរយៈសំឡេងគាំទ្ររបស់សម្ព័ន្ធមិត្តខ្លួននៅក្នុងសភា។ ដូចធ្លាប់បានរៀបរាប់តាមខាងលើ ប៊ីស្មាក់បានបម្រើការជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសព្រុសស្ទើរតែពេញមួយអាជីពរបស់លោកទៅហើយ ដោយក្នុងនោះលោកបានណែនាំឱ្យអ្នកតំណាងព្រុសចូលបម្រើការក្នុងប៊ុនដេសរ៉ាត។ កងទ័ពរាជាធិរាជអាល្លឺម៉ង់គឺដូចជាកងទ័ពព្រុសពីមុនដដែរគ្រាន់តែមានទំហំធំជាង ហើយស្ថានទូតនៃចក្រភពថ្មីនេះភាគច្រើនមានទីតាំងស្ថិតក្នុងស្ថានទូតចាស់ៗរបស់ព្រុស។ រីឯរដ្ឋធម្មនុញ្ញចក្រភពអាល្លឺម៉ង់វិញគឺគ្រាន់តែមានការកែប្រែបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញចាស់នៃអតីតសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ខាងជើង។

ទឹកដីព្រុសនៅក្នុងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ ១៨៧១–១៩១៨

បំណែងចែករដ្ឋបាលនៃចក្រភពអាល្លឺម៉ង់នៅថ្ងៃទី១ ខែមករា ឆ្នាំ១៩០០

ទោះជាយ៉ាងណា ហានិភ័យដែលអាចកើតឡើងក្នុងរបបថ្មីគឺស្ថិតនៅក្នុងភាពមិនស៊ីជម្រៅគ្នារវាងប្រព័ន្ធរាជាធិរាជ និងប្រព័ន្ធដឹកនាំរបស់ព្រុស។ ចក្រភពអាល្លឺម៉ង់បានអនុញ្ញាតឱ្យមនុស្សប្រុសគ្រប់រូបដែលមានអាយុលើសពី ២៥ ឆ្នាំឡើងទៅតែប៉ុណ្ណោះមានសិទ្ធិចូលរួមបោះឆ្នោត ក៏ប៉ុន្តែព្រុសនៅតែបន្តរក្សាប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតបីវណ្ណៈថ្នាក់ដដែរ ដោយសំឡេងឆ្នោតបុគ្គលគឺអាស្រ័យទៅលើចំនួនពន្ធដែលគេបានបង់ពីមុន។^[១៧] ដោយសារតែអធិការបតីរាជាធិរាជមានមុខតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីព្រុសដែរ (លើកលែងតែពីរសម័យកាល គឺពីអំឡុងខែមករាដល់ខែវិច្ឆិកានៃឆ្នាំ១៨៧៣ និងពីឆ្នាំ១៨៩២ ដល់ឆ្នាំ១៨៩៤) ដូចនេះ ព្រះរាជា/អធិរាជ និងនាយករដ្ឋមន្រ្តី/អធិការបតីត្រូវការសំឡេងបោះឆ្នោតភាគច្រើនពីអង្គនីតិប្បញ្ញត្តិពីរស្រទាប់ខុសគ្នា (ព្រុស និងអាល្លឺម៉ង់)។

នៅពេលចក្រភពកើតដំបូង ទាំងប្រជាជនព្រុសនិងអាល្លឺម៉ង់ប្រមាណពីរភាគបីមានមូលដ្ឋានរស់នៅតាមទីជនបទ។ ត្រឹមតែរយៈពេល ២០ ឆ្នាំក្រោយការបង្កើតប៉ុណ្ណោះ ស្ថានភាពនេះក៏ប្រែផ្ទុយស្រឡះដោយប្រជាជនបានសម្រុកទៅរស់នៅតាមទីប្រជុំជននានានាំឱ្យប្រជាជនតាមទីក្រុងកើនស្មើនឹងពីរភាគបីនៃចំនួនប្រជាជនសរុប។ ក្នុងពេលដំណាលគ្នានេះដែរ រដ្ឋបាលក្នុងព្រះរាជាណាចក្រព្រុស និងក្នុងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់មិនបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងពីកំណើនប្រជាជន និងឥទ្ធិពលនៃទីប្រជុំជនឡើយ។ ដោយហេតុនេះបានធ្វើឱ្យសំឡេងឆ្នោតនៅទីជនបទមានឥទ្ធិពលខ្លាំងជាងទីប្រជុំជនថ្វីបើប្រជាជនស្ទើរគ្រប់រូបបានផ្លាស់ទៅរស់នៅក្នុងទីក្រុង។

លោកប៊ីស្មាក់បានដឹងថាបណ្ដាមហាអំណាចអឺរ៉ុបកំពុងកើតការព្រួយបារម្ភខ្លាំងមកលើចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ថ្មីនេះ ដូច្នេះលោកក៏បានផ្តួចផ្តើមកិច្ចចរចាស្ថានការណ៍សន្តិភាពនៅក្នុងសមាជទីក្រុងប៊ែរឡាំង។ ក្នុងនោះ អាល្លឺម៉ង់បានពង្រឹងទំនាក់ទំនងមិត្តភាពជាមួយចក្រភពអង់គ្លេសកាន់តែស្និទ។ មិត្តភាពរវាងទីក្រុងឡុងដ៍និងប៊ែរឡាំងគឺមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងនាពេលនោះ ពិសេសបន្ទាប់ពីរជ្ជទាយាទអាល្លឺម៉ង់ព្រះអង្គម្ចាស់ហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែមល៍បានរៀបអភិសេកជាមួយព្រះនាងនៃចក្រភពអង់គ្លេសព្រះនាមវិកតូរីយ៉ានៅក្នុងឆ្នាំ១៨៥៨។

ព្រះវិលហែមល៍ទី១ បានសោយព្រះទិវង្គតនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៨៨ ហើយបានស្នងដោយរជ្ជទាយាទរបស់ព្រះអង្គក្រោមព្រះរាជនាមហ្វ្រីឌ្រិចទី៣។ អធិរាជអាល្លឺម៉ង់ថ្មីទ្រង់មានទំនោរខ្លាំងទៅរកចក្រភពអង់គ្លេស ហើយព្រះអង្គមានបំណងកែប្រែព្រុស និងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ជារួមឱ្យមានតម្លៃសេរីភាព និងរាជាប្រជាធិបតេយ្យអាស្រ័យដូចនឹងចក្រភពអង់គ្លេសដែរ។ ប៉ុន្តែព្រះអង្គទ្រង់មានជំងឺរោគាពាធធ្ងន់ធ្ងរស្រាប់ទៅហើយពេលឡើងសោយរាជ្យ ហើយទ្រង់ក៏បានសោយទិវង្គតដោយជំងឺមហារីកបំពង់កក្រោយបានកាន់អំណាចបានត្រឹម ៩៩ ថ្ងៃ។ ព្រះរាជបុត្រាព្រះអង្គក៏បានឡើយស្នងរាជសម្បត្តិបន្តក្រោមព្រះនាមវិលហែមល៍ទី២ ក្នុងព្រះជន្មាយុ ២៩ ព្រះវស្សា។ កាលនៅកុមារភាព ព្រះវិលហែមល៍ទ្រង់បានខ្វែងគំនិតគ្នាជាមួយព្រះមាតាបិតាព្រះអង្គជុំវិញសារៈសំខាន់នៃលទ្ធិសេរីនិយម ហើយក្រោមព្យាបាលភាពរបស់ប៊ីស្មាក់ ទ្រង់ក៏កើតគំនិតគិតមមៃឱ្យតម្លៃលើព្រុសច្រើនជាងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ទាំងមូល។

អធិរាជថ្មីនៃអាល្លឺម៉ង់បានបង្ខូចមិត្តភាពព្រុសជាមួយនឹងអង់គ្លេស និងរុស្ស៊ី (ថ្វីបើទ្រង់មានជាប់សាច់ឈាមជាមួយរាជវង្សអង់គ្លេសនិងរុស្ស៊ីក្ដី) ដោយបានក្លាយជាគូបដិបក្ខចម្បងជាមួយអង់គ្លេស និងរុស្ស៊ី។ មុនហើយនិងក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ (១៩១៤–១៩១៨) ព្រុសបានបង្កើននិងពង្រឹងកម្លាំងទាហានជើងគោកនិងទឹកជាច្រើននៅក្នុងជួរយោធាអាល្លឺម៉ង់ ខណៈពួកវណ្ណៈអភិជនព្រុសជាច្រើននាក់បានគ្រប់គ្រងអំណាចក្នុងចក្រភព។ ទោះបីជាយ៉ាងណា នៅពេលសង្គ្រាមលោកបានផ្ទុះឡើង កងកម្លាំងរុស្ស៊ីនៅតែអាចរុញច្រានទាហានអាល្លឺម៉ង់ចូលប្រយុទ្ធក្នុងទឹកដីព្រុសផ្ទាល់មួយផ្នែកតែម្តង។ មិនយូរប៉ុន្មាន ព្រុស និងអាល្លឺម៉ង់ទាំងមូលត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហាបដិវត្តន៍ពីមហាជនអាល្លឺម៉ង់រហូតដល់សង្គ្រាមបានបញ្ចប់ដោយយុទ្ធិសន្តិភាពនៅថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩១៨។

ការបះបោរបានផ្ទុះឡើងនៅរាជធានីប៊ែរឡាំង និងទីប្រជុំជនសំខាន់ៗដទៃទៀតរួចបានបង្កជាជម្លោះស៊ីវិលដែលគេនិយមហៅថា បដិវត្តន៍អាល្លឺម៉ង់ឆ្នាំ១៩១៨–១៩១៩ (Novemberrevolution)។ គិតត្រឹមចុងឆ្នាំ១៩១៨ សភាតំណាងរាស្ត្រព្រុសត្រូវគ្របដណ្ដប់ដោយសមាជិកនៃគណបក្សសង្គមប្រជាធិបតេយ្យអាល្លឺម៉ង់ ដែលជាក្រុមគាំទ្រលទ្ធិម៉ាក្សនិយម។ ព្រះចៅវិលហែមល៍ទ្រង់ដឹងថាខ្លួននឹងបាត់បង់រាជបល្ល័ង្កអាល្លឺម៉ង់ ប៉ុន្តែព្រះអង្គនៅតែសង្ឃឹមថានឹងអាចរក្សារាជបល្ល័ង្កព្រុសបាន ព្រោះព្រះអង្គយល់ឃើញថាបើខ្លួននៅមានអំណាចជាមេដឹកនាំនៃរដ្ឋមួយដែលមានទឹកដីពីរភាគបីនៃទឹកដីអាល្លឺម៉ង់ទាំងមូលនោះ ទ្រង់នឹងអាចបន្សាបអំណាចនិងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនទៅក្នុងរបបថ្មីនៅពេលអនាគត។ មិនយូរប៉ុន្មានព្រះអង្គបានដឹងខ្លួនបន្ថែមទៀតថាផែនការព្រះអង្គគឺមិនអាចទៅមុខរួចនោះទេនៅក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញអាល្លឺម៉ង់។ ទោះព្រះអង្គបានជឿថាទ្រង់បានកំពុងដឹកនាំចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ក្រោមឯកត្តសហភាពជាមួយព្រុស ក៏ប៉ុន្តែក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញអាល្លឺម៉ង់បានចែងស្តែងៗថា រាជបល្ល័ង្កអាល្លឺម៉ង់គឺមានទំនាក់ទំនងជាប់នឹងរាជបល្ល័ង្កព្រុស។ លើសពីនេះទៅទៀត កងយោធាអាល្លឺម៉ង់បានបាត់បង់រាល់ជំនឿចិត្តទាំងឡាយដែលពួកគេធ្លាប់មានលើព្រះវិលហែមល៍។ ដូច្នេះនៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩១៨ ព្រះចៅវិលហែមល៍ក៏បានប្រកាសដាក់រាជ្យក្នុងនាមជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រព្រុស និងជាព្រះចៅអធិរាជនៃចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ ហើយក៏បាននិរទេសខ្លួនទៅប្រទេសហុល្លង់នៅថ្ងៃបន្ទាប់។ ដោយចលនាបះបោរប្រដាប់អាវុធនៅតែសកម្ម បូករួមនឹងភាពអនាធិបតេយ្យគ្រប់រូបភាពនៅតាមដងផ្លូវទីក្រុងប៊ែរឡាំង រដ្ឋភិបាលព្រុសក៏បានប្រកាសសុំជំនួយយោធាចូលឡោមព័ទ្ធទីក្រុង។ កលពលមួយក្រុមក្រោមបញ្ជាការរបស់លោកវ៉ាល់ដេម៉ា ផាបស្កិ៍បានចេញតទល់នឹងចលនាបះបោរនៅប៊ែរឡាំងទាំងនោះ។ ដល់ពេលការប្រយុទ្ធបានបញ្ចប់នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា កម្លាំងបង្ក្រាបរបស់លោកបានសម្លាប់មនុស្សអស់ចំនួន ១,២០០ នាក់ដែលភាគច្រើនជាប្រជាជនស្លូតត្រង់គ្មានអាវុធនឹងដៃ ហើយក្នុងករណីខ្លះមិនមានអ្វីជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងចលនាបះបោរផង។ សម័យកាលបដិវត្តន៍នៅអាល្លឺម៉ង់បានចាប់ផ្តើមពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩១៨ និងបានបន្តរហូតដល់ខែសីហា ឆ្នាំ១៩១៩ នៅពេលដែលរបបសាធារណរដ្ឋថ្មីបានប្រកាស ពោលគឺសាធារណរដ្ឋវ៉ៃម៉ា។

ព្រះរាជាណាចក្រព្រុសត្រូវបានប្រែឈ្មោះជាផ្លូវការមករដ្ឋសេរីព្រុស ហើយត្រូវបានបញ្ចូលជាតំបន់រដ្ឋបាលមួយក្រោមសាធារណរដ្ឋវ៉ៃម៉ាដោយមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនៅឆ្នាំ១៩២០។ ទីបំផុត រដ្ឋព្រុសទាំងមូលត្រូវបានរំលាយជាផ្លូវការគ្រប់ទម្រង់នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៧។

អំណាចរួមដូចជាអំណាចសក្តិភូមិនិងការិយាធិបតេយ្យ ដែលរបបរាជាធិបតេយ្យផ្តាច់ការរបស់ព្រុសផ្អែកលើ បានមើលឃើញពីគុណសម្បត្តិក្នុងការរឹតបន្តឹងសិទ្ធិសេរីភាពបុគ្គល និងប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ។ ដូច្នេះ អាជ្ញាធរព្រុសក៏ជ្រើសរើសវិធីសាស្ត្រដឹកនាំប្រទេសតាមបែបអំណាចនគរបាល។^[១៩] "រដ្ឋនគរបាល" ដូចដែលបានលើកឡើងដោយលោកអូតតូ ហ៊ីនហ្សឺ វាបានជំនួសប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងក្នុងរបបចាស់ដោយលក្ខណៈពិសេសរបស់វាគឺការគ្រប់គ្រងផ្អែកលើប្រព័ន្ធដីធ្លីដែលអំណាចស្ថិតក្នុងដៃក្រុមវណ្ណៈអភិជន គាំទ្រដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។^[២០]

ព្រះរាជាណាចក្រព្រុសដើមឡើយជារដ្ឋប្រកាន់របបរាជាធិបតេយ្យផ្តាច់ការរហូតដល់បដិវត្តន៍អាល្លឺម៉ង់ឆ្នាំ១៨៤៨ បានធ្វើឱ្យព្រុសប្រែមកកាន់របបរាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញវិញ ហើយលោកអាដុល ហែនរិច វន អានីម-បោតហ្សិនបួកក៏ត្រូវបានជ្រើសរើសតែងតាំងជាប្រធានរដ្ឋមន្រ្តីដំបូងនៃព្រះរាជាណាចក្រព្រុស។ យោងតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញព្រុសដំបូង ប្រព័ន្ធសភាពីរថ្នាក់ត្រូវបានបង្កើតឡើងហៅថា រដ្ឋសភា (Landtag)។ សភាជាន់ទាបដែលហៅថាសភាតំណាងរាស្ត្រព្រុសគឺគេជ្រើសរើសសមាជិកតាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយបុរសអាយុលើ ២៥ ឆ្នាំដែលបានបង់ពន្ធជូនរដ្ឋរួច និងផ្អែកលើប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតបីវណ្ណៈថ្នាក់ដូចដែលបានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៨៥០។^[១៧] ចំណែកឯសភាជាន់ខ្ពស់វិញគឺព្រឹទ្ធសភាព្រុសមានសមាជិកតែងតាំងដោយព្រះមហាក្សត្រ។ ព្រះអង្គក្ដោបអំណាចនីតិប្រតិបត្តិទាំងមូល ហើយមានតែពួករដ្ឋមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ប៉ុណ្ណោះដែលទទួលបញ្ជាផ្ទាល់ពីទ្រង់។ ជាលទ្ធផល ក្រុមវណ្ណៈអភិជនម្ចាស់ដីធ្លីព្រុសគឺនៅតែមានឫទ្ធិអំណាចដដែរ ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគខាងកើត។ កម្លាំងនគរបាលសម្ងាត់ព្រុសត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីគ្រប់គ្រងបដិវត្តន៍ឆ្នាំ១៨៤៨–១៨៤៩ និងជាកម្លាំងជំនួយដ៏ប្រសើររបស់រាជរដ្ឋាភិបាលអភិរក្សនិយមនាសម័យនោះ។

ក្នុងមួយអត្ថិភាពរបស់ព្រះរាជាណាចក្រព្រុស រដ្ឋធម្មនុញ្ញចំនួនពីរត្រូវបានអនុម័តដោយលើកទីមួយនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៤៨ និងចុងក្រោយនៅឆ្នាំ១៨៥០។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៨៤៨ ត្រូវបានអនុម័ត និងដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់​ ដោយព្រះហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែមល៍ទី៤ បន្ទាប់ពីការផ្ទុះឡើងនៃបដិវត្តន៍ឆ្នាំ១៨៤៨–១៨៤៩។^[២១] ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិករដ្ឋសភាព្រុសត្រូវបានធ្វើឡើងនៅដើមឆ្នាំ១៨៤៨ ដោយមានតែបុរសអាយុលើស ២៥ ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះដែលមានសិទ្ធិចូលបោះឆ្នោត។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញដំបូងនោះត្រូវបានតាក់តែងដោយព្រះហ្វ្រីឌ្រិច វិលហែមល៍ និងមន្ត្រីរបស់ព្រះអង្គដោយក្នុងនោះវាបានកំណត់ថាព្រះអង្គជាបុគ្គលដែលក្ដោបអំណាចកំពូល។ រដ្ឋសភាថ្មីនោះបានតបវិញជាមួយនឹងកិច្ចប្រជុំប្រកាស Charte Waldeck ដែលជាបញ្ជីបញ្ជាក់សិទ្ធិមូលដ្ឋាន និង Volkswehr ដែលអំណាចត្រូវជាទំនួលខុសត្រូវរបស់សភា និងការរឹតបន្តឹងបន្ថែមលើប្រព័ន្ធសក្តិភូមិ។ ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់បានប្រកាសប្រាប់រដ្ឋមន្ត្រីរបស់ព្រះអង្គថា "យើងនឹងមិនទទួលយល់ស្របនឹងវាជាដាច់ខាតទោះក្នុងកាលៈទេសៈណាក្ដី"។ នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ព្រះអង្គបានផ្អាករាល់ជំនួបនិងសកម្មភាពរបស់សភា ហើយក៏បានអនុម័តប្រកាសរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយខ្លួនព្រះអង្គផ្ទាល់នៅថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៨៤៨។ កំណែរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីបានរួមបញ្ចូលធាតុសេរីនិយមខ្លះៗដែលដកស្រង់ចេញពី Charte Waldeck ដូចជាការបង្កើតប្រព័ន្ធសភាពីរថ្នាក់ ការបង្កើតតុលាការគណៈវិនិច្ឆ័យ កំណត់សិទ្ធិអំណាចមួយចំនួនរបស់ព្រះមហាក្សត្រ និងប្រកាសអំណាចបញ្ជាធានានីតិនិច្ឆ័យជាដើម។ ក្នុងនោះដែរក៏បានធានានូវសិទ្ធិមូលដ្ឋានមួយចំនួនដូចជា សិទ្ធិបញ្ចេញមតិ សារព័ត៌មាន និងសាសនា។^[២២]

ថ្វីបើរដ្ឋធម្មនុញ្ញមានចំណុចសេរីនិយមខ្លះៗមែន ប៉ុន្តែរដ្ឋព្រុសទាំងមូលនៅមិនទាន់មានប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញនៅឡើយទេ។ ព្រះមហាក្សត្រនៅតែរក្សាសិទ្ធិជំទាស់រាល់គម្រោងច្បាប់ណាដែលទ្រង់មិនពេញចិត្ត នាំឱ្យអំណាចបែងចែកនៅព្រុសនៅមានកម្រិតខ្សោយនៅឡើយ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ស្ថិតនៅលើអំណាចច្បាប់់ មានន័យថាតុលាការមិនអាចប៉ះពាល់ទ្រង់បានឡើយ ហើយកម្លាំងយោធាប្រៀបបានដូចជាមានអំណាចឯករាជ្យផ្ទាល់ខ្លួនអញ្ចឹងដោយមិនមានស្ថាប័នណាអាចបង្គាប់បញ្ជាបាននោះទេ (លើកលែងតែព្រះមហាក្សត្រ)។ មនុស្សប្រុសពេញវ័យនៅជុំវិញព្រះនគរគ្រប់វណ្ណៈថ្នាក់អាចចូលរួមបោះឆ្នោតបាន ប៉ុន្តែត្រូវផ្អែកលើប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតបីវណ្ណៈថ្នាក់ដែលវាស់វែងទម្ងន់ និងសំឡេងឆ្នោតលើចំនួនពន្ធដែលគេបានបង់ជូនរដ្ឋ។ ជាលទ្ធផល សំឡេងឆ្នោតរបស់ពួកវណ្ណៈកណ្ដាល និងវណ្ណៈទាបដូចជាកសិករជាដើមគឺមិនមានឥទ្ធិពលច្រើនដើម្បីកំណត់អ្វីឡើយ។^[១៧]

រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៨៥០ គឺគ្រាន់តែជាទម្រង់វិសោធនកម្មច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៨៤៨ ប៉ុណ្ណោះ។ ខុសពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៨៤៨ រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះគឺជាការតាក់តែងរួមរបស់សភាព្រុស ព្រះមហាក្សត្រ និងរដ្ឋមន្ត្រី។^[២៣] ក្រៅពីរក្សាចំណុចសេរីនិយមពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញចាស់ រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីដែលពួកគេតាក់តែងឡើងគឺមិនមានការផ្លាស់ប្តូរអ្វីធំដុំនោះទេដោយព្រះរាជានៅតែបន្តកាន់អំណាចក្ដោបលើស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលទាំងបី ហើយសភានៅតែមិនមានអំណាចគ្រប់គ្រងយោធា។

រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៨៥០ ត្រូវបានគេធ្វើវិសោធនកម្មកែជារឿយៗក្រោយមក ដោយបានក្លាយជាច្បាប់មូលដ្ឋានរបស់ព្រុសរហូតដល់ពេលដែលចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ត្រូវរំលាយនៅក្នុងឆ្នាំ១៩១៨។

រដ្ឋធម្មនុញ្ញព្រុសឆ្នាំ១៨៥០ បានអនុញ្ញាតឱ្យមានសេរីភាពខាងសតិសម្បជញ្ញៈ សេរីភាពធ្វើសក្ការៈបូជាតាមទីសាធារណៈនិងឯកជន ហើយនិងសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគមន៌សាសនាផ្សេងៗ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងថា រាល់ព្រះវិហារទាំងអស់និងសហគមន៌សាសនាផ្សេងៗទៀតគួរតែអនុវត្តសកម្មភាពសាសនារៀងៗខ្លួនដោយឯករាជ្យភាព និងជាលក្ខណៈឯកជនពីរដ្ឋ ហើយគ្មានអង្គភាពណាមួយនៃរដ្ឋាភិបាលអាចប៉ះពាល់ទីកន្លែងគោរពប្រតិបត្តិសាសនាបានឡើយ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំដដែរនោះក៏បានចែងដែរថាកុមារគ្រប់រូបគួរតែទទួលបានការបង្រៀនអប់រំអំពីសាសនារបស់ពួកគេដោយអាណាព្យាបាលរបស់ពួកគេ ឬបុគ្គលណាដែលប្រតិបត្តិសាសនាដូចគ្នា។^{[២៤][២៥]}

យោងទៅតាមជំរឿននៅដើមដល់ពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី១៩ ស្ថិតិសាសនានៅក្នុងរាជាណាចក្រព្រុសត្រូវបានបែងចែកជា ៦ សាសនានៅកំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៨៣០ ដោយផ្អែកលើប្រជាជនចំនួនមួយលាននាក់។ ក្នុងនោះ ប្រជាជនប្រមាណ ៦០៩,៤២៧.០ បានប្រតិបត្តិគ្រិស្តសាសនាប្រតេស្តង់, ៣៧៦,១៧៧.១ នាក់ប្រកាន់គ្រិស្តសាសនាកាតូលិក, ១៣,១៤៨.៨ នាក់កាន់សាសនាជ្វីហ្វ, ៩២៥.១ កាន់គ្រិស្តសាសនាមីណូនី, ១២១.៤ នាក់កាន់សាសនាក្រិកអូស្សូដក់ និង ០.៦ នាក់កាន់ឥស្លាមសាសនា។ នៅអំឡុងពេលនោះ ព្រុសមានប្រជាជនសរុបប្រមាណ ១៤,០៩៨,១២៥ នាក់ ដូច្នេះបើបូកសរុបចូលគ្នា គេនឹងឃើញថាប្រជាជន​ប្រមាណ ៨,៥៩១,៧៧៨​ នាក់​​កាន់គ្រិស្តសាសនា​ប្រូតេស្តង់, ៥,៣០៣,៣៩២​ នាក់​ប្រតិបត្តិគ្រិស្តសាសនា​កាតូលិក, ១៨៨,១៩៣ ​នាក់​កាន់​សាសនា​ជ្វីហ្វ, ១៣,០៤២​ នាក់អនុវត្តគ្រិស្តសាសនាមីណូនី, ១,៧១២​ នាក់ប្រកាន់សាសនាក្រិកអូស្សូដក់ និង​ ៨​ នាក់កាន់ឥស្លាមសាសនា។^[២៦]

ទោះជាមានចំនួនអ្នកកាន់សាសនាប្រតេស្តង់ច្រើនមែន ព្រះរាជាណាចក្រព្រុសមានប្រជាជនប្រហែលពីរទៅបីលាននាក់ប្រតិបត្តិសាសនារ៉ូម៉ាំងកាតូលិកនៅភាគខាងលិច និងនៅប៉ូឡូញ។ នៅតំបន់រ៉ាំង និងផ្នែកនៃវែស្តហ្វាលីក៏មានចំនួនអ្នកកាន់សាសនាកាតូលិកច្រើនផងដែរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ នៅខេត្តព្រុសខាងកើត វ៉ាមី ស៊ីលេស៊ី និងខេត្តប៉ូសិនក៏មានចំនួនអ្នកកាន់សាសនាកាតូលិកច្រើនគួរសមផងដែរ ហើយក៏ជាអ្នកនិយាយភាសាប៉ូឡូញទៀតផង។ នៅភាគខាងកើតខេត្តព្រុសខាងកើតក្នុងតំបន់ម៉ាសូរីយ៉ា គេសង្កេតឃើញថាសម្បូរទៅដោយអ្នកកាន់សាសនាប្រតេស្តង់ច្រើន។

តំបន់ដើមកំណើតនៃព្រះរាជាណាចក្រព្រុសគឺមានមូលដ្ឋាននៅពញាបច្ចន្តរដ្ឋប្រង់ដឺបួរ និងពញារដ្ឋព្រុសដែលក្រោយមកនគរទាំងពីរនេះបានរួមគ្នាបង្កើតជាសហភាពមួយគឺប្រង់ដឺបួរ-ព្រុស។ តំបន់ប៉ូមេរ៉ានីមួយភាគនៅក្បែរនោះក៏ត្រូវបានកាត់បញ្ចូលជាខេត្តតូចមួយរបស់ព្រុសនៅក្នុងឆ្នាំ១៦៥៣ ហើយក្រោយមកតំបន់ទាំងមូលក៏ត្រូវកាត់បញ្ចូលក្នុងទឹកដីព្រុស (ពីស៊ុយអែត)នៅក្នុងឆ្នាំ១៧២០ និងលើកចុងក្រោយនៅក្នុងឆ្នាំ១៨១៥។ ព្រុសបន្តទទួលបានទឹកដីបន្ថែមពីសង្គ្រាមស៊ីលេស៊ី រួចបានរៀបចំវាទាំងនោះជាខេត្តស៊ីលេស៊ីនៅក្នុងឆ្នាំ១៧៤០។

នៅក្នុងដំណើរកាត់ចែករំលែកទឹកដីប្រទេសប៉ូឡូញលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ១៧៧២ ព្រុសបានកាត់យកទឹកដីព្រុស-ហ្លួង និងតំបន់វ៉ាមីបញ្ចូលជាខេត្តព្រុសខាងលិច ខណៈពញារដ្ឋព្រុស (ជាមួយតំបន់វ៉ាមីមួយផ្នែកតូច)ត្រូវបានបង្កើតជាខេត្តព្រុសខាងកើត។ ដែនដីដែលទទួលបានផ្សេងទៀតគឺមានទីតាំងនៅតាមដងទន្លេណូតិចដែលបានក្លាយជាតំបន់ស្រុកនែតហ្សឺ។ បន្ទាប់ពីបែងចែករំលែកទឹកដីប៉ូឡូញជាលើកទីពីរនិងទីបី (១៧៩៣–១៧៩៥) ព្រុសក៏បានទឹកដីថ្មីបន្ថែម ហើយបានរៀបចំទឹកដីទាំងនោះចេញទៅជាខេត្តស៊ីលេស៊ីថ្មី ព្រុសខាងត្បូង និងព្រុសបូព៌ាថ្មី ចំណែកឯតំបន់នែតហ្សឺត្រូវបានបំបែកជាពីរចូលខេត្តព្រុសខាងលិច និងត្បូង។ ខេត្តទាំងបីដែលបានមកពីប៉ូឡូញនោះគឺសុទ្ធតែនៅក្រៅបរិវេណចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋ ប៉ុន្តែពេលដល់សម័យសង្គ្រាមណាប៉ូលេអូនិក ខេត្តទាំងនោះក៏ត្រូវបានបំបែកចេញពីព្រុសវិញតាមរយៈសន្ធិសញ្ញាទីលស៊ីត ហើយរួមបង្កើតជាមហាពញារដ្ឋប៉ូឡូញក្រោមការត្រួតត្រារបស់បារាំង។​ ក្រោយសង្គ្រាមបានបញ្ចប់ មហាពញារដ្ឋប៉ូឡូញនោះក៏បានស្រូបបញ្ចូលទៅក្នុងព្រះរាជសមាជប៉ូឡូញរបស់ចក្រភពរុស្ស៊ីតាមរយៈសមាជទីក្រុងវីយែនឆ្នាំ១៨១៥។ តំបន់ប៉ែកខាងលិចនៃខេត្តព្រុសខាងត្បូងនៅបន្តរក្សាក្រោមអំណាចព្រុសដដែរ ប៉ុន្តែក៏ប្រែឈ្មោះទៅជាមហាពញារដ្ឋប៉ូសិន។

បន្ទាប់ពីទទួលបានទឹកដីមួយចំនួនធំបន្ថែមនៅភាគខាងលិចក្រោយបិទសម័យប្រជុំសមាជក្រុងវីយែន ខេត្តចំនួន ១០ ថ្មីត្រូវបានបង្កើតឡើង ហើយខេត្តនីមួយៗត្រូវបន្តបែងចែកទៅជាតំបន់រដ្ឋបាលតូចៗបន្ថែមទៀតដែលគេហៅថា Regierungsbezirke​។ ខេត្តអស់ទាំងនោះរួមមាន៖

• ខេត្តប្រង់ដឺបួរ (Provinz Brandenburg)
• ខេត្តព្រុសខាងកើត (Ostpreußen), នៅក្រៅសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់
• ខេត្តយូលីក-ឃ្លីហ្វស៍-ប៊ែក (Provinz Jülich-Kleve-Berg)
• មហាពញារដ្ឋរ៉ាំងក្រោម (Großherzogtum Niederrhein)
• ខេត្តប៉ូមេរ៉ានី (Provinz Pommern)
• មហាពញារដ្ឋប៉ូសិន (Großherzogtum Posen), រដ្ឋបាលស្វយ័ត និងនៅក្រៅសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់
• ខេត្តសាចសិន (Provinz Sachsen)
• ខេត្តស៊ីលេស៊ី (Provinz Schlesien)
• ខេត្តព្រុសខាងលិច (Provinz Westpreußen), ក្រៅសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់
• ខេត្តវែស្តហ្វាលី (Provinz Westfalen)

នៅក្នុងឆ្នាំ១៨២២ ខេត្តយូលីក-ឃ្លីហ្វស៍-ប៊ែក និងរ៉ាំងក្រោមក៏ត្រូវបានបង្រួមចូលគ្នាជាខេត្តរ៉ាំងតែមួយ។ នៅឆ្នាំ១៨២៩ ខេត្តព្រុសខាងកើត និងលិចក៏បានរួមបញ្ចូលគ្នាក្លាយជាខេត្តព្រុសតែមួយដូចខេត្តរ៉ាំងដែរ ប៉ុន្តែក៏ត្រូវបំបែកចេញជាពីរខេត្តម្តងទៀតក្រោយធ្វើកំណែទម្រង់រដ្ឋបាលនៅឆ្នាំ១៨៧៨។ ក្សត្របុរីហូហិនសោឡាំន-ស៊ីគម៉ារីងអ៊ិន និងហេឈិងអ៊ិនត្រូវបានកាត់បញ្ចូលក្នុងទឹកដីព្រុសនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៥០ រួចក៏រួមគ្នាបង្កើតជាខេត្តហូហិនសោឡាំន។

បន្ទាប់ពីទទួលបានជ័យជម្នះលើអូទ្រីសក្នុងសង្គ្រាមព្រុស-អូទ្រីសឆ្នាំ១៨៦៦ ទឹកដីថ្មីៗដែលបានពីសង្គ្រាមក៏ត្រូវបានរៀបចំចេញជាខេត្តចំនួនបីថ្មីមាន៖

• ខេត្តហាណូវើ (Provinz Hannover)
• ខេត្តហេស្សិន-ណាស្សូ (Provinz Hessen-Nassau)
• ខេត្តឆ្លែសវីក-ហូលស្តែន (Provinz Schleswig-Holstein)

• 
  ខេត្តទាំងដប់របស់ព្រះរាជាណាចក្រព្រុសក្រោយសមាជទីក្រុងវីយែនឆ្នាំ១៨១៥។ រដ្ឋនៅក្នុងខ្សែពណ៌ខ្មៅគឺសុទ្ធតែជារដ្ឋសមាជិកនៃសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់។ តំបន់នូឆឺធែលស្ថិតនៅភាគខាងត្បូង (ជាប់ប្រទេសស្វីស) គឺជាទឹកដីកម្មសិទ្ធិរបស់ព្រុសរហូតដល់ឆ្នាំ១៨៤៨។
• 
  ផែនទីនៃរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់បច្ចុប្បន្ន (ពណ៌ត្រួយចេកចាស់) ដែលធ្លាប់ជាទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រព្រុសកាលនៅក្នុងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់។
• 
  ផែនទីនៃប្រទេសប៉ូឡូញបច្ចុប្បន្នដោយទឹកដីព្រុសប៉ូឡូញស្ថិតក្នុងពណ៌ផ្កាឈូក និងក្រហម។

• Hintze, Otto. Der Commissarius und seine Bedeutung in der allgemeinen VerwaltungsgeschichteAJ. Retrieved 2015-06-15
• Jacoby, Henry (1973-01-01). The Bureaucratization of the World. University of California Press. ISBN 978-0-520-02083-2. Retrieved 2015-06-15.