Варган

Варган - рама воськовын вольнӧя колеблющӧйся кыв формаа музыкальнӧй инструмент, кодӧс движенньӧӧ пуктӧны пельпомӧн либӧ нитш кыскӧмӧн.

Еврейяслӧн арфа — важ музыкальнӧй инструмент — паськыда паськалӧма Азияын да Океанияын, Лунвывысь кындзи. Медся важ тӧдса еврей арфа аддзисны Монголияын да лоӧма миян эраӧдз III-I нэмъясӧ, мый петкӧдлӧ сылысь важ историясӧ. Еврейяслӧн арфа воис Латинскӧй да Войвыв Америкаӧ колонизация кадӧ, XVI нэм помын заводитчигӧн, кӧні сійӧс вӧдитчисны вузасьӧм операцияясын.

Европаын щека арфа паныдасьлӧма мӧд сюрс во заводитчигӧн, а Россияын медводдза аддзӧмторъясыс XIII нэмся, аддзӧмаӧсь Великий Новгород территория вылын. Европаса академическӧй музыкаын арфаӧн вӧдитчисны XVIII нэм помын — XIX нэм заводитчигӧн. Австрияса композитор Иоганн Альбрехтсбергер нӧшта гижис тайӧ инструмент вылӧ концертъяс.

Сылысь паськалöмсö подтверждайтöны археологическöй аддзöмторъяс: Белоруссияса Друцкысь аддзисны XII нэмся щекаа арфа, а Великий Новгород территория вылын аддзисны XIII-XV нэмъясся 13 арфа. Чайтöны, мый еврейлöн арфа пырис Россияса шöр регионъясö Польшасянь Украина пыр.

Интереснö, мый «щека» (да «бунгл») кывберд артмöма инструмент нимсянь. Первойсӧ сійӧ гӧгӧрвоӧдіс еврейскӧй арфаӧн ворсӧм, но сэсся роч кывйын босьтіс паськыдджык вежӧртас, пырис сэтшӧм вежӧртасъяс, кыдзи «шумитны» либӧ «мыйкӧ кутшӧмкӧ ногӧн вӧдитчыны». Сідз, еврей арфалӧн историяыс йитчӧма культура да кыв историякӧд.

Ламелляр — кузьта пластинка формаын, пытшкас лэптӧм кыв. Вӧчан материалъяс: пу, бамбук, тростник, кось, металл. Паськалӧма Войвыв, Шӧр, Лунвыв, Лунвыв Азияса да Океанияса войтыръяс пӧвстын.

Кутшӧмкӧ пластинка сяма еврей арфаяс вылын кывсӧ кыскӧ сылӧн подув дорӧ йитӧма нитшӧн: ӧти башкир арфаысь (агас кубыз), айну арфаясысь ӧти (муккури), нивх арфаясысь ӧти (тыф канга), кост манси. арфа (томран), Бали дi вылын арфа (генгонг ).

Дуга — артмӧны кык йитчӧм металл юкӧнысь: рамаысь да пинялӧм вылӧ крючокӧн кыв. Еврейлӧн арфа рама артмӧ аркаа юкӧнысь да кык колодаысь, кодъяс костын эм кывлӧн уджалан юкӧн.