Lingua Rusinica
| Lingua Rusinica русиньскый язык | |
|---|---|
| Taxinomia | Linguae Indoeuropaeae Linguae Slavicae |
| Locutores | c. 60 000 (aestimatio anni 2007); c. 100 000 (aestimatio anni 2015[1]) |
| Sigla | 1 , 2 , 3 rue |
| Status publicus | |
| Officialis | Voivodina (Serbia) |
| Privata | Slovacia, Romania, Hungaria, Ucraina, Croatia etc. |
| Litterae | |
| Scriptura | Cyrillica |
| Procuratio | — |
 | |
Lingua Rusinica[2] seu Russinica (ipsorum lingua русиньскый язык / lingua Rusinica)[3] vel Carpato-Ruthenica (exonymum), est lingua gentis Rusinorum seu Russinorum (ipsorum lingua Русины / Rusini)[4] vel Carpato-Ruthenorum (exonymum archaicum). Una est linguarum Slavicorum orientalium.[5]
Multas habet formas, quas in duas dialectus principales coniungere potes; hae sunt dialectus orientalis (in regionibus carpaticis) et dialectus meridionalis (in regionibus pannonicis).[6]
Dialectus orientalis est lingua Rusinorum in regionibus Rutheniae Carpaticae, in Ucraina, Polonia, Slovacia, Hungaria et in terris finitimis vulgata. Circa 33 milia hominum in Slovacia hac lingua utuntur, c. 7 milia in Ucraina, c. 10 milia in Polonia, c. mille in Hungaria. In nonnullis districtis statum linguae nationalis habet, sed non iam stabilita est. In arte grammatica Ioannis Garajda[7] regulae eius hodie inveniuntur (etiam ad Vicipaediam Rusinicam scribendam).
Dialectus australis (quondam Jugoslavo-Ruthenicus/Rusinicus) est lingua Rusinorum in regionibus Pannoniae australis, in Serbia et Croatia. Circa 15 milia hominum in Serbia et circa duo milia in Croatia ea utuntur. In Voivodina (provincia Serbiae) statum publicum habet.[8][9]
Anno 2022 lingua Rusinica australis codicem ISO rsk accepit sub nomine "lingua Ruthenica vel Rusnakica" (Anglice Ruthenian/Rusnak language)[10].
Omnes dialectus linguae Rusinicae scriptura Cyrillica utuntur.
Scientifica linguae Rusinicae (atque litterarum et historiae) studia, rusinistica (ipsorum lingua русинистика) et studia rusinica appellantur.[11]
Michael Lutskay artem grammaticam Russinicam et Palaeoslovenicam comparativam primam Latine composuit[12].
Notae
- ↑ Скорвид С.С. Русинский язык // Большая российская энциклопедия, 2015. — (Большая российская энциклопедия [в 35 т.] / Uл. ред. Ю.С. Осипов. 2004—2017, т. 29). ISBN 978-5-85270-366-8.
- ↑ Cf. seriei nomen Studia Ukrainica et Rusinica Nyíregyháziensia'.
- ↑ Káprály, Pischlöger, Abonyi (2003)
- ↑ Lacko (1955), p. IX, 1.
- ↑ Alberti (2013), p. 31.
- ↑ Vel lingua Rusinica Croatiae et Serbiae.
- ↑ Грамматика Руського языка. Составивъ Дръ Иванъ Гарайда. Подкарпатское Общество Наукъ. Унгваръ. 1941.
- ↑ Дуличенко (1995)
- ↑ Дуличенко (2009)
- ↑ Documenta in situ ISO.
- ↑ Kassianova (2002), p. 1001[nexus deficit]: "Rusinistica, or Carpatho-Rusyn studies - a social science discipline focussing on the history of an Eastern Slavic people inhabiting the northern and southern slope of the Carpathian mountains and living within the borders of several Eastern and Central European countries."
- ↑ Grammatica Slavo-Ruthena: seu vetero-Slavicae, et actu in montibus Carpathicis parvo-Russicae, ceu dialecti vigentis linguae, Budae 1850.
Fontes
- Alberti, Alberto (2013). "La lingua rusina". Gli slavi: Storia, culture e lingue dalle origini ai nostri giorni. Roma: CAROCCI. pp. 31
- Дуличенко, Александер Д. (1995). Jugoslavo-Ruthenica: Роботи з рускей филолоґиї. 1. Нови Сад: Руске слово
- Дуличенко, Александер Д. (2009). Jugoslavo-Ruthenica: Роботи з рускей филолоґиї и историї. 2. Нови Сад: Филозофски факултет
- Káprály, Mihály; Pischlöger, Christian; Abonyi, Andrea (2003). Ukrán és Ruszin Filológiai Tanszék, Kiadványok: 1993-2003. Studia Ukrainica et Rusinica Nyíregyháziensia. 13. Nyíregyháza: Nyíregyházi Főiskola Ukrán és Ruszin Filológiai Tanszékén
- Lacko, Michael (1955). Unio Užhorodensis Ruthenorum Carpaticorum cum Ecclesia Catholica. Roma: Pontificium Institutum Orientalium Studiorum
Nexus externi
- Vicipaedia Rusinica (lingua Rusinica)
| Linguae Slavicae Orientales |
Lingua Novogardiensis antiqua • Lingua Slavica orientalis antiqua • Lingua Russica • Lingua Ruthenica antiqua • Lingua Ruthenica Alba • Lingua Polessica • Lingua Ucrainica • Lingua Russinica (Lingua Carpato-russinica • Lingua Russinica Croatiae et Banati) |
|---|---|
| Linguae Slavicae Occidentales |
Lingua Polonica • Lingua Cassubica • Lingua Silesica • Lingua Polabica • Lingua Slovincica • Lingua Pomerania • Linguae Sorabicae • Lingua Bohemica • Lingua Iudaeo-Slavica • Lingua Lachica • Lingua Slovacica (Slovaca) |
| Linguae Slavicae Meridianae |
Lingua Slavonica antiqua • Lingua Slavica ecclesiastica • Lingua Bulgarica (Lingua Bulgarica Banatus • Lingua Bulgarica Musulmanorum) • Lingua Macedonica moderna • Lingua Bosnica • Lingua Croatica (Lingua Croatica Burgenlandia) • Lingua Slavica Molensis • Lingua Montenigrinica • Lingua Serbica • Lingua Slovena • Lingua Vandalica Slavica |