13 mieërt

13 miert is de 72ste daag van 't jaor (73ste daag in ein sjrikkeljaor) in de Gregoriaanse kalender. Nog 293 daag pès 't eindj van 't jaor.

Gebäörtenisse

• 483 - Felix III wirt paus.
• 1567 - Sjlaag biej Oosterweel: De Sjpanjaarde versjlaon 'n geuzeleger biej Antwerpe.
• 1697 - Tayasal, 't lètste vorsjtedóm van de Itzá - Maya, wirt door de Sjpanjaarde veroaverd.
• 1781 - Astronoom William Herschel óntdèk de planeet Uranus.
• 1826 - Paus Leo XII creëert tweë nuuj kardinale.
• 1868 - Paus Pius IX creëert neuge nuuj kardinale.
• 1884 - Begin van 't beleg van Khartoum.
• 1887 - Aleksandr Oeljanov, de broor van Lenin wirt terechgesjtèld.
• 1900 - In de Tweëde Boere-aorlog verovere de Britte Bloemfontein.
• 1902 - Veur 't eerst wirt asfalt gebruuk veur eine waeg. Dit gebeurt in Monte Carlo.
• 1918 - Verheffing van de Apostolische Prefectuur Nederlands-Borneo in Nederlands-Indië tot Apostolisch vicariaat Nederlands-Borneo.
• 1921 - Mongolië verklaort zichzelf ónaafhankelik van de China.
• 1925 - In Tennessee verbeejt ein wèt 't leëre van evolutie op sjoal.
• 1930 - De Amerikaanse astronoom Clyde Tombaugh maak melding van de óntdèkking van de planeet Pluto.
• 1932 - Nederlandj sjpeelt ziene eësjte officiële rugbyinterlandj. In Amsterdam wirt met 6-6 geliekgesjpeeld taenge Belsj.
• 1933 - Paus Pius XI creëert ach nuuj kardinale.
• 1938 - De nuje Oasteriekse kanseleer Arthur Seyss-Inquart proclameert de anschluss van Oasteriek biej nazi-Duutsjlandj wonao 't de oasprovincie (Ostmark) van 't Derde Riek wirt geneump.
• 1941 - Vieftieën leje van 't Geuzeverzèt en drie communistische Febberwariesjtakesj waere op de Waalsdorpervlakte door de nazi's geëxecuteerd.
• 1942 - 't Drage van 'n Jodesjter wirt verplich veur de jode in Nederlandj, Belsj en Frankriek.
• 1954 - Begin van de Sjlaag biej Dien Bien Phu, dae leijt tot de ónaafhankelikheid van Indochina.
• 1969 - Apollo 9 kump truk nao aarde.
• 1978 - Drie Zuid-Molukkesj gijzele 70 luuj in 't provinciehoes in Asse; ze sjete eine gijzelaer doad.
• 1979 - 't Europees Monetair Sjtèlsel (EMS) tröjt in wirking.
• 1980 - Oprichting van 't Instituut veur de Bevordering van de Surinamistiek
• 1986 - Sojoez T-15 wirt gelanceerd. Häöre bemanning is de eësjte die Mir in de ruumde bezeuk.
• 1990 - Ertha Pascal-Trouillot (43) wirt de eësjte vrouwelike president van Haïti. Ziej is juriste en waas ouch de eësjte vrouwelike rechter van häör landj.
• 1990 - George H. W. Bush, president van de Verenigde Sjtate, maak 'n eindj aan 't vief jaor awt hanjelsembargo taenge Nicaragua.
• 1990 - In de Sovjet-Unie verwiejert 't parlemènt artikel 6 oet de gróndwèt en kènt 't rume bevoogheje toe aan de president. De Communistische Partiej verlus zoa häör machsmonopolie.
• 1992 - Ein aardbeving in Oas-Turkije kos meë es 500 luuj 't laeve.
• 1994 - De eësjte versie van de Linuxkernel, de kern van 't Linux besjturingssysteem, kump oet.
• 1996 - 't Drama van Dunblane: In Dunblane, Sjotlandj geit 'ne gewapende man 'n sjoal bènne en vermaort 16 kènjer, 'n leërares en zichzelf.
• 1998 - Child Focus wirt opgerich in Belsj.
• 2003 - Alle sjepene van Antwerpe en burgemeister Leona Detiège numme óntsjlaag naodat gebleke waas dat meërdere sjepene mèt ein VISA-kaart van de sjtad perseuënlike aankoupe hèjje gedaon.
• 2006 - Introductie van de teëpad.
• 2008 - De Verenigde Naties numme unaniem de Resolutie 1804 aan wo-in alle lènj waere opgerope te veurkómme dat de gewaopende groepe oet Rwanda die terreur zeëje in 't oaste van Congo sjteun kriege.

Gebore

• 1556 - Dirck van Os, Nederlandse óngernummer (gesjtorve 1615)
• 1599 - Jan Berchmans, Vlaamse heilige en jezuïet (gesjtorve 1621)
• 1615 - Antonio Pignatelli, Paus Innocentius XII (gesjtorve 1700)
• 1733 - Joseph Priestley, Èngelsje sjeikundige (gesjtorve 1804)
• 1741 - Jozef II, keizer van 't Heilige Roamse Riek (gesjtorve 1790)
• 1744 - David Allan, Sjots portretsjilder en teikenaer (gesjtorve 1796)
• 1798 - Abigail Fillmore, First Lady, vrouw van de Amerikaanse president Millard Fillmore (gesjtorve 1853)
• 1811 - Alexander II van Ruslandj, tsaar van Ruslandj (gesjtorve 1881)
• 1812 - Vincent Gildemeester van Tuyll van Serooskerken, Nederlandse óngernummer (gesjtorve 1860)
• 1823 - Francesco Battaglini, Italiaanse kardinaal (gesjtorve 1885)
• 1839 - Tage Reedtz-Thott, Deense politicus (gesjtorve 1927)
• 1864 - Alexej Javlenski, Russische sjilder (gesjtorve 1941)
• 1883 - Enrico Toselli, Italiaanse componist en pianist (gesjtorve 1926)
• 1905 - Bram Groeneweg, Nederlandse langeaafsjtandsluiper (gesjtorve 1988)
• 1910 - Franz Olah, Oastenrieks politicus (gesjtorve 2009)
• 1911 - L. Ron Hubbard, Amerikaanse sjrirver en oprichter van Scientology (gesjtorve 1986)
• 1915 - Gerrit Kleinveld, Nederlandse verzètssjtriejer in de Tweëde Waereldaorlog (gesjtorve 2006)
• 1916 - Jacque Fresco, Amerikaanse indusjtrieel óntwerper, auteur en oetvènjer
• 1919 - Irving Kriesberg, Amerikaanse expressionistische kunssjilder (gesjtorve 2009)
• 1919 - Klazien Rotstein-van den Brink, Nederlandse krujevrouw, baeter bekènd es Klazien uut Zalk (gesjtorve 1997)
• 1920 - Frits Butzelaar, Nederlandse acteur en televisieregisseur (gesjtorve 2000)
• 1920 - Leo Pagano, Nederlandse radioversjlaaggaever (gesjtorve 1999)
• 1921 - René Adriaenssens, Belsje fitserenner (gesjtorve 1995)
• 1924 - Dick Katz, Amerikaanse jazzpianis en meziekarrangeur (gesjtorve 2009)
• 1939 - Neil Sedaka, Amerikaanse zenger en leedjessjriever
• 1942 - Herman Wijffels, Nederlandse bankeer en topfunctionaris
• 1946 - Chris Roberts, Duutsje schlagerzenger
• 1949 - Emmy Verhey, Nederlandse violiste
• 1968 - Raymond Meijs, Nederlandse fitserenner
• 1973 - Edgar Davids, Nederlandse voetballer
• 1974 - Thomas Enqvist, Zjweedse tennisser
• 1975 - Stefan Aartsen, Nederlandse zjwömmer
• 1975 - Claudia de Breij, Nederlandse cabaretière en deejay
• 1991 - Luan Santana, Braziliaanse muzikant
• 2004 - Coco Gauff, Amerikaanse tennisster

Gesjtorve

• 1395 - John Barbour (ca. 75), Sjotse dichter
• 1628 - John Bull (66), Èngelsje organist en componist
• 1808 - Christiaan VII (59), Deense keuning
• 1876 - Vasili Babkin (62), Russische militair
• 1879 - Adolf Anderssen (60), Duutsje sjaker
• 1881 - Tsaar Alexander II (62), Russische tsaar
• 1892 - Lodewijk IV van Hessen-Darmstadt (54), groathertog van Hesse
• 1900 - Alicia Ann Spottiswoode (90), Sjotse leedjessjriefster
• 1901 - Benjamin Harrison (67), 23e president van de Verenigde Sjtate
• 1903 - Nicolaas Beets (88), Nederlandse auteur, dichter en predikant
• 1906 - Susan B. Anthony (86), Amerikaanse feministe en burgerrechteactiviste
• 1929 - Henry Scott Tuke (71), Èngelsje sjilder
• 1938 - Frederick George Jackson (77), Britse poolóngerzeuker
• 1976 - Willy Alfredo (77), sjneldichter
• 1983 - Louison Bobet (58), Franse fitserenner
• 1983 - Paul Citroen (86), Nederlandse sjilder
• 1987 - Bernhard Grzimek (77), Duutsje zoöloog
• 1991 - Cor Witschge (65), Nederlandse acteur
• 1996 - Herman & Diana Renz (29), Nederlands circus-echpaar
• 1998 - Jan Coenraad Kamerbeek (90), Nederlandse filoloog
• 2006 - Jimmy Johnstone (61), Sjotse voetballer
• 2009 - Betsy Blair (85), Amerikaanse actrice

Viering/herdènking

• roams-Katholieke kalender:
  • Heilige Eufrasia († 420)
  • Heilige Modesta († c. 304)
  • Heilige Gerald (van Mayo) († 731/2)
  • Heilige Nicefoor († 828)
  • Heilige Roderik en Salomon († 857)
  • Heilige Ansovinus († 840)