Clasificaçión de léngoe

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

Quésta pàgina a contêgne a clasificaçión de léngoe do móndo, e quæ són tradiçionalménte ragrupæ in de famìgge lengoìstiche.

E léngoe contegnûe inta mæxima famìggia lengoìstica de sòlito vêgnan da-a mæxima léngoa antîga, òrmâi estìnta ò ancón sconosciûa. E famìgge lengoìstiche ciù grénde són spartîe in di sotogrùppi e, scibén ch'a no l'é 'na clasificaçión acetâ da-a ciù pàrte di lengoìsti, se pêuan arechéugge in de sùper-famìgge ascì.

Léngoe naturâli

O mæximo argoménto in detàggio: Lengoàggio.

Chi de sótta a gh'é a lìsta de famìggie lengoìstiche a-o móndo, spartîe pe-e àree giögràfiche in sciâ bâze da sò òrìgine.

Famìgge de l'Àfrica

Léngoe afroaziàtiche (dîte càmito-semìtiche ascì)
Léngoe niger-kordofaniànn-e (dîte Niger-Congo ascì)
Léngoe nilo-sahariànn-e (clasificaçión disputâ, spécce pe-e léngoe songhai)
Léngoe khoisàn (clasificaçión disputâ)
- Léngoe khoe-kwadi
- Léngoe kx'a
- Léngoe tuu

Famìgge de Amériche

América do Nòrd

Léngoe àlgiche
Léngoe alsea^[1]
Léngoe arawak^[2]
Léngoe caddo
Léngoe chibcha^[2]
Léngoe chimakum †
Léngoe chinook †
Léngoe chumash †
Léngoe comecrudànn-e †
Léngoe coos †
Léngoe eschìmo-aleotìnn-e
Léngoe irochéizi
Léngoe jicaque
Léngoe kalapuya †
Léngoe keres^[1]
Léngoe lenca †
Léngoe kiowa-tano
Léngoe maidun
Léngoe maya
Léngoe misumalpa
Léngoe mixe-zoque
Léngoe muskogee
Léngoe na-dene
Léngoe oto-mangue
Léngoe palaihnih †
Léngoe penuti di plateau
Léngoe pomo
Léngoe salish
Léngoe shasta
Léngoe siouànn-e
Léngoe tequistlatec
Léngoe totonac-tepehua
Léngoe tsimshianìche
Léngoe uti
Léngoe uto-aztêche
Léngoe wakash
Léngoe wintu
Léngoe xinca †
Léngoe yuki-wappo
Léngoe yuma-cochimí

América do Sùd

Léngoe andoque-urequena
Léngoe arawá
Léngoe araucànn-e
Léngoe arawak^[3]
Léngoe arutani-sape
Léngoe aymara
Léngoe barbacoa
Léngoe bora
Léngoe cahuapana
Léngoe carib
Léngoe catacaoa †
Léngoe chapacura
Léngoe charrúa †
Léngoe chibcha^[3]
Léngoe choco
Léngoe chon
Léngoe esmeralda-yaruro
Léngoe guaicurú
Léngoe guahibo
Léngoe harákmbut-katukina
Léngoe hibito-cholón †
Léngoe jirajara †
Léngoe jívaro
Léngoe katembri-taruma
Léngoe lule-vilela †
Léngoe macro-jê
Léngoe mascoiæ
Léngoe mataco
Léngoe nadahup
Léngoe nambikwara
Léngoe otomaco
Léngoe pano-tacana
Léngoe peba-yagua
Léngoe quechua
Léngoe piaroa-sáliba
Léngoe tequiraca-canichana
Léngoe ticuna-yuri
Léngoe timote
Léngoe tinigua
Léngoe tucano
Léngoe tupi
Léngoe uru-chipaya
Léngoe witoto
Léngoe yanomam
Léngoe yuncan †
Léngoe zamuco
Léngoe zaparo

Famìgge de l'Eor àzia

Léngoe afroaziàtiche (dîte càmito-semìtiche ascì)
Léngoe ainu
Lengue altaiche (clasificaçión disputâ)
- Léngoe mongóliche
- Léngoe tùrche
- Léngoe tungûse
Léngoe andamanéizi^[4]
- Léngoe andamanéizi magioî
- Léngoe andamanéizi meridionâli (dîte Ongànn-e ascì)
Léngoe caocàsiche^[5]
- Léngoe caocàsiche nòrd-òcidentâli
- Léngoe caocàsiche nòrd-òrientâli
- Léngoe caocàsiche meridionâli (dîte Càrtveliche ascì)
Léngoe chukotko-kamchatkànn-e
Léngoe coreanìche
Léngoe elamo-dravìdiche (clasificaçión disputâ)^[6]
- Léngoe dravìdiche
- Léngoa elàmica †
Léngoe hmong-mien
Léngoe hurro-urartiànn-e †
Léngoe indoeoropêe
Léngoe nipóniche
Léngoe nivkh
Léngoe oustroaziàtiche
Léngoe oustroneziànn-e
Léngoe sino-tibetànn-e
Léngoe tai-kadai
Léngoe tirenìche †
Léngoe uràliche
Léngoe Yukaghir
Léngoe Yeniseiànn-e

Famìgge de l'Òceània

Léngoe indo-pacìfiche (clasificaçión disputâ)^[7]
- Léngoe aborìgene oustraliànn-e^[8]
  - Léngoe pama-nyungan
  - Âtre famìgge ciù picìnn-e
- Léngoe papoànn-e^[9]
- Léngoe tasmaniànn-e †^[10]
Léngoe oustroaziàtiche
Léngoe oustroneziànn-e

Léngoe izolæ

O mæximo argoménto in detàggio: Léngoa izolâ.

Àfrica

Léngoa bangime (Mali)
Léngoa hadza (Tanzanîa)
Léngoa jalaa (Nigêia) †
Léngoa laal (Ciad)
Léngoa sandawe (Tanzanîa)
Léngoa shabo (Etiòpia)

Amériche

América do Nòrd

Léngoa adai (SU: Louisiànn-a, Texas)^[11] †
Léngoa alagüilac (Guatemala) †
Léngoa alsea (SU: Oregon)^[12] †
Léngoa aranama (SU: Texas) †
Léngoa atakapa (SU: Louisiànn-a, Texas) †
Léngoa beothuk (Canada: Newfoundland) †^[13]
Léngoa calusa (SU: Flòrida) †
Léngoa cayuse (SU: Oregon, Washington) †
Léngoa chimariko (SU: Califòrnia) †
Léngoa chitimacha (SU: Louisiànn-a) †
Léngoa coahuilteco (SU: Texas; Méscico do nòrd-èst) †
Léngoa cotoname (Méscico; SU: Texas) †
Léngoa cuitlatec (Méscico: Guerrero) †
Léngoa esselen (SU: Califòrnia) †
Léngoa haida (Canada: Colónbia Britànica; SU: Alaska)
Léngoa huave (Mescico: Oaxaca)
Léngoa karankawa (SU: Texas) †
Léngoa karuk (SU: Califòrnia)
Léngoa keres (SU: Nêuvo Méscico)^[14]
Léngoa kutenai (Canada: Colónbia Britànica; SU: Idaho, Montànn-a)
Léngoa maratino (Méscico) †^[15]
Léngoa naolàn (Méscico: Tamaulipas) †
Léngoa natchez (SU: Misciscippi, Louisiànn-a) †
Léngoa purépecha (Mescico: Michoacán)
Léngoa quinigua (Méscico) †
Léngoa salinànn-a (SU: Califòrnia) †
Léngoa seri (Méscico: Sonora)
Léngoa siuslaw (SU: Oregon) †
Léngoa solano (Méscico; SU: Texas) †
Léngoa takelma (SU: Oregon) †
Léngoa timucua (SU: Flòrida, Giòrgia) †
Léngoa tonkawa (SU: Texas) †
Léngoa tunica (SU: Misciscippi, Louisiànn-a, Arkansas) †
Léngoa washo (SU: Califòrnia, Nevàdda)
Léngoa yana (SU: Califòrnia) †
Léngoa yuchi (SU: Giòrgia, Oklahoma)
Léngoa zuni (SU: Nêuvo Méscico)

América do Sùd

Léngoa aikaná (Braxî: Rondônia)
Léngoa andoque (Colónbia, Perù)
Léngoa baenã (Braxî: Bahia) †
Léngoa betoi (Colónbia) †
Léngoa camsá (Colónbia)
Léngoa candoshi-shapra (Perù)
Léngoa canichana (Bolìvia) †
Léngoa cayuvava (Bolìvia)
Léngoa chimane (Bolìvia)
Léngoa chiquitano (Bolìvia, Braxî)
Léngoa cofán (Colónbia, Ecoadòr)
Léngoa culle (Perù) †^[16]
Léngoa cunza (Cîle, Bolìvia, Argentìnn-a) †
Léngoa fulniô (Braxî, Pernambuco)
Léngoa gamela (Braxî: Maranhão) †
Léngoa gorgotoqui (Bolìvia) †^[17]
Léngoa guató (Braxî: Mato Grosso do Sul, Bolìvia)^[17]
Léngoa hodï (Venesoêla)
Léngoa huamoé (Braxî: Pernambuco) †
Léngoa irantxe (Braxî: Mato Grosso)
Léngoa itonama (Bolìvia)
Léngoa kanoê (Braxî: Rondônia)
Léngoa kwaza (Braxî: Rondônia)
Léngoa leco (Bolìvia)
Léngoa mapuche (Cîle, Argentìnn-a)
Léngoa movima (Bolìvia)
Léngoa munichi (Perù) †
Léngoa natú (Braxî: Pernambuco) †
Léngoa omurano (Perù)
Léngoa otí (Braxî: São Paulo) †
Léngoa páez (Colónbia)
Léngoa pankararú (Braxî: Pernambuco) †
Léngoa puelche (Cîle, Argnetìnn-a) †
Léngoa puinave (Colónbia)
Léngoa puquina (Bolìvia)
Léngoa tarairiú (Braxî: Rio Grande do Norte) †
Léngoa taushiro (Perù)
Léngoa tequiraca (Perù) †
Léngoa trumai (Braxî: Mato Grosso)
Léngoa tuxá (Braxî: Bahia, Pernambuco) †
Léngoa waorani (Ecoadòr, Perù)
Léngoa warao (Guyànn-a, Suriname, Venesoêla)
Léngoa xokó (Braxî: Alagoas, Pernambuco) †
Léngoa xukuru (Braxî: Pernambuco, Paraíba) †
Léngoa yaghan (Cîle)
Léngoa yuracaré (Bolìvia)
Léngoa yurumanguí (Colónbia) †

Àzia

Léngoa burushaski (Pakistàn, Ìndia)
Léngoa coreànn-a (Corêe, Cìnn-a)
Léngoa elàmica (Iràn) †
Léngoa hàttica (Tùrchia) †
Léngoa kusunda (Nepàl)
Léngoa nihali (Ìndia)
Léngoa nivkh (Rùscia)
Léngoa sumêra (Iràq)

Eoröpa

Léngoa bàsca (Spàgna, Frànsa)

Léngoe créole e pidgin

O mæximo argoménto in detàggio: Léngoa créola, Pidgin e Lìsta de léngoa créole.

Léngoe di ségni

Famìggia da léngoa di ségni àraba
Famìggia da léngoa di ségni britànica, australiànn-a e neozelandéize (BANZSL)
Léngoa di ségni cinéize (léngoa izolâ)
Famìggia da léngoa di ségni françéize
Famìggia da léngoa di ségni tedésca
Famìggia da léngoa di ségni ìndo-pakistànn-a
Famìggia da léngoa di ségni giaponéize
Famìggia da léngoa di ségni Vêgio Chiangmai-Bangkok
Famìggia da léngoa di ségni svedéize
Famìggia da léngoa di ségni tanzaniànn-a (clasificaçión disputâ)

Léngoe artifiçiâli

O mæximo argoménto in detàggio: Léngoa artifiçiâle.

Léngoa artìstica
Léngoa ouziliâre internaçionâle
Léngoa lògica

Superfamìgge propòste

Léngoa proto-mondiâle †

Léngoe altàiche
Léngoe amerìnde
Léngoe àustriche
Léngoe boreâli
Léngoe dené-caocàsiche
Léngoe eoraziàtiche
Léngoe indo-pacìfiche
Léngoe nostràtiche
Léngoe urâlo-altàiche
Léngoe caocàsiche setentrionâli

Famìgge ciù grénde

Chi de sótta a gh'é a lìsta de famìggie lengoìstiche fórmæ che inclùddan o nùmero ciù âto de léngoe, segóndo Ethnologue (2021)^[18].

Léngoe niger-kordofaniànn-e (1.542 léngoe) (21,7%)
Léngoe oustroneziànn-e (1.257 léngoe) (17,7%)
Léngoe Trans-Nêuva Guinea (482 léngoe) (6,8%)
Léngoe sino-tibetànn-e (455 léngoe) (6,4%)
Léngoe indoeoropêe (448 léngoe) (6,3%)
Léngoe oustraliànn-e (381 léngoe) (5,4%) [clasificaçión disputâ]
Léngoe afroaziàtiche (377 léngoe) (5,3%)
Léngoe nilo-sahariànn-e (206 léngoe) (2,9%) [clasificaçión disputâ]
Léngoe oto-mangue (178 léngoe) (2,5%)
Léngoe oustroaziàtiche (167 léngoe) (2,3%)
Léngoe tai-kadai (91 léngoe) (1,3%)
Léngoe dravidìche (86 léngoe) (1,2%)
Léngoe tupi (76 léngoe) (1,1%)

Nòtte

↑ ^1,0 ^1,1 Són stæte conscideræ ségge cómme 'na sôla léngoa che cómme 'na picìnn-a famìggia lengoìstica.
↑ ^2,0 ^2,1 Parlæ in América do Sùd ascì
↑ ^3,0 ^3,1 Parlæ in América do Nòrd ascì
↑ Fórmæ da dôe famìggie, ciù a léngoa sentineléize ch'a no l'é ancón stæta clasificâ.
↑ E léngoe caocàsiche són 'n ragrupaménto giögràfico, sénsa fórti ligàmmi lengoìstichi tra-e famìggie chi inclûze.
↑ A l'é controvèrsa l'incluxón de l'estìnta léngoa elàmica inte 'sta famìggia chi.
↑ Ciù che 'na famìggia, e léngoe ìndo-pacìfiche se pêuan za consciderâ 'na sùper-famìggia
↑ E léngoe aborìgene són sôlo 'n ragrupaménto de tîpo étnico, sénsa fórti ligàmmi lengoìstichi tra-e famìggie chi inclûze.
↑ E léngoe papoànn-e són sôlo 'n ragrupaménto giögràfico
↑ E léngoe tasmaniànn-e són prinçipalménte 'n ragrupaménto giögràfico. Defæti e léngoe chi inclûze són asæ difìçili da clasificâ, dæto che són tùtte estìnte da ciù de 'n sécolo
↑ Fòscia inte léngoe caddo
↑ A l'é stæta consciderâ ségge cómme 'na sôla léngoa che cómme 'na picìnn-a famìggia lengoìstica.
↑ Fòscia inte léngoe àlgiche
↑ A l'é stæta consciderâ ségge cómme 'na sôla léngoa che cómme 'na picìnn-a famìggia lengoìstica.
↑ Fòscia inte léngoe uto-aztêche
↑ Fòscia inte léngoe hibito-cholón
↑ ^17,0 ^17,1 Fòscia inte léngoe macro-jê
↑ (EN) Language Families - Ethnologue, in sce ethnologue.com. URL consultòu o 3 novénbre 2021.

Vôxe corelæ

Lìsta de léngoe (pe nùmero de parlànti)
Léngoe in perìcolo
Léngoe estìnte

Colegaménti estèrni

(EN) Families - Glottolog, in sce glottolog.org. URL consultòu o 3 novénbre 2021.
(EN) Language Families - Ethnologue, in sce ethnologue.com. URL consultòu o 3 novénbre 2021.
(EN) MultiTree Project, in sce new.multitree.org. URL consultòu o 3 novénbre 2021.

[:0-1] 1,0 ^1,1 Són stæte conscideræ ségge cómme 'na sôla léngoa che cómme 'na picìnn-a famìggia lengoìstica.

[:1-2] 2,0 ^2,1 Parlæ in América do Sùd ascì

[:2-3] 3,0 ^3,1 Parlæ in América do Nòrd ascì

[4] Fórmæ da dôe famìggie, ciù a léngoa sentineléize ch'a no l'é ancón stæta clasificâ.

[5] E léngoe caocàsiche són 'n ragrupaménto giögràfico, sénsa fórti ligàmmi lengoìstichi tra-e famìggie chi inclûze.

[6] A l'é controvèrsa l'incluxón de l'estìnta léngoa elàmica inte 'sta famìggia chi.

[7] Ciù che 'na famìggia, e léngoe ìndo-pacìfiche se pêuan za consciderâ 'na sùper-famìggia

[8] E léngoe aborìgene són sôlo 'n ragrupaménto de tîpo étnico, sénsa fórti ligàmmi lengoìstichi tra-e famìggie chi inclûze.

[9] E léngoe papoànn-e són sôlo 'n ragrupaménto giögràfico

[10] E léngoe tasmaniànn-e són prinçipalménte 'n ragrupaménto giögràfico. Defæti e léngoe chi inclûze són asæ difìçili da clasificâ, dæto che són tùtte estìnte da ciù de 'n sécolo

[11] Fòscia inte léngoe caddo

[12] A l'é stæta consciderâ ségge cómme 'na sôla léngoa che cómme 'na picìnn-a famìggia lengoìstica.

[13] Fòscia inte léngoe àlgiche

[14] A l'é stæta consciderâ ségge cómme 'na sôla léngoa che cómme 'na picìnn-a famìggia lengoìstica.

[15] Fòscia inte léngoe uto-aztêche

[16] Fòscia inte léngoe hibito-cholón

[:3-17] 17,0 ^17,1 Fòscia inte léngoe macro-jê

[18] (EN) Language Families - Ethnologue, in sce ethnologue.com. URL consultòu o 3 novénbre 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]