Testamenta Vaovao

Pejy ao amin' ny Testamenta Vaovao

Ny Testamenta Vaovao dia fizaràna faharoa amin' ny Baiboly kristiana izay voasoratra taorian' ny nahaterahan' i Jesoa Kristy. Izy no mirakitra ny tantaram-piainana sy ny fampianarana nataon' i Jesoa, araka ny finoan' ny Kristiana, sy ny tantaran' ny fiforonan' ny fiangonana kristiana voalohany. Ny Testamenta Vaovao dia tsy anisan' ny Baiboly hebreo. Voasoratra tamin' ny taonjato voalohany taor. J.K. ny Testamenta Vaovao, izay fitambarana boky 27 azo sokajina ho efatra: Filazantsara na Evanjely na Vaovao Mahafaly (4), Asan' ny Apôstôly (1), Epistily (21), ary Apôkalipsy (1).

Fiforonan-teny

Ny hoe Testamenta Vaovao dia fanagasiana ny teny latina Novum Testamentum izay fandikana ny teny grika hoe Ἡ Καινὴ Διαθήκη / Hê Kainề Diathếkê, izay midika hoe "fanekena vaovao", "fifanarahana vaovao" na koa "fanekem-pihavanana vaovao". Ny Testamenta Taloha dia azo adika ara-bakiteny hoe "fanekem-pihavanana taloha".

Fizaràn' ny Testamenta Vaovao

Misokajy efatra ny boky ao amin' ny Testamenta Vaovao, dia ny Filazantsara (atao hoe koa Vaovao Mahafaly na Evanjely, miisa efatra), ny Asan' ny Apôstôly (boky iray), ny Epistily (miisa 21) ary ny Apôkalipsy (boky iray). Nisy ireo olona nanoratra testamenta izay tsy noraisina ho kanôna. Ireo no atao hoe testamenta apokrifa.

Filazantsara, Evanjely na Vaovao Mahafaly

Misy efatra ny Filazantsara na Evanjely na Vaovao Mahafaly, dia ireto avy:

Atao hoe Filazantsara mitovy fijery (na sinôptika) ireo Filazantsara telo voalohany satria mitovitovy sy mifameno ny zavatra lazainy. Matetika ny teny hoe Filazantsara na Vaovao Mahafaly dia entina hanondroana ny Testamenta Vaovao manontolo.

Marihina fa ny anaran' ny boky ao amin' ny Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy ireo naseho eo ambony ireo. Ny Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy dia mampiasa ny hoe Vaovao Mahafaly ho solon' ny hoe Filazantsara ary ny anaran-tsamirery ao amin' ny anaran' ny boky dia ialohavan' ny hoe Masindahy izay hafohezina amin' ny hoe Md. Ireto ny anaran' ny boky ao amin' ny Baiboly katôlika: ny Vaovao Mahafaly nosoratan' i Masindahy Matio, ny Vaovao Mahafaly nosoratan' i Masindahy Marka, ny Vaovao Mahafaly nosoratan' i Masindahy Lioka ary ny Vaovao Mahafaly nosoratan' i Masindahy Joany.

Maro ireo nanoratra filazantsara izay tsy voaray ho ao amin'ny Baiboly kristiana. Ireo no atao hoe filazantsara apôkrifa na evanjely apôkrifa.

Ny Asan' ny Apôstôly

Ny Asan' ny Apôstôly dia mitantara ny fiainan' ny fiangonana kristiana tany am-piandohana. Tohin' ny Filazantsara araka an' i Lioka izy. Maro koa ireo nanoratra boky atao hoe Asa nefa io iray io ihany no noraisina ho kanônika. Ireo no atao hoe Asa apôkrifa.

Ny Epistily

Misy 21 ny isan' ny epistily izay azo sokajina roa dia ireo nosoratan' i Paoly sy ireo nosoratan' ny Apôstôly hafa, izay atao hoe Epistily katôlika.

Epistily nosoratan' i Paoly

Ny Epistily ho an' ny Hebreo dia iarahan' ny mpikaroka maro manaiky fa tsy nosoratan' i Paoly. Ireto kosa ireo izay atao hoe nosoratany na dia misy aza ny fanoherana ny maha an' i Paoly ny fanoratana ny sasany:

Epistily katôlika

Ny Epistily katôlika dia ireo epistily nosoratana ho an' ny olon-drehetra na ny fiangonana rehetra tsy an-kanavaka fa tsy ho an' olona na fiangonana manokana. Ireto avy izy ireo:

Ny anaran' ny boky ao amin' ny Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy ireo nomena eo ambony ireo. Ny hoe katolika eto dia midika hoe "ho an' ny olon-drehetra", "ho an' ny fiangonana rehetra tsy an-kanavaka". Misy epistily hafa izay tsy voaray ao anatin' ny Baiboly kristiana izay atao hoe epistily apôkrifa.

Ny anaran' ny boky sasany ao amin' ny Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy dia nanaraka ny fomba fampisampanan-teny na ny fanononana frantsay: ireto avy ny tena miavaka: Efezianina (fa tsy Efesiana), Tesalônisianina (fa tsy Tesaloniana), Timôte (fa tsy Timoty), Tito (fa tsy Titosy), Piera (fa tsy Petera) ary Jodà (fa tsy Joda). Ao koa ny hoe Hebrio (fa tsy Hebreo).

Ny Apôkalipsin' i Joany

Ny Apôkalipsin' i Joany izay tsorina amin' ny hoe Apôkalipsy na Apôkalipsa, dia boky farany ao amin' ny Testamenta Vaovao ao amin' ny Baiboly kristiana. Ampiana ny anaran' i Joany (na Jaona) ny anaran' io boky io satria maro ny nanoratra apôkalipsy izay tsy voaray ho isan' ny Baiboly. Atao hoe apôkalipsy apôkrifa izy ireo.

Jereo koa

Rohy ivelany