Палауански јазик

Палауански јазик
Застапен во Палау
 Гуам
 Северни Маријански Острови
Говорници14.000 во Палау  
Јазично семејство
Писмолатиница, катакана[1]
Статус
Службен во Палау
Јазични кодови
ISO 639-2pau
ISO 639-3pau

Палауанскиот е малајско-полинезиски јазик кој е службен јазик во Палау. Јазикот е дел од јазичното семејство австронезиски јазици и се смета дека е еден од двата јазика во Микронезија кои се дел од групата на сундско-сулавески јазици. Останатите јазици се дел или од микронезиските и самојските јазици.

Класификација

Палуанскиот не е микронезиски или полинезиски јазик, како што се поголемиот број соседни јазици. Се претпоставува дека јазикот сочинува посебна гранка во малајско-полинезиското јазично семејство и потеклото на јазикот не е сосема јасно. Според Базата на основни австронезиски зборови[2] јазикот е 85% сличен со централно-источните малајско-полинезиски јазици.

Писмо

Во 1970-те Палуанскиот комитет за правопис работел со јазичари од Универзитетот во Хаваи на развивање азбука заснована на латиницата. Според тоа се добил правопис каде секој глас има своја графема. Палуанската азбука има 12 матични согласки, 6 согласки за странски зборови и 10 самогласки. Додатно на тоа има и 20 дифтонзи.

Матични согласки
буква МФА пример
b [b], [p], [pʰ] bai „куќа на заедницата“
ch [ʔ] charm „животно“
d [d], [t], [ð], [θ] diall „брод“
k [k], [ɡ], [kʰ] ker „прашање“
l [l] lius „кокос“
ll [lː] llel „лист“
m [m] mad „умрен“
ng [ŋ], [n] ngau „оган“
r [ɾ] rekas „комарец“
rr [r] rrom„течност“
s [s] sechelei „пријател“
t [t], [tʰ] tuu „банана“
согласки за странски зборови
буква МФА пример
f [f] fenda „решетка“ (од анг.)
h [h] haibio „туберколоза“ (од јап. haibyoo 肺病)
n [n] sensei „наставник“" (од јап. sensei 先生)
p [p] Papa „папа“ (од шпа. Papa)
ts [ts] tsuingam „мастика“ (од анг.)
z [z] miuzium „музеј“ (од анг.)
самогласки
буква МФА пример
a [a] chad „личност“
e [ɛ], [ə] sers „градина“
ę [ə] ngalęk „дете“
ee [ɛː] kmeed„блиску“
i [i] sils „сонце“
ii [iː], [ji], [ij] iis „нос“
o [o] ngor„уста“
oo [oː] sekool „разигран“
u [u] bung „цвет“
uu [uː], [wu], [uw] ngduul "ризофорна школка"

Примери

Некои чести палуански изрази.[3]

палуански македонски палуански македонски
Alii! Здраво! Ak mlechell ęr a ___. Јаз бевроден во ___.
Ungil tutau. Добро утро. Ng tela rekim? Колку си стар?
Ungil sueleb. Добар ден. Ng ___ a rekik. Јас имам ___ години.
Ungil kebesengei. Добра вечер. Ng tela a dengua ęr kau? Кој е твојот телефонски број?
A ngklek a ___. Моето име е ___. A dengua ęr ngak a ___. Мојот број е ___.
Ng techa ngklem? Како се викаш? Kę kiei ęr kęr? Каде живееш?
Kę ua ngerang? Како си? Ak kiei er a ___. Јас живеам ___.
Ak mesisiich. Добро сум. Chochoi. да
Ak chad ęr a ___. Јас сум од ___. Ng diak. не
Belau Палау Adang. молам.
Merikel САД Sulang. благодарам.
Ingklis Англија Kę mo ęr kęr? Каде одиш?
Siabal Јапонија Mechikung. довидување.
Sina Кина Meral ma sulang! Благодарам многу!
Kę chad ęr kęr ęl beluu? Од каде си? Ungilbung убав цвет.
Kę mlechell ęr kęr ęl beluu? Каде беше роден?
Olilai Куќа во Нгарчелонг

Броеви

Основните палуански броеви се:

  1. Tang
  2. Cherung
  3. Chedei
  4. Cheuang
  5. Cheiim
  6. Chelolm
  7. Cheuid
  8. Cheiai
  9. Chetiu
  10. Machod

Наводи

  1. ↑ Thomas E. McAuley, Language change in East Asia, 2001:90
  2. ↑ Austronesian Basic Vocabulary Database
  3. ↑ See (Josephs 1990) for a more comprehensive list of words and phrases.

Литература

  • Flora, Jo-Ann (1974), Palauan Phonology and Morphology, PhD Dissertation: University of California, San Diego.
  • Georgopoulos, Carol (1986), „Palauan as a VOS Language“, Во Paul Geraghty, Lois Carrington, and Stephen A. Wurm (eds.) (уред.), FOCAL I: Papers from the Fourth International Conference on Austronesian Linguistics, Canberra: Pacific Linguistics, C-93, стр. 187–198CS1-одржување: повеќе имиња: список на уредници (link) CS1-одржување: излишен текст: список на уредници (link).
  • Georgopoulos, Carol (1991), Syntactic Variables: Resumptive Pronouns and A' Binding in Palauan, Dordrecht: Kluwer.
  • Josephs, Lewis (1975), Palauan Reference Grammar, Honolulu: University of Hawaii Press.
  • Josephs, Lewis (1990), New Palauan-English Dictionary, Honolulu: University of Hawaii Press.
  • Josephs, Lewis (1997), Handbook of Palauan Grammar (Vol. 1), Koror: Palau Ministry of Education.
  • Josephs, Lewis (1999), Handbook of Palauan Grammar (Vol. 2), Koror: Palau Ministry of Education.
  • Waters, Richard C. (1980), Topicalization and Passive in Palauan (PDF), Ms., MIT, Архивирано од изворникот (PDF) на 2008-04-10, Посетено на 2012-03-20.
  • Wilson, Helen (1972), „The Phonology and Syntax of Palauan Verb Affixes“, University of Hawaii Working Papers in Linguistics, 4 (5).
  • Zuraw, Kie (2003), „Vowel Reduction in Palauan Reduplicants“, Во Andrea Rackowski and Norvin Richards (eds.) (уред.), Proceedings of the Eighth Annual Meeting of the Austronesian Formal Linguistics Association, Cambridge: MITWPL #44, стр. 385–398CS1-одржување: излишен текст: список на уредници (link).

Поврзано

Надворешни врски

Нормативна контрола