Хаити

Энэ хуудас нь улсын тухай өгүүлнэ. Өөр арлыг, «Хиспаниола»-с харна уу. Өөр хэрэглээг, «Хаити (салаа утга)»-с харна уу.
Бүгд Найрамдах Хаити Улс
République d'Haïti (Франц)
Repiblik d Ayiti (Хаитийн Креол)[1]
Хаити улсын далбаа
Туг
Хаити улсын Сүлд
Сүлд
Уриа: 
"Liberté, égalité, fraternité" (Франц)[2]
"Libète, Egalite, Fratènite" (Хаитийн Креол)
"Эрх чөлөө, эрх тэгш байдал, ах дүүгийн холбоо"
Төрийн дуулал: La Dessalinienne (Франц)
Desalinyèn (Хаитийн Креол)
"Дессалингийн дуу"
Location of Хаити
Нийслэл
ба томоохон хот
Порт-о-Пренс
18°32′N 72°20′W / 18.533°N 72.333°W / 18.533; -72.333
Албан ёсны хэл
  • Франц
  • Хаитийн Креол хэл
Угсаатны бүлгүүд
95% Хар
5% Холимог ба цагаан[3]
Шашин
(2020)[4]
  • 87.0% Христ
  • 10.7% Шашингүй
  • 2.1% Ардын шашин
  • 0.2% Бусад
Ард түмний нэршилХаитичууд
Төр засагНэгдмэл хагас-ерөнхийлөгчийн бүгд найрамдах улс
• Ерөнхийлөгч
Ариэль Анри (үүрэг гүйцэтгэгч)[5][6][7]
• Ерөнхий Сайд
Ариэль Анри (үүрэг гүйцэтгэгч)
Хууль тогтоох байгууллагаҮндэсний Ассамблей[a]
• Дээд танхим
Сенат[a]
• Доод танхим
Төлөөлөгчдийн танхим[a]
Тусгаар тогтнол 
(Францаас)
• Туснхагласан
1 сарын 1, 1804
• Хүлээн зөвшөөрөгдсөн
4 сарын 17, 1825
• Анхны эзэнт гүрэн
9 сарын 22, 1804
• Өмнөдийн БНУ
3 сарын 9, 1806
• Умардын Улс
10 сарын 17, 1806
• Хаант улс
3 сарын 28, 1811
• Хиспаниолагийн нэгдэл
2 сарын 9, 1822
• Задрал
2 сарын 27, 1844
• 2-р эзэнт гүрэн
8 сарын 26, 1849
• Бүгд найрамдах улс
1 сарын 15, 1859
• АНУ-ын эзлэн түрэмгийлэл
1915 оны 7 сарын 28 – 1934 оны 8 сарын 1
• Одоогийн үндсэн хууль
3 сарын 29, 1987
Газар нутаг
• Нийт
27,750[8] км2 (143)
• Усны эзлэх талбай (%)
0.7
Хүн ам
• 2023 тооцоо
11,470,261[9] (83)
• Нягтаршил
382/км2 (32)
ДНБ (ХАЧТ)2021 тооцоо
• Нийт
$34.189 тэрбум[10] (144)
• Нэг хүнд ноогдох
$2,962[10] (174)
ДНБ (нэрлэсэн)2021 тооцоо
• Нийт
$22.431 тэрбум[10] (139)
• Нэг хүнд ноогдох
$1,943[10] (172)
ОТББИ (2012)41.1[11]
дундаж
ХХИ (2021)▼ 0.535[12]
бага · 163
Мөнгөний нэгжГурд (G) (HTG)
Цагийн бүсUTC−5 (ЗЦБ)
• Зуны цаг (ЗЦ)
UTC−4 (EDT)
Жолооны талбаруун
Утасны томьёо+509
Домэйн нэр.ht

Хаити, албан ёсоор Бүгд Найрамдах Хаити улс (гаити. креол. Repiblik Ayiti [ɣepibˈlik ajiti], франц. République d'Haïti [ʁe.py.bˈlik da.i'ti]) Карибын тэнгис дэх Их Антилын арлуудын нэг болох Хиспаниола арал дээр байрладаг. Бүгд Найрамдах Доминикан Улстай Хиспаниола арлыг хуваалцаж, арлын баруун хэсэгт наймны гурван хэсгийг эзлэн оршино. Хаити улсын газар нутгийн хэмжээ нь 27.750 хавтгай дөрвөлжин километр. Хүн ам нь -11 470 261 хүн (2023 оны байдлаар бөгөөд үүнээс 1 сая орчим хүн гадаадад буюу АНУ-д оршин суудаг ажээ).

Карибын хамтын нийгэмлэг (CARICOM)-ийн хамгийн олон хүн амтай, Карибын тэнгисийн орнууд дундаа Кубын дараа орох их хүн амтай улс орон юм.

Энэ арлын уугуул оршин суугчид нь Өмнөд Америкаас шилжиж ирсэн тайно хүмүүс байв. 1492 оны арванхоёрдугаар сарын 5-нд Христофер Колумб анхны аяллынхаа явцад уг арлыг нээснээр европчууд тус аралтай танилцжээ.

Гаити улсын нийслэл хот-Порт-о-Пренс юм.

Гаити улсын газрын зураг

1804 онд Бүгд Найрамдах Хаити улс хувьсгал хийж Францаас тусгаар тогтнолоо олж аваад америк тив дахь АНУ-ын дараа тусгаар тогтнолоо олж авсан хоёрдахь улс болжээ.

Хати улсад америк тивд франц хэл давамгайлдаг цорын ганц тусгаар улс юм.

Монгол улстай 2014 оны 1-р сарын 14-нд дипломат харилцаа тогтоосон байна.

Тэмдэглэл

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Үндэсний Ассамблей одоогийн байдлаар 0 гишүүнтэй, Сенатын бүх 30 суудал, Төлөөлөгчдийн танхимын 119 суудал бүгд сул байгаа, учир нь өмнөх бүх гишүүд Хаитийн Үндсэн хуульд заасан бүрэн эрхийн хугацаагаа дуусгасан бөгөөд эдгээр суллагдсан суудлыг нөхөх сонгууль явагдаагүй.

Цахим холбоос

 Commons: Хаити – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

  1. ↑ Konstitisyon Repiblik d Ayiti
  2. ↑ "Article 4 of the Constitution". Haiti-reference.com. Retrieved 24 July 2013.
  3. ↑ Cite warning: <ref> tag with name CIA_20110303 cannot be previewed because it is defined outside the current section or not defined at all.
  4. ↑ "Religious Composition by Country, 2010–2050". Pew Research Center. 21 December 2022. Retrieved 2 August 2020.
  5. ↑ Wilentz, Amy (23 July 2021). "The Best Haitians Can Expect From Prime Minister Ariel Henry". The Nation. Retrieved 25 July 2021.
  6. ↑ "Prime Minister Henry gives commitment that Haiti will be in election mode before year end". Caribbean National Weekly. 23 September 2022. Retrieved 17 January 2023.
  7. ↑ "Haiti crisis: how did it get so bad, what is the role of gangs, and is there a way out?". The Guardian. 12 January 2023. Retrieved 17 January 2023.
  8. ↑ https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/haiti/summaries/#geography
  9. ↑ Загвар:Cite CIA World Factbook
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 "Haiti". International Monetary Fund. April 2021. Retrieved 19 July 2021.
  11. ↑ "Gini Index". The World Bank. Retrieved 21 November 2015.
  12. ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (in англи). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.