9. August

De 9. August is de 221. Dag in’n Gregoriaanschen Klenner, oder de 222. Dag, wenn en Schaltjohr is.

Wat passeert is

Politik un Sellschop

• 48 v. Chr.: Julius Caesar winnt bi de Slacht vun Pharsalus gegen Pompeius.
• 378: Bi de Slacht vun Adrianopel kriggt Fritigern mit siene Westgoten den röömschen Kaiser Valens ünner. Valens warrt dootslahn.
• 907: In de letzt vun de dree Slachten bi Pressborg winnt de Ungarn över dat bayerisch Heer ünner Markgraf Luitpold vun Bayern. As Folg geiht dat Grootmährsch Riek ünner.
• 1792: Franz II. warrt to’n König vun Böhmen kröönt.
• 1814: De Verdrag vun Fort Jackson beendt den Creek-Krieg twüschen de USA un de Creek. De Creek mööt mehr as de Hälft vun jemehr Stammesrebeet afgeven.
• 1830: Louis Philippe warrt König vun Frankriek.
• 1890: De Insel Helgoland warrt vun Grootbritannien an Düütschland övergeven.
• 1902: Edward VII. warrt König vun Grootbritannien un Irland.
• 1945: Mit Fat Man warrt de tweete Atombomb afsmeten. Vunwegen slechte Sicht aver nich över dat egentliche Teel Kokura, man över Nagasaki. 70.000 Minschen sünd op’n Slag dood.
• 1969: De Schauspelerin Sharon Tate, de bald en Kind kriegen schüll, warrt tosamen mit veer Frünnen in ehr Huus vun Liddmaten vun de Chasles Manson-Family ümbrocht.
• 1974: Richard Nixon is de eerste US-amerikaansch Präsident, de torüchpedden deit, üm nich ut sien Amt rutsmeten to warrn.
• 1993: Albert II. warrt König vun Belgien.

Weertschop

• 1847: De eerste Swiezer Iesenbahn, de Swiezerisch Noordbahn oder Spaansch Brötli-Bahn warrt inweiht.

Kunst, Kultur un Bowark

• 1173: Neven den Dom vun Pisa warrt de Grundsteen för den Campanile leggt. De Toorn warrt later beropen as de „Scheef Toorn vun Pisa“.
• 1862: De Oper Béatrice et Bénédict vun Hector Berlioz warrt in Baden-Baden ooropföhrt.
• 1936: De US-amerikaansch Lichtathlet James Cleveland „Jesse“ Owens winnt bi de Olympsch Sommerspelen as eerste en veerte Goldmedaille.

Wetenschoppen un Technik

• 1803: De US-amerikaansch Utfinner Robert Fulton föhrt op de Seine in Paris sien Dampschipp Clermont vör. Man Napoléon Bonaparte glöövt nich doran, dat sik de Dampandrief dörsetten deit.
• 1884: Dat eerste lenkbore Luftschipp, de La France, dreiht en Runn över den Oort Chalais-Mendon in Frankriek.
• 1896: De Flegerpionier Otto Lilienthal stört bi den Flaag mit sien Gleider in Berlin-Lichterfelde af un blifft en Dag later vunwegen sien swoor Sehren dood.

Katastrophen

• 1912: In’n Iran kommt ruchweg 5.500 Minsch bi en Eerdbeven mit de Magnitude M_S = 7,8 üm.
• 1970: In Cuzco, Peru, stört en Lockheed L-188 Electra af, 99 vun de 100 Lüüd an Boord, un 2 Minschen vun’t Boddenpersonal starvt dorbi.

Boren

• 1603: Johannes Coccejus, düütsch reformeert Theoloog un Philoloog ut Bremen († 1669).
• 1648: Johann Michael Bach I, düütsch Komponist.
• 1674: Franz Maximilian Kaňka, tschechsch Architekt.
• 1718: Placidus von Camerloher, düütsch Komponist.
• 1757: Thomas Telford, britsch Bomeester.
• 1759: Johann Christoph Friedrich GutsMuths, düütsch Pädagoog un "Turnvader" († 1839)
• 1778: Lorenzo Romano Amedeo Carlo Avogadro, italiensch Physiker un Chemiker.
• 1816: Karl Oppel, düütsch Schriever.
• 1819: William Thomas Green Morton, US-amerikaansch Dokter.
• 1833: Heinrich Wiethase, düütsch Architekt un Dombomeester.
• 1846: Ludwig Darmstaedter, düütsch Chemiker un Wetenschopstheoretiker.
• 1861: Ernst von Rebeur-Paschwitz, düütsch Astronom un Seismoloog († 1895).
• 1867: Wolf von Gersdorf, düütsch Politiker.
• 1874: Reynaldo Hahn, franzöösch Komponist.
• 1885: Hermann von Siemens, düütsch Industriellen.
• 1886: Heinrich Ehmsen, düütsch Maler un Grafiker
• 1887: Hans Oster, düütsch General un Wedderstandskämper († 1945)
• 1892: S. R. Ranganathan, indisch Mathematiker un Bibliothekar
• 1894: Michail Michailowitsch Soschtschenko, russ’sch Schriever
• 1896: Erich Hückel, düütsch Chemiker un Physiker
• 1904: Hasso von Boehmer, düütsch Offizier un Wedderstandskämper († 1945)
• 1906: Franz Jacob, düütsch Wedderstandskämper († 1944)
• 1909: Adam vun Trott to Solz, düütsch Jurist un Wedderstandskämper
• 1911: William Alfred Fowler, US-amerikaansch Physiker
• 1926: Aglaja Schmid, österrieksch Schauspelerin un Synchroonsnackerin († 2003)
• 1927: Robert Shaw, britsch Schauspeler un Schriever († 1978)
• 1937: Hans Nowak, düütsch Footballnatschonalspeler († 2012)
• 1938: Otto Rehhagel, düütsch Footballspeler un -trainer
• 1938: Rod Laver, austraalsch Tennisspeler
• 1938: Robert Zollitsch, Vörsitter vun de Düütsch Bischopskonferenz
• 1939: Romano Prodi, italiensch Politiker
• 1940: Winrich Kolbe, US-amerikaansch Speelbaas un Produzent († 2012)
• 1940: Marie-Luise Marjan, düütsch Schauspelerin
• 1941: Volker Prechtel, düütsch Schauspeler
• 1942: Jack DeJohnette, US-amerikaansch Jazzmusiker
• 1953: Jean Tirole, franzöösch Ökonom un Nobelpriesdräger
• 1955: Maud Olofsson, sweedsch Politikerin
• 1963: Petra Pau, düütsch Politikerin un Bundsdagsafordnete
• 1963: Whitney Houston, US-amerikaansch Singerin († 2012)
• 1967: Dana Vávrová, düütsch-tschechisch Schauspelerin un Speelbaassche († 2009)
• 1971: Davide Rebellin, italieensch Radrennfohrer († 2022)
• 1974: Raphaël Poirée franzöösch Biathlet
• 1981: Alexandra Uhlig, düütsch Handballspelerin

Storven

• 378: Valens, röömsch Kaiser.
• 456: Ankō, 20. Kaiser vun Japan.
• 803: Irene von Athen, Kaiserin vun’t Ooströömsch Riek.
• 1048: Damasus II., Paapst.
• 1107: Horikawa, 73. Kaiser vun Japan.
• 1250: Erik IV., däänsch König.
• 1820: Diederich Christian Arnold von Zesterfleth, düütsch Jurist (* 1750)
• 1843: Maria Clementine Martin, Klosterfro un Utfinnerin vun’t „Klosterfrau Melissengeist“.
• 1854: Friedrich August II., König in Sassen.
• 1855: Jap Peter Hansen, noordfreesch Schriever (* 1767)
• 1861: Vincent Novello, engelsch Musiker.
• 1874: Albert von Carlowitz, sässisch Politiker.
• 1881: Otto Spiegelberg, düütsch Gynäkoloog.
• 1892: Emil Jakob Schindler, Maler.
• 1899: Edward Frankland, engelsch Chemiker.
• 1903: Onno Klopp, Publizeerer un Historiker.
• 1913: Wilhelm Albermann, düütsch Bildhauer.
• 1929: Heinrich Zille, düütsch Maler un Tekner (* 1858)
• 1937: Ernst Moyat, düütsch Chemiker (* 1868)
• 1949: Edward Lee Thorndike, US-amerikaansch Psycholoog.
• 1954: Leo Katz, öösterrieksch Schriever.
• 1958: Felipe Boero, argentinsch Komponist.
• 1962: Hermann Hesse, düütsch-swiezer Schriever un Nobelpriesdräger (* 1877)
• 1967: Rudolf Vogel, düütsch Schauspeler (* 1900)
• 1969: Cecil Powell, britisch Physiker un Nobelpriesdräger (* 1903)
• 1970: Hinrich Holsten, düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen (* 1902)
• 1975: Dmitri Dmitrijewitsch Schostakowitsch, sowjetruss’sch Komponist.
• 1979: Josef Eichner, düütsch Politiker.
• 1980: Jacqueline Cochran, US-amerikaansch Flegerin.
• 1995: Jerry Garcia, US-amerikaansch Rockmusiker.
• 1996: Frank Whittle, britsch Fleger, Utfinner un Gewarfsmann
• 2004: David Raksin, US-amerikaansch Komponist vun Filmmusik
• 2004: Ernst Naumann, düütsch Verlegger
• 2006: James van Allen, US-amerikaansch Physiker
• 2012: Konrad Hansen, düütsch Schriever, Speelbaas un ehmalger Intendant vun dat Ohnsorg-Theater (* 1933)
• 2019: Altaír Gomes de Figueiredo, brasiliaansch Footballnatschonalspeler (* 1938)
• 2022: Donald Edward Machholz, US-amerikaansch Amateurastronom un Kometenopdecker (* 1952)
• 2023: Aleksandar Matanović, jugoslaawsch Schachspeler (* 1930)