सोमनाथ सिग्देल

सोमनाथ सिग्द्याल
जन्म	१९४१, आश्विन २८ झोछें, काठमाडौँ जिल्ला
मृत्यु	२०२९ असोज २८ बनारस, भारत
साहित्यिक नाम	सोमनाथ सिग्द्याल
पेशा	शिक्षण, शिक्षा - काव्यतीर्थ, न्याय वैशेषिकाचार्य
भाषा	नेपाली
विषय	काव्य, अन्य

सोमनाथ सिग्द्याल(१९४१-२०२९) नेपाली भाषाका साहित्यकार थिए। पण्डितराजका नामले समेत परिचित सिग्द्याल नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठानबाट प्रदान गरिने त्रिभुवन प्रज्ञा पुरस्कारबाट पनि सम्मानित बनेका छन् ।

संलग्न - ने.रा.प्र.प्र. का सदस्य, पहिलो रचना - वि.स. १९६३मा "सुन्दरी" शीर्षकको कविता प्रकाशित।

[ स्रोत सम्पादन गर्नुहोस् ] सोमनाथ सिग्देलको जन्म ५ अक्टोबर १८८४ मा जगन्नाथ सिग्देलको घर नेपालमा भएको थियो ।  उनका पिता व्याकरण , धर्मशास्त्र र ज्योतिषका पण्डित थिए ।  उनले काठमाडौंको रानीपोखरी संस्कृत पाठशालामा अध्ययन गरे र पछि बनारस गए जहाँ उनले क्वीन्स कलेज बनारसबाट डिग्री हासिल गरे।  काठमाडौंको वाल्मीकि संस्कृत कलेजको प्रिन्सिपलको रूपमा पनि काम गरेका  पछि उनी नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानको सदस्य बने ।

1906 देखि, उनले बनारसबाट सुन्दरी पत्रिकामा कविताहरू प्रकाशित गर्न थाले ।  सन् १९२० मा, उनले मध्य चन्द्रिका (लिट. मध्य व्याकरण) प्रकाशित गरे।  उनको आदर्श राघव (१९४८) लाई रामायणको आधुनिक नेपाली संस्करण मानिन्छ ।  सिग्देलका कविताहरू मोतीराम भट्टको शैलीमा लेखिएका थिए ।  उनको हास्य दिगम्बर विवाह नेपालमा प्रकाशित प्रारम्भिक प्रकार मध्ये एक हो।

उनलाई राजा महेन्द्रले पण्डित राज (मास्टर स्कलर) उपाधि दिएका थिए ।  सिग्देलको सन् १९७२ मा मृत्यु  भाषा, साहित्य, संस्कृति र अर्डर अफ गोरखा दक्षिणा बहूमा गरेको योगदानका लागि उनलाई त्रिभुवन प्रज्ञा पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो ।

१) आदर्श राघव-महाकाव्य-२००५ २) साहित्य प्रदीप-लक्षणग्रन्थ-२०१५ ३) मध्य-चन्द्रिका-१९७६ ४) लघु-चन्द्रिका-व्याकरण-१९९१ ५) सनातन धर्म सन्देश ६) सुन्दरचम्पू-संस्कृतमा ७) प्रतिसंस्कृता सिद्धान्त कौमुदी ८) संस्कृति चन्द्रिका ९) अनुवाद चन्द्रिका-भाग १, २,३,४-संस्कृतमा

१) कौटिल्यको अर्थशास्त्र-२०२४ २) उपदेश शतक र चारुचर्या-अनुवाद १९९७ ३) सपरिचय सुधार सकार्य विवरण-सं २०१७ ४) सुन्दरी -मासिक-सम्पादन ५) सूक्ति सुधा-संस्कृत मासिक-सम्पादन ६) आदर्शराघव पुष्पाञ्जलि १-संस्कृतमा ७) सामयिक व्युत्पादक रूपमा प्रतिसंस्कृत-सिद्धान्त कौमुदी ८) विभिन्न पत्र-पत्रिकाहरूमा विविध रचना प्रकाशित

• सिग्द्यालका प्रकाशित कृतिहरू यस प्रकार छन्-

1. मध्यचन्द्रिका (१९७६)
2. ऐजन भाग १-४ (१९९२)
3. उपदेशशतक (१९९७)
4. आदर्श राघव (२००५)
5. साहित्यप्रदीप (२०१५)
6. संस्कृत चन्द्रिका भाग १-८ ( ? )
7. आदर्शराघव पुष्पाञ्जली (? )
8. सुन्दरचम्पू ( ? )
9. चन्द्रचरित ( ?)
10. प्रतिसंस्कृता सिद्धान्त कौमुदी ( ?)

१) २०२४मा त्रिभुवन प्रज्ञा पुरस्कार २) वि.स. २०१६मा श्री ५ महेन्द्रबाट "पण्डितराज"को उपाधि ३) वि.स.२०२०मा गो.द.बा. प्रथम ४) वि.स. २००१मा दीर्घसेवा पट्ट ठेगाना - निवास - घट्टृकुलो, डिल्लीबजार, काठमाडौँ