PQ-13 (konvooi)

PQ-13 was een konvooi van schepen in de Tweede Wereldoorlog. De schepen voeren vanaf Loch Ewe naar Moermansk in maart 1942.

Schepen

De Raceland

De schepen die daadwerkelijk naar Moermansk voeren waren 19 koopvaardijschepen:

  • 8 Britse: Empire Cowper, Empire Ranger, Empire Starlight, Harpalion, Induna, New Westminster City, Scottish American en River Afton
  • 5 Panamese: Ballot, Bateau, Raceland, Gallant Fox en El Estero
  • 4 Amerikaanse: Dunboyne, Effingham, Eldena en Mormacmar
  • 1 Pools: Tobruk
  • 1 Hondurees: Mana

Commodore van dit konvooi was D.A. Casey op de SS River Afton, vice commodore schip SS Induna.

Konvooibescherming

HMS Trinidad

Het konvooi vertrok op 10 maart 1942 vanuit Loch Ewe naar Reykjavik. Het konvooi werd geëscorteerd door de Lokale Escorte Groep 7.

  • Torpedojager ORP Błyskawica (H34) (verliet het konvooi op de 14e )
  • Torpedojager HMS Lamerton (L88)
  • Torpedojager HNMS Newport (G 54)
  • Torpedojager HMS Sardonyx (H 26)

Op de 11e, sloot een ander escort schip aan:

  • Torpedojager HMS Saladin (H54)

Het konvooi kwam op 16 maart 1942 aan in Reykjavik en vertrok op 18 maart 1942 naar Moermansk, een dag later keerde het konvooi om, terug naar Reykjavik (het vermoeden was dat de Tirpitz uitgevaren was) en vertrok op de 20ste definitief naar Moermansk Het konvooi werd geëscorteerd door

  • Trawlers: HMT Celia (T134), HMT Bute (T168)en HMT Wheatland (L122). (verliet het konvooi op de 23ste)

Op de 23ste sloten de andere escort schepen zich aan:

  • Torpedojagers: HMS Fury (H76) en HMS Eclipse (H08) (welke op de 25ste het konvooi weer verlieten)
  • Lichte Kruiser : HMS Trinidad (K760)(die ook de 25ste het konvooi weer verliet)

Ondersteuning kwam op 28 maart 1942 vanuit Moermansk;

  • Mijnenvegers: HMS Harrier (N 71), HMS Gossamer (J 63), HMS Speedwell (J87) en HMS Husser (J 82)

Lijst met schepen

Het konvooi naar Rusland omvatte 19 vrachtschepen, een olie bevoorradingsschip en 3 walvisvaarders,

PQ-13-konvooi: Loch Ewe naar Moermansk
Schip Kapitein Tonnage (GRT) Vlag Bemanning Armed Guard/DEMS
SS Dunboyne Ernest Prahter 3,515 Verenigde Staten 35 11, Ensign Brinn
SS Effingham Charles H. Hewlett 6,421 Verenigde Staten 34 9, Ensign Gamblin
SS El Estero Ivo Beatovic 4,219 Panama 38 2?
SS Eldena Ole M. Nilsen 6,900 Verenigde Staten 37 13, Ensign Fink
SS Empire Cowper John H. Wigham 7,164 Verenigd Koninkrijk 36 11
SS Empire Ranger Maurice E. Sadler 7,008 Verenigd Koninkrijk 43 7
SS Empire Starlight William H. Stein 6,850 Verenigd Koninkrijk 66 12
SS Gallant Fox Eric Lundh 5,473 Panama 39 Geen
SS Harpalion Henry W. Williams 5,486 Verenigd Koninkrijk 44 8
SS Induna William N. Collins 5,086 Verenigd Koninkrijk 50 10
SS Mana Oermulff Berg-Johannessen 3,283 Honduras 36 Geen
SS Mormacmar Wilfred H. Senior 5,453 Verenigde Staten 30 9, Ensign Smith
SS New Westminster City William J. Harris 4,747 Verenigd Koninkrijk 44 6
SS Raceland Sverre Brekke 4,815 Panama 45 Geen
SS River Afton Harold W. Charlton 5,479 Verenigd Koninkrijk 43 10
SS Tobruk Bronislaw Harko 7,048 Polen 47 4
Reykjavík naar Moermansk groep
Schip Kapitein Tonnage (GRT) Vlag Bemanning Armed Guard/DEMS
SS Ballot Henry Bejer 6,131 Panama 38 2
SS Bateau Johan A. Haltlid 4,687 Panama 44 2
SS Scottish American Peter Dunn 6,999 Verenigd Koninkrijk 38 6
Loch Ewe naar Reykjavík groep
Schip Kapitein Tonnage (GRT) Vlag Bemanning Armed Guard/DEMS
SS Groenland 1,220 Verenigd Koninkrijk
SS Lars Kruse 1,807 Verenigd Koninkrijk
SS Mano 1,418 Verenigd Koninkrijk
PQ13: Oliebevoorradingsschip voor de vloot
Schip Kapitein Tonnage (GRT) Vlag Bemanning Armed Guard/DEMS
RFA Oligarch Albert Victor Barton 6,897 Verenigd Koninkrijk 39 7
PQ13 walvisvaarders
Schip Kapitein Tonnage (GRT) Vlag Bemanning Armed Guard/DEMS
HMS Silja FY 301 William Rigby 251 Verenigd Koninkrijk
HMS Sumba FY 297 William Edward Peters 251 Verenigd Koninkrijk
HMS Sulla FY 1874 John Edward Thundercliffe 251 Verenigd Koninkrijk 21
  • SS Lars Kruse, SS Mano en SS Groenland voeren met het konvooi vanaf Loch Ewe naar IJsland, maar voeren niet naar Sovjet Unie.
  • SS Ballot, SS Bateau en SS Scottish American sloten zich aan bij het konvooi in IJsland.
  • Alle andere schepen vertrokken vanaf Loch Ewe naar Murmansk.
  • 3 walvisvaarders: HMS Silja, HMS Sulla en HMS Sumba werden naar Rusland gebracht om daar als magnetische mijnenvegers gebruikt te gaan worden.

In Rusland werd de HMS Silja omgedoopt in de T-107 en de HMS Sumba werd T-106.

Konvooiverliezen

Op 28 maart, na een aanval op de Ballot besloten 16 opvarenden dat het veiliger was het schip te verlaten in een sloep. Deze mannen werden opgepikt door de Silja en aan boord van de Induna geplaatst.

Koopvaardijschepen verloren in dit konvooi
Datum Schip Tonnage Vlag Gezonken door Bemanning POW Overleden
28 maart Raceland 4,815 Panama Luftwaffe 45 13 32
28 maart Empire Ranger 7,008 Verenigd Koninkrijk Luftwaffe 55 55 0
29 maart Bateau 4,687 Panama Z-26 47 6 41
30 maart Induna 5,086 Verenigd Koninkrijk U-376 66 0 42*
30 maart Effingham 6,421 Verenigde Staten U-435 42 0 12
  • 12 overledenen waren voormalig opvarenden van de SS Ballot.


walvisvaarder verloren gegaan
Datum Schip Tonnage Vlag Gezonken door Bemanning POW Overleden
29 March HMS Sulla 251 Verenigd Koninkrijk IJs aangroei 21 0 21

Nasleep

New Westminster City en Empire Starlight werden gebombardeerd in de haven van Moermansk op 3 april. New Westminster City ging verloren, Empire Starlight werd na de oorlog geborgen opgeknapt en herdoopt als Murmansk. De Harpalion en Empire Cowper gingen verloren in het konvooi terug naar IJsland, QP 10.

Koopvaardijschepen verloren gegaan in de haven of op de terugreis.
Datum Schip Tonnage Vlag Gezonken door Bemanning POW Overleden
3 april New Westminster City 4,747 Verenigd Koninkrijk Luftwaffe 52 0 2
3 april Empire Starlight 6,850 Verenigd Koninkrijk Luftwaffe 68 0 1
11 april Empire Cowper 7,164 Verenigd Koninkrijk Luftwaffe 68 0 9*
13 april Harpalion 5,486 Verenigd Koninkrijk U-435 52 0 0
  • Een bemanningslid van de New Westminster City overleed op dit schip

Nederlandse slachtoffers

Nederlandse slachtoffers in konvooi PQ13
Naam Leeftijd Beroep Geboren/Woonachtig Schip
Jannes Hummel 22 Matroos 1ste klasse Ameland SS Bateau
Hendrik Martinus Arends 39 2e stuurman Zaandam SS Bateau
Arnold Polder 21 3e machinist Hilversum SS Bateau
Teunis Roza 33 4e machinist Schiedam SS Bateau
Nicolaas Cornelis Odijk 21 bediende Vlaardingen SS Raceland
Arie Berghaan (*) 40 3e stuurman Rotterdam SS Raceland

(*) Geboren Nederlander, Amerikaan sinds 1922:

Nederlanders in konvooi PQ13

Nederlanders in konvooi PQ13
Naam Leeftijd Beroep Geboren/Woonachtig Schip
Pieter M. van Leuzen 21 Matroos 1ste klasse Edam SS El Estero
Bouke Zwerver 29 Matroos 1ste klasse Middelstum SS El Estero
Thomas van der Vis 29 Bediende Rotterdam SS Galant Fox
Nicolaas J. van den Broek 40 Stoker Amsterdam SS Mana

Zie ook

Referenties