Politieke partijen in het verband van de Europese Unie

Een Europese politieke partij (vroeger politieke partij op Europees niveau) is een politieke partij die opereert op het niveau van de Europese Unie. Deze partijen hebben hun wettelijk grondslag in het verdrag van Maastricht en moeten niet verward worden met de soms gelijknamige fracties in het Europees Parlement.

Wettelijk kader

Politieke partijen op Europees niveau worden genoemd in Artikel 10 lid 4 van het Verdrag betreffende de Europese Unie: "Europese politieke partijen zijn een belangrijke factor voor integratie binnen de Unie. Zij dragen bij tot de vorming van een Europees bewustzijn en tot de uiting van de politieke wil van de burgers van de Unie."[1]

Politieke partijen hebben een aantal rechten, waaronder Europese financiering, en plichten, waaronder het openbaar maken van financiële jaarverslagen en regels omtrent schenkingen. Deze rechten en plichten vloeien voert uit artikel 191 van het Verdrag tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap en zijn vastgelegd in Verordening (EG) nr. 2004/2003 van het Europees Parlement en de Raad van 4 november 2003 betreffende het statuut en de financiering van politieke partijen op Europees niveau.[2] Deze verordening is vernieuwd met Verordening (EU, Euratom) nr. 1141/2014 van 22 oktober 2014.[3]

Er bestaat sinds 2016 een Autoriteit voor Europese politieke partijen en Europese politieke stichtingen (APPF). De Autoriteit behandelt verzoeken tot registratie en houdt toezicht op de partijen. Om een verzoek te doen bij de Autoriteit tot registratie als Europese politieke partij, moet een politieke alliantie aan de volgende voorwaarden voldoen:[3]

  • haar zetel is gevestigd in een lidstaat, zoals bepaald in haar statuten;
  • met name in haar programma en optreden respecteert zij de waarden waarop de Unie berust, als bedoeld in artikel 2 VEU, te weten eerbied voor de menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid, de rechtsstaat en eerbiediging van de mensenrechten, waaronder de rechten van personen die tot minderheden behoren;
  • zij heeft geen winstoogmerk;
  • zij of haar leden hebben deelgenomen aan de verkiezingen voor het Europees Parlement of heeft publiekelijk haar voornemen te kennen gegeven om aan de volgende verkiezingen voor het Europees Parlement deel te nemen, en
    • ofwel: zij of haar leden zijn of worden in ten minste een vierde van de lidstaten vertegenwoordigd door leden van het Europees Parlement, of leden van nationale dan wel regionale parlementen, of leden van regionale assemblees,
    • ofwel: zij of de bij haar aangesloten partijen hebben in ten minste een vierde van de lidstaten bij de laatste verkiezingen voor het Europees Parlement ten minste drie procent van de in ieder van die lidstaten uitgebrachte stemmen behaald

Huidige Europese politieke partijen

Europese politieke partij Politiek Zetels
Partij Afkorting[4] Partijvoorzitter Oprichtingsdatum Registratiedatum Fractie Richting Ideologie Europese integratie Parlement Commissie Raad
Europese Volkspartij EVP Manfred Weber 1976 24-05-2017 EVP Centrumrechts Christendemocratie, conservatisme Pro-Europeanisme
182 / 720
11 / 27
11 / 27
Partij van Europese Socialisten PES Stefan Löfven 1973 15-06-2017 S&D Centrumlinks Sociaaldemocratie Pro-Europeanisme
136 / 720
8 / 27
4 / 27
Patriots.eu Patriots Gerolf Annemans 2014 18-09-2017 PfE Rechts[5][6][7][8] tot extreemrechts[9][10][11][12][13][14][15][16][17] Nationalisme[18]
Rechts-populisme[18]
Euroscepsis[19]
Euroscepsis
72 / 720
0 / 27
1 / 27
Partij van Europese Conservatieven en Hervormers ECH Giorgia Meloni 2009 28-08-2017 ECH Rechts tot extreemrechts Big tent, Conservatisme, Conservatief libertarisme, Klassiek-liberalisme, Libertarisme Euroscepsis
70 / 720
1 / 27
2 / 27
Partij van de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa ALDE Timmy Dooley, Ilhan Kyuchyuk 1976 05-05-2017 Renew Europe Centrumrechts liberalisme Pro-Europeanisme
51 / 720
5 / 27
2 / 27
Europese Groene Partij EGP Mélanie Vogel, Thomas Waitz 2004 31-07-2017 Groenen/EVA Centrumlinks tot links Ecologisme[20] Pro-Europeanisme
44 / 720
1 / 27
0 / 27
Europa van Soevereine Naties ESN Stanislav Stotanov 2024 09-09-2024 ESN Extreemrechts Nationaal-conservatisme, rechts-populisme, nationalisme Euroscepsis
25 / 720
0 / 27
0 / 27
European Left Alliance for the People and the Planet ELA Malin Björk, Catarina Martins 2024 30-09-2024 Links Links Groene politiek, feminisme Euroscepsis
18 / 720
0 / 27
0 / 27
Partij van Europees Links EL Walter Baier 2004 11-08-2017 Links Links tot extreemlinks Communisme (minderheid), democratisch socialisme (meerderheid), Socialisme Euroscepsis
16 / 720
0 / 27
0 / 27
Europese Democratische Partij EDP François Bayrou 2004 20-07-2017 Renew Europe Centrisme Sociaal-liberalisme Pro-Europeanisme
10 / 720
0 / 27
0 / 27
Europese Vrije Alliantie EVA Lorena Lopez de Lacalle 1981 28-07-2017 Groenen/EVA Big tent Regionalistisch, autonomistisch, progressief nationalistisch Pro-Europeanisme
8 / 720
0 / 27
0 / 27
Europese Christelijke Politieke Beweging ECPB Valeriu Ghilețchi 2002 04-09-2017 EVP, ECH Rechts Christelijk-sociaal[21] Euroscepsis
5 / 720
0 / 27
0 / 27

Voormalige Europese politieke partijen

De onderstaande entiteiten waren voorheen geregistreerd bij de APPF.[22]

Europese politieke partij Tijdlijn Politiek
Partij Afkorting Oprichtingsdatum Verwijderd uit register Richting Ideologie Europese integratie Fractie
Alliance of European National Movements AENM 2009 2018[23] Extreemrechts[24] Ultranationalisme
Rrechts populisme
Hard euroscepsis NA
Alliance for Peace and Freedom APF 2015 2018[25] Extreemrechts[26] Ultranationalisme,[27] Neofascisme[28] Hard euroscepsis NA

De onderstaande entiteiten kwamen op een bepaald moment in aanmerking voor Europese overheidsfinanciering, maar werden nooit geregistreerd bij het APPF.[29]

Europese politieke partij Tijdlijn Politiek
Naam Afkorting Oprichtingsdatum Ontbindingsdatum Ontvangen Europese overheidsfinanciering Ideologie Europese integratie Fractie
Alliantie voor Directe Democratie in Europa ADDE 2014 2017 2015, kwalificeerde in 2016-17 maar ontving geen financiering[note 1][30] Directe democratie, Nationaal-conservatisme, Rechts populisme Euroscepsis Europa van Vrijheid en Directe Democratie
Alliantie van Onafhankelijke Democraten voor Europa ADIE 2005 2008 2006–2008 Recht populisme
Conservatisme
Hard euroscepsis Onafhankelijkheid en Democratie
Alliance for Europe of the Nations AEN 2002 2009 2004–2009 Conservatisme
Nationaal-conservatisme
Hard euroscepsis Unie voor een Europa van Nationale Staten
Coalition for Life and Family CVF 2016 Kwalificeerde in 2017 maar ontving geen financiering[note 2][31] Sociaal-conservatisme
Politiek katholicisme
Nationalisme
Reactionair
European Alliance for Freedom EAF 2010 2016 2011–2016 Soevereinisme
Recht populisme
Nationalisme
Euroscepsis Europa van Naties en Vrijheid
Europeans United for Democracy EUD 2005 2017 2006–2016, kwalificeerde in 2017 maar ontving geen financiering[note 3][32] Zahte euroscepticisme[33] Euroscepsis Onafhankelijkheid en Democratie
Europese Conservatieven en Hervormers
Links
Libertas 2008 2010 Kwalificeerde in 2009 maar ontving geen financiering[note 4][34] Anti-Verdrag van Lissabon
Liberalisme
Libertarisme
Euroscepticisme Europa van Vrijheid en Democratie
Movement for a Europe of Liberties and Democracy MELD 2011 2015 2012–2015 Nationaal-conservatisme
Recht populisme
Euroscepticisme Europa van Vrijheid en Democratie

Samenwerking

Niet alle nationale partijen met vertegenwoordiging in het Europees Parlement zijn aangesloten bij een Europese politieke partij. Zo zijn de europarlementariërs van de Partij voor de Dieren niet lid van een Europese partij.

Parlementariërs die niet lid zijn van een Europese partij kunnen overigens wel zijn aangesloten bij een Europese fractie.

Er bestaan ook andere samenwerkingsverbanden tussen leden van het Europees Parlement, waaronder de Noordse Groen-Linkse Alliantie, Volt Europa en DiEM25. Deze samenwerkingsverbanden zijn echter geen officiële politieke partij op Europees niveau.

Notes

  1. In de nota van de secretaris-generaal van het Europees Parlement over de eindverslagen 2016 van politieke partijen en stichtingen op Europees niveau staat dat het ADDE "sinds 26/04/2017 onder de ontbindingsprocedure viel" en dat, "ADDE een subsidie kreeg voor het begrotingsjaar 2016 en verplicht was om het eindverslag 2016 in te dienen tegen 30 juni 2017. De partij voldeed niet aan deze verplichting." Als gevolg hiervan wordt in de notitie voorgesteld "dat het Bureau de twee procedures voor beëindiging van de subsidiebeschikkingen voor 2016 voor de partij ADDE en haar gelieerde stichting IDDE in gang zet." Met betrekking tot de subsidie voor 2017 geeft de notitie aan dat "als gevolg [van de ontbindingsprocedure] het Bureau de beëindigingsprocedure van de subsidiebeschikking 2017 voor ADDE heeft gestart op grond van artikel 11.9.2 (e) van de subsidieverleningsbeschikking. Het Bureau heeft op 1 november 2017 bevestigd dat de beëindigingsprocedure wordt voortgezet."
  2. In de nota van de secretaris-generaal van het Europees Parlement over de eindverslagen 2017 van politieke partijen en stichtingen op Europees niveau staat dat "één partij en één stichting, waarvoor de voorfinanciering niet is betaald, niet hebben meegewerkt met de externe controleur en ook geen eindverslag over het begrotingsjaar 2017 hebben ingediend. Alle pogingen van de diensten van het Europees Parlement om contact op te nemen met de respectieve begunstigden bleven vruchteloos. Het lijkt erop dat de twee entiteiten hun activiteiten hebben gestaakt. Gezien de omstandigheden en de niet-medewerking met het Europees Parlement wordt voorgesteld dat het Bureau het definitieve subsidiebedrag vaststelt op nul." Later wordt geconcludeerd dat "voor alle 22 begunstigden die in deze nota worden genoemd (met uitzondering van EUD, CVF en KP) [...] daarom wordt voorgesteld de eindverslagen goed te keuren". Aangezien EUD had afgezien van haar verzoek om een subsidie, blijven alleen Coalition pour la vie et la famille (CVF) en haar gelieerde Pegasus Foundation (FP) over als de "ene partij en stichting" waarnaar hierboven wordt verwezen. Bijlage 1 van de notitie bevestigt dat aan deze twee entiteiten geen voorfinanciering is betaald.
  3. In de nota van de secretaris-generaal van het Europees Parlement over de eindverslagen 2017 van politieke partijen en stichtingen op Europees niveau staat dat de partij "onder voorbehoud van de ontbindingsprocedure [had] afgezien van de subsidie 2017".
  4. In de nota van de secretaris-generaal van het Europees Parlement over de eindverslagen 2009 van politieke partijen en stichtingen op Europees niveau staat dat "een aanvankelijke positieve beslissing over de tiende aanvrager, de Libertas Party Limited, later werd opgeschort; bijgevolg werd nooit een subsidieovereenkomst ondertekend".

Zie ook