Nederland staat bekend om zijn molens, tulpen, dijken, klompen, kaas en tolerantie. Nederland wordt informeel vaak Holland genoemd, maar deze benaming omvat strikt genomen slechts twee van de twaalf provincies, namelijk Noord- en Zuid-Holland. Beide huidige provincies vormden, voorafgaand aan de Franse inval, samen eeuwenlang het gewest Holland, dat sinds de 16e eeuw de dienst uitmaakte in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Beide provincies vormen, samen met de provincie Utrecht, de zogeheten Randstad, de van oorsprong planologische benaming voor het economische hart van Nederland. Nederland valt internationaal op doordat het economisch belangrijke westen (Holland) onder de zeespiegel ligt, door het consensus- of poldermodel en door de relatief kleine verschillen tussen de sociale klassen. Daarnaast wordt Nederland zowel gerespecteerd als verguisd vanwege haar tolerante beleid jegens drugs, homoseksuelen en euthanasie. Dit tolerante beleid valt mede te verklaren vanuit de eeuwenoude (vooral vanaf de zeventiende eeuw) Nederlandse status van handelsnatie. Nederland heeft een sterke historische en taalkundige band met buurland België, met name met Vlaanderen. Beide landen vormen samen een culturele eenheid die al sinds de middeleeuwen als Lage Landen bekend staat.
De hoofdstad van Nederland is Amsterdam. Alhoewel Den Haag al vanaf 1584 de zetel van de regering en de woonplaats van de vorst is, geldt Amsterdam toch als hoofdstad van Nederland, omdat dit geregeld is in de Nederlandse grondwet. Amsterdam heeft dan ook de functie als koningsstad; behalve de stad waar de inhuldiging van de koning plaatsheeft, is Amsterdam ook vaak de locatie voor koninklijke huwelijken en voor de jaarlijkse koninklijke nieuwjaarsreceptie. Ook heeft Amsterdam een relatief belangrijke rol in de Nederlandse geschiedenis gespeeld. Vanaf het eind van de 16e eeuw groeide Amsterdam uit tot de grootste stad van Nederland en het belangrijkste centrum van handel, economie, cultuur en financiën; een positie die de stad tot op vandaag heeft weten te behouden.
De oorspronkelijke kleurvoering van de Nederlandse vlag, ook prinsenvlag genoemd, was, sinds de tachtigjarige oorlog, oranje-wit-blauw, oranje-blanje-bleu. Pas in 1937 werden de huidige kleuren, rood-wit-blauw, bepaald door de toenmalige koningin Wilhelmina. Om de voortdurende band met het Nederlandse koningshuis te symboliseren werd een oranje wimpel ingesteld, die op de verjaardagen van koningin Maxima, en de prinsessen Beatrix en Amalia, aan de uitgehangen Nederlandse vlag wordt toegevoegd.
Het Koninkrijk der Nederlanden bestaat sinds 1815. Voor 1815 was Nederland al korte tijd (1806-1810) een koninkrijk ten tijde van het napoleontische koninkrijk Holland. Tot 1795 was Nederland een republiek, de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Dit was destijds een van de weinige republieken. Aan het hoofd stond een stadhouder. De zoon van de laatste stadhouder werd in 1815 tot koning Willem I gekroond. Alle Nederlandse koningen stammen af van het geslacht Oranje-Nassau, waarvan ook de meeste stadhouders afkomstig waren. Sinds 2013 is koning Willem-Alexander het staatshoofd.