Istòria de l'Egipte antica

Articles de la seria Istòria

Periòdes

Periòde predinastic

Periòde tinita - Ancian Empèri

I^r periòde intermediari

Mejan Empèri

II^nd periòde intermediari

Novèl Empèri

IIIen periòde intermediari

Bassa epòca

Dinastias

0 - I^èra - II^nda - III^ena - IV^ena - V^ena - VI^ena - VIIena - VIIIena - IXena - Xena - XIena - XIIena - XIIIena - XIVena - XVena - XVIena - XVIIena - XVIII^ena - XIX^ena - XXena - XXIena - XXIIena - XXIIIena - XXIVena - XXVena - XXVIena - XXVIIena - XXVIIIena - XXIXena - XXXena - XXXIena - Los Ptolomèus

Per sègles l'istòria de l'Egipte antica qu'èra coneguda mei que mei per çò que'n contavan las honts latinas e grègas puish que l'escritura ieroglifica b'èra desbrembada. Lo prèste egipcian ellenizat Manetòn e l'istorian grèc Erodòt qu'apòrtan hèra d'informacions suus eveniments istorics e la vita vitanta, e lo purmèr que balha quitament informacion sus la succession de las dinastias. Mercès ad eths, lo monde occidentau qu'avèva ua certa coneishença de la realitat, de l'istòria e deus mites deus ancians Egipcians. Totun, que calèva hidà's ad aqueras honts sens las poder comparar dab las honts pumèras egipcianas e contemporanèas deus hèits. Lo dechifrage deus ieroglifs per l'egiptològ occitan Joan Francés Champolion que de, fin finala, lo parat d'ac har. Atau be comencè l'èra de l'egiptologia moderna.

La civilizacion egipciana s'ei bastida enter la termièra dab lo Sodan (de cap a Assoan e a la dusau cataracta deu Nil) e la region deu Dèlta deu Nil. A despart deu Faiom, Kemet ("La Negre", paraula emplegada peus ancians egipcians entà designar lo lor país) que's presenta com ua estreta benda fertila sus ambs arribèras deu Nil. Dehens aqueth quadre geografic, la civilizacion egipciana que sembla establida dab un haut nivèu de desvolopament a partir de la meitat deu millenni -IV, dab, notament, la soa escritura. La lenga e l'escritura que seràn emplegat dinc au sègle IV quan las persecucions crestianas auràn acabat dab l'anciana religion egipciana.

Peus egitològs de uei lo dia l'istòria egipciana que comença au cap de l'an -3000 dab los periòdes predinastic e Tinita (aqueth darrèr, tanben conegut com periòde protodinastic). Puish los temps d'unitat e de poder deus faraons que son partatjats en tres empèris desseparats per temps de destabilizacion e de division. Arron Egipte que ho envadida peus Pèrsas, peus Grècs e peus Romans. Aqueths dus darrèrs envadidors que portèn ua navèra lenga qui, chic a chic e s'impausè. Los Romans, vaduts crestians, qu'anèn dinc a avalir l'usatge deus ieroglifs e a vedar la religion e la cultura egipciana. La lenga egipciana, vaduda còpta, qu'empleguè l'alfabet grèc e las cronicas d'autes còps que cadèn dens lo desbromb per quauques sègles.