Le Vite
Le Vite (Las Vidas) es l'òbra de referéncia de Giorgio Vasari (1511-1574) que son títol complet es Le Vite de' più eccellenti pittori, scultori e architettori (Las vidas dels melhors pintres, escultors e arquitèctes).
Es l'òbra que Giorgio Vasari consagrèt als artistas de son temps; pareguèt un primièr còp en 1550, puèi, resseguida, pareguèt en 1568 a Florença.
Es lo primièr, dins Le Vite, a utilizar lo tèrme de Renaissença per qualificar son epòca. Aquela òbra apareis, uèi, coma un dels elements fondadors de l'Istòria de l'art.
Contengut
L'òbra se dividís en tres partidas: La Prima (o Proemio), Secunda e Terza età. Vasari detalha la vida, las òbras, las causidas d'estil, l'excentricitat (amb sos comentaris personals[1],[2],[3],
Los capítols seguents respèctan las denominacions e ortografias dels noms de Vasari, dins son òbra.
Volum I
- Dedicada (Dedica del 1550 al Duca Cosimo De' Medici)
- Introduccion
- Della scultura
- Della pittura
Volum II
- Cimabue, pintre florentin
- Arnolfo di Cambio, arquitècte florentin
- Nicola Pisano, escultor e arquitècte
- Giovanni Pisano, arquitècte e escultor
- Andrea Tafi, pintre florentin
- Gaddo Gaddi, pintre florentin
- Margaritone, pintre, escultor e arquitècte
- Giotto, pintre, escultor e arquitècte
- Agostino Sanese e Agnolo Sanese, escultor e arquitècte de Siena
- Stefano Sanese pintre florentin e Ugolino Sanese
- Pietro Lorenzetti (Pietro Laurati), pintre de Siena
- Andrea Pisano, escultor e arquitècte
- Buonamico Buffalmacco, pintre florentin
- Ambrogio Lorenzetti (Ambruogio Laurati), pintre de Siena
- Pietro Cavallini pintre roman
- Simone Martini, pintre de Siena
- Taddeo Gaddi, pintre florentin
- Andrea Orcagna (Andrea di Cione), pintre, escultor e arquitècte florentin
- Tommaso Fiorentino (Giottino), pintre florentin
- Giovanni da Ponte, pintre florentin
- Agnolo Gaddi, pintre florentin
- Berna Sanese, pintre
- Duccio, pintre de Siena
- Antonio Viniziano, pintre
- Iacopo di Casentino, pintre
- Spinello Aretino, pintre
- Gherardo Starnina, pintre
- Lippo, pintre florentin
- Don Lorenzo degli Angeli, pintre
- Taddeo di Bartolo, pintre
- Lorenzo di Bicci, pintre
Volum III
- Jacopo della Quercia, escultor de Siena
- Nicolò Aretino (dich Il Pela), escultor
- Dello, pintre a Florença e en Espanha
- Nani d'Antonio di Banco, escultor
- Luca della Robbia, escultor
- Paolo Uccello, pintre florentin
- Lorenzo Ghiberti, pintre
- Masolino, pintre
- Parri Spinelli,
- Masaccio da S. Giovanni di Valdarno, pintre
- Filippo Brunelleschi, escultor e arquitècte
- Donato, escultor florentin
- Michelozzo Michelozzi, escultor e arquitècte florentin
- Antonio Filarete e Simone Filarete, escultors florentins
- Giuliano da Maiano, escultor e arquitècte
- Piero della Francesca, pintre de Borgo a San Sepolcro
- Fra'Giovanni da Fiesole (conegut uèi coma Fra Angelico), pintre
- Leon Battista Alberti, arquitècte florentin
- Lazaro Vasari Aretino, pintre
- Antonello da Messina, pintre
- Alessio Baldovinetti, pintre florentin
- Vellano da Padova, escultor
- Fra Filippo Lippi, pintre florentin
- Paulo Romano e Maestro Mino, escultors e Chimenti Camicia, arquitècte
- Andrea del Castagno di Mugello e Domenico Viniziano, pintres
- Gentile da Fabriano e Vittore Pisanello, pintres veroneses
- Pesello per Francesco di Pesello amb una mescla de las vidas de Giuliano Pesello (1367 - 1446), e de son gendre Stefano di Francesco (mòrt en 1427), pintres florentins
- Benozzo, pintre florentin
- Francesco di Giorgio, escultor e arquitècte e Lorenzo Vecchietto, escultor e pintre, de Siena
- Galasso Ferrarese, pintre
- Antonio Rossellino, escultor e Bernardo Rossellino
- Desiderio da Settignano, escultor
- Mino da Fiesole, escultor
- Lorenzo Costa, pintre de Ferrare
- Ercole Ferrarese, pintre
- Jacopo Bellini, Giovanni Bellini e Gentile Bellini, pintres
- Cosimo Rosselli, pintre florentin
- Cecca, engenhaire florentin
- Don Bartolomeo Abbate di S. Clemente, miniaturista e pintre
- Gherardo, miniaturista florentin
- Domenico Ghirlandaio, pintre florentin
- Antonio e Piero Pollaiuoli, escultors florentins
- Sandro Botticelli, pintre
- Benedetto da Maiano, escultor e arquitècte
- Andrea Verrocchio, pintre, escultor e arquitècte
- Andrea Mantegna, pintre mantoan
- Filippino Lippi, pintre florentin
- Bernardino Pinturicchio, pintre perugin
- Francesco Francia Bolognese, escrivan e pintre
- Pietro Perugino, pintre
- Vittore Scarpaccia e d'autres pintres venecians e lombards
- Iacopo dit l'Indaco, pintre
- Luca Signorelli de Cortone, pintre
Volum IV
- Lionardo da Vinci, pintre e escultor florentin
- Giorgione da Castelfranco, pintre venecian
- Antonio da Correggio, pintre
- Piero di Cosimo, pintre florentin
- Bramante da Urbino arquitècte
- Fra Bartolomeo di San Marco, pintre florentin
- Mariotto Albertinelli, pintre florentin
- Raffaellino del Garbo, pintre florentin
- Torrigiano, escultor florentin
- Giuliano da Sangallo e Antonio da Sangallo, arquitèctes florentins
- Raffaello da Urbino, pintre e arquitècte
- Guglielmo da Marcilla, pintre e veirialier francés
- Il Cronaca o Simone del Pollaiolo, arquitècte florentin
- Domenico Puligo, pintre florentin
- Andrea da Fiesole, escultor e d'autres de Fiesole
- Vincenzo da San Gimignano e Timoteo da Urbino pintres
- Andrea dal Monte Sansovino, escultor
- Benedetto da Rovezzano, escultor
- Baccio da Montelupo, escultor e Raffaello da Montelupo, son filh
- Lorenzo di Credi, pintre florentin
- Lorenzetto, escultor e arquitècte florentin e Boccaccino, pintre de Cremona
- Baldassare Peruzzi, pintre e arquitècte
- Giovanni Francesco, dich il Fattore e Pellegrino da Modana, pintres
- Andrea del Sarto, pintre florentin
- Madonna Properzia de’ Rossi, escultora de Bolonha
- Alfonso Lombardi, Michelangelo da Siena, Girolamo Santacroce, escultors e Dosso Dossi e Battista Dossi pintres
- Giovanni Antonio Licinio da Pordenone e d'autres pintres de Friol
- Giovanni Antonio Sogliani, pintre florentin
- Girolamo da Trevigni, pintre
- Pulidoro da Caravaggio e Maturino Fiorentino, pintres
- Rosso Fiorentino, pintre florentin
- Bartolommeo Ramenghi da Bagnacavallo e d'autres pintres de Romanha
- Francia Bigio, pintre florentin
- Morto da Feltro e Andrea di Cosimo, de Feltre
- Marco Calavrese, pintre
- Francesco Mazzuoli, pintre parmesan
- Iacopo Palma (Palma lo Vielh) e Lorenzo Lotto, pintres venecians
- Fra'Iacondo, e d'autres pintres de Verona
- Francesco Monsignori, pintre de Verona
- Falconetto, arquitècte de Verona
- Francesco e Girolamo dai Libri, pintres e miniaturistas de Verona
- Francesco Granacci, pintre florentin
- Baccio d'Agnolo, arquitècte florentin
- Valerio Vincentino, Giovanni da Caster Bolognese, Matteo dal Nasaro Veronese e d'autres ciselaires de camèus e de jòias.
Volum V
- Marcantonio Bolognese, e d'autres gravaires d'estampas
- Antonio da Sangallo, arquitècte florentin
- Giulio Romano, pintre
- Sebastian Viniziano fraire mèstre dels plombes, pintre
- Perino del Vaga, pintre florentin
- Domenico Beccafumi, pintre e mèstre del genre sienés
- Giovanni'Antonio Lappoli, pintre aretin
- Niccolò Soggi, pintre
- Niccolò, o Niccolò dei Pericoli dich il Tribolo, escultor e arquitècte
- Pierino da Vinci, escultor
- Baccio Bandinelli, escultor florentin
- Giuliano Bugiardini, pintre florentin
- Baccio Bandinelli, escultor florentin
- Cristofano Gherardi dich Doceno dal Borgo San Sepolcro, pintre
- Iacopo da Puntormo, pintre florentin
- Simone Mosca, escultor e arquitècte
- Girolamo e Bartolomeo Genga e Giovanbatista San Marino paire de Girolamo
- Michele San Michele, arquitècte veronés
- Giovannatonio, dit il Sodoma, pintre de Verzelli
- Bastiano dit Aristotile da San Gallo, pintre e arquitècte florentin
- Benedetto Garofalo e Girolamo da Carpi, pintres de Ferrara e d'autres Lombards
- Ridolfo, Davit e Benedetto Grillandai, pintres florentins
- Giovanni da Udine, pintre
- Battista Franco, pintre venecian
- Francesco Rustichi, escultor e arquitècte florentin
- Fra'Giovanni'Agnolo Montorsoli, escultor
- Francesco de' Salviati, pintre florentin
- Daniello Ricciarelli da Volterra, pintre e escultor
- Taddeo Zucchero pintre de Sant'Agnolo in Vado
Volum VI
- Michelangelo Buonarroti florentin, pintre, escultor, poèta e arquitècte
- Descripcions de las òbras de Francesco Primaticcio de Bolonha, pintre e arquitècte
- Descripcions de las òbras de Tiziano de Cadore, pintre
- Descripcions de las òbras de Iacopo Sansavino, escultor florentin
- De Lione arétin e d'autres escultors e arquitèctes
- De Don Giulio Clovio miniaturista
- (De divèrs artistas italians e flamands)
- De membres de l'Accademia del Disegno, pintres, escultors e arquitèctes, e de lors òbras, e en primièr de Bronzino
- (Descripcion de las decoracions realizadas per las bodas de Don Francesco dei Medici e de Giovanna d'Austria)
- Descripcions de las òbras de Giorgio Vasari, pintre e arquitècte aretin
- L'autor als artistas del dessenh
Recepcion
Le Vite foguèron un fòrça grand succès d'edicion, mai d'un còp tradusidas e imitadas. Se pòt totjorn uèi trobar en librariá dins d'edicions a bon mercat. Ça que la, d'autors acusèron Vasari de chovinisme.
Ligams extèrnes
- (it) Tèxte de l'edicion originala (wikisource)
Nòtas
- ↑ « Paolo Uccello seriá estat lo pintre pus elegant e pus original dempuèi Giotto, s'aguèsse consagrat a las figuras d’òmes e als animals, lo temps que perdèt dins sas recèrcas sus la Perspectiva » Vasari, Vida dels grands artistas.
- ↑ « Se rapòrta que Giotto, dins sa jovença, pintèt un jorn d'un biais tan frapant una mosca sul nas d'una cara començada per Cimabue que lo mèstre, quand tornèt a son trabalh, temptèt mai d'un còp de la cochar amb de la man abans de s'apercebre de son enganada. »
- ↑ « Mai fait per la tintura que per la pintura. » Vasari : le Vite, vol I, p.215