Ora d'estiu

Prima: passar de l'ora normala a l'ora d'estiu - lo relòtge avança d'una ora. Darrièr dimenge de març.
Davalada: passar de l'ora d'estiu a l'ora normala - lo relòtge retarda d'unea ora. Darrièr dimenge d'octobre

L’ora d’estiu es un sistèma utilizat per un grand nombre de païses consistissent a ajustar l’ora oficiala, apondent una ora a l'ora del fus orari (ora locala) per un periòde anant de prima cap a la fin d'estiu o començament de davalada, qu'a per efècte de retardar l'ora que se ve lo solelh sortir e se colcar[1].

L’interés de l’ora d’estiu seriá, segon los promotors, las economias d’energia que permet aprofeitant encara mai tard de la lutz solara pendent l'estiu; pr'amor aquel aventatge es niat pels detractors e mes en dopte per la Commission europèa que parla d’economias gaireben limitadas[2]. Segon aquela, lo manten de l'ora d’esti en Euròpa deuriá èsser subretot motivat pel confòrt dels lésers en seradas estivalas.

L'ora d'estiu es sobretot utilizada dins las regions temperadas, ont las variacions sasonièras de luminositat fan aquela mesura pertinenta. Per Euròpa, lo periòde s’espandís del darrièr dimenge de març al darnièr dimenge d’octobre. Per l’America del Nòrd, e dempuèi 2007, lo periòd estival comença lo segond dimenge Març, e lo retorn a l'ora normala se fa lo primièr dimenge de novembre.

Al passage a l'ora d’estiu, los relòtges sont avaçats de seissenta minutas, entre mièjanuèch e 4 h del matin segon los païses, qu'es comun de dire qu’« una ora de sòm es perduda ». Al passatge a l’ora d'ivèrn, los relòtges sont retardats de seissenta minutas e « una ora de sòm es ganhada ».

Istòria

Primièra pagina de la letra de Benjamin Franklin al Journal de Paris mencionant pel primièr còp la possibilitat de decalar los oraris.

Lo 16 d'avril de 1784, Benjamin Franklin evoquèt pel primièr còp dins lo quotidian Le Journal de Paris la possibilitat de decalar los oraris per economisar l’energia[3]. Mas l'idèa tornèt sonque mai tard en 1907 amb lo Britanic William Willet que fasiá campanha contra « lo desgalh de la lutz ». Alemanha foguèt la primièra a instaurar d’ora d'estiu lo 30 d'abril de 1916 e mens d'un mes mai tard pels angleses lo 21 de mai de 1916, puèi per França lo 14 de junh de 1916[4]. L’idèa difusèt dins los païses coma l’Itàlia en 1966 e Espanha en 1974, e gaireben dins totes los païses europèus dels ans 1980[5].

En Alemanha, entre 1947 e 1949, quitament s'instaurèt un Hochsommerzeit que los relòtges son decalats d’una segonda ora entre l'11 de mai e lo 29 de junh[6].

En França, l’ora foguèt prepausada pel deputat André Honnorat, en 1916[7], puèi instituida per una lei votada lo 19 de març de 1917[7],[6] (per 291 vòtes contre 177[7],[6]).

En 1940, jos l’Ocupacion, la França utilisava l'ora d'estiu amb una diferéncia entre zona liura e Zona occupada: la zona occupada administrada pel govèrn alemand Militärbefehlshaber Frankreich se metèt a l'ora alemanda. Calguèt apondre doas oras al respècte de l'ora Greenwich e una sola en ivèrn.

A la Liberacion, l'ora d'estiu foguèt est abandonada pel Govèrn provisori de la Republica francesa lo 14 d'agost de 1945[7].

Lo 28 de març de 1976, en reson del tust petrolièr 1973, l’ora d’estiu tornèt [8]: calguèt far d'economias d’energia mermant los besonhs d’esclairatge en serada.

Lo cambiament d’ora estival foguèt introduch dins l’ensems dels païses de l’Union Europèa al començament dels ans 1980. Per facilitar los transpòrts, ls communicacions e los escambis dins l’UE, foguèt decidit d’armonizar las datas de cambiamnet d’ora en 1998, per la directiva 2000/84/CE del Parlament Europèu e del Conselh[9].

Amb l'abandon dels cambiaments d'ora en China dempuèi 1992 e en Russia dempuèi 2011[10], la majoritat de la populacion mondiala garda sonora legala constanta tot l'an.

Terminologia

L'ora d'estiu correspond e França al regime d'ora d'estiu introduch a partir de 1976[11] per decrets anadièrs. Es l'establiment d'un sistèma d'ora legala amb ora d'ivèrn e ora d'estiu. Se disiá corentament orari d'estiu, mas un orari es la reparticion de la oras d'activitats. Los cambiaments dels oraris d'estiu dels transpòrts ferroviaris per exemple coisidisson pas amb l' ora d'estiu nimai entre los païses entre eles.

En mai del sistèma d'ora d'estiu, de païses (coma Espanha e la França dempuèi 1976) presentan un decalatge suplementari d'una ora al respècte de l'ora solara. Es a dire que lo decalatge es d'una ora en ivèrn e de doas oras en estiu [12] al respècte de l'ora teorica del fus orari principal se dich alara que ora d'estiu dobla.

Efècts de l'instauracion d'una ora d'estiu

Oraris de la sortida e del colc del solelh a Greenwich prenent en compte de l’ora d’estiu.

En 1973, lo primièr tust petrolièr obliguèt los govèrns a menar de politicas d’economia energetica, l’objectifu essent de mermar las consomacions d’electricitat en matèria d’esclairatge en serada. Par exemple, lo 31 de març de 2014 Tolosa, l'alba (en ora d’ivèrn) es a 6 h 07, e lo crepuscul a 19 h 48. En decalant l’ora d’una en abans, l'alba es 7 h 07, e lo crepuscul a 20 h 48. I a economia se la consomacion d’electricitat per l’esclairatge es mendre entre 6 h e 7 h al respècte d'aquela entre 19 h 45 e 20 h 45.

L'efete s’amplifica fins al solstici d’estiu, jorn que la durada d’ensolelhament es la mai granda de l’an. En ora d’ivèrn, lo jorn arriba a 3 h 49 e la nuèch 22 h 02. En ora d'estiu, le jorn va de 4 h 49 a 23 h 02. L’esclaratge de las abitacions es pas necessari vèrs 5 h, ora la majoritat dels abitants dorman. Al contrari un esclairatge es mai necessari aprèp 21 h 30. Lo passatge a l'ora d’estiu permet de perlongar d’una ora l’ensolelhament en serada sens pr'amor o mermar sul començament efectiu de la jornada pels abitants.

Ganh energetic

Mas l'usatge de produchs e d'aparelhs de fòrta eficacitat se generaliza, mens los ganhs del dispositius son reals, e se d'economias d'energia son encara realizadas sus l'esclairatge, son dificils a evaluar sul caufatge e la climatizacion segon l'ADEME[13]
En França, un estudi realizat ensems pel ministèri de l’Industria, EDF e l’ADEME estimèt qu’en 2009 l’economia d’electricitat (seccion d’esclairatge) èra d’uns 440 GWh (1 300 GWh en 2003) (o 37 833 tep en equivaléncia energia primària[13] e representa prèp de 17 kWh/fogal/an (comptage sens industria, entreprisa). L’emission de 44 000 tonas de CO2 serián estat estalivadas.

Segon l’ADEME, l'energia economizada en 2003 per la consomacion electrica en esclairatge seriá estat de 1 300 GWh, o 0,28 % de la consomacion interiora d’electricitat e 4 % de la consomacion d’esclairatge totala[14].

Lo cambiament d'ora solatjariá lo malhum electric francés crestant lo suc de consomacion observat a la prima et a la davalada. Aqueles estudis comptan pas la consomacion mai ganda de carburant dels veïculs pendent las seradas estivalas. Amb l’ensems dels costs energetics, la Comission Europèa considèra « que las economias efectivament realizadas son dificilas de determinar, e, en tot cas, relativament limitadas[2] ».

La generalizacion de las lampas fluorescentas e de LED e l’adaptacion de l’esclatiratge public a la luminositat ambianta participan tanben al melhorament de l’Eficacitat energetica e redusent los beneficis attribuits al cambiament d'ora, quitament s'aquels darrièrs son prevists restent al mens fin a 2030, segon un rapòrt de l’ADEME de 2010[15].

Controvèrsias sus las consequéncias del cambiament d'ora

Lo cambiament d’ora es controversiat per de nombrosas rasons :

Controvèrsias de santat publica

  • A cò nòste l’ora legala, l'estiu, es 2 oras en avança sus l'ora solara: es « miègjorn (solar) a 14 h (legalas) » [16]. Atal un trabalhador se levant a 7h00 - ora d'estiu - se desrevelha en fach a 5h00 - ora solara; comença lo trabalh a 9h00 (7h00 solara); dinna a 13h00 (11h00); acaba a 17h00 (15h00); per un temps de somelh de 7h00, dormirà vèrs mièjanuèch (22h00).
D'un costat remarcam que las modificacions legalas de l'ora aumentan la durada de sòm en ivèrn e la merman en estiu: adaptacion abituala dins lo mond animal e benlèu en fisiologia umana[17]
En estiu, aquel ritme es gaireben comparable a aquel dels "pòbles sens relòtge"[18] e preconizat pels òrdres monastics o dins los monastèris bodics[19].
Facilitariá la mesa en aplicacion de conselhs per l'organizacion de son sòm segon un un tractat de Medecina Tradicionala Chinesesa(vejatz mai luènh)Huangdi Nei Jing[20]: «Los tres meses de Prima evòcan un «Desplegament». Se colcam tard, se levam d'ora, sortissem de l'ostal nòstre, desligam la cabeladura, se metem a l'eise, tastam la vie. Los tres meses d'Estiu evòcam un «Espandiment». Se colcam tard, se levam d'ora. Cercam lo solelh, s'epandissem de biais que lo Buf «intèrne» pòsca s'exteriorizar cossí vòl. Los tres meses de davalada evòcan un «Planièr». Coma las galinas, se colcam d'ora e se levam d'ora. Reculhissem los esperits per apasimar lo buf de la Davalada. Los tres meses d'Ivèrn evòcan una «Reclusion». L'aiga gèla, la tèrra s'ascla, se colcam d'ora, se levam tard, pas abans lo jorn.» </ref>
D'un autre, las modificacions legalas de l'ora qu'aumentan la durada de sòm en ivèrn e la diminua en estiu es gaire bon pels grands dormeires nimai pels enfants joves[21]
De mai, aquela cronologia es pas valable per totes los autres periòdes de l'an a causa del cambiament permanent de l'ora sortida del solelh[22], e es luènh d'èsser valable er tot lo mond perque un grand nombre de personas a besonh d'una durada de sòm plan superiora a 7h00[21]. Per èsser encara mai juste aquel argument milita non pas per GMT+2, nimai GMT+1, mas er l'ora solara GMT, se consideram los periòdes d'al fin febrièr e d'al fin novembre (veire oras de sortida e de colca del solelh[22]) lo solelh sortía a 7h00 solaire, cronologia alara la mai favorabla a la populacion car es reconegut qu'a mai de dificultats a se levar lo matin en ivèrn qu'en estiu.
  • D'argumentacions per o contre los cambiaments d'oras citan los conselhs de santat de las tradicions terapeuticas.
Per exemple per la Medecina Tradicionala Chinesa seguent la recomandacion dins lo Huangdi Nei Jing[20]:
Prima : "Se colcam tard, se levam d'ora" ⇒ sortida del solelh entre 8h00 legala (7h0 solara) e 7h30 legala (6h30 ora legala) ; colca entre 18h00 legala (17h00 solara) e 22h00 legala (20h00 solara); çò que fa un colca après 22h00 legala e un levar après 7h30 legala.
Estiu : "Se colcam tard, se levam d'ora" ⇒ sortida del solelh entre 7h30 legala (5h30 solara) e 7h30 legala (5h30 solara) ; colca entre 22h00 legala (20h00 solara) e 22h30 legala (20h30 solara); çò que fa un colcar après 22h00 legala e un levar vers 7h30 legala.
Davalada : "Se colcam d'ora e se levam d'ora" ⇒ sortida del solelh entre 7h30 legala (5h30 solara) e 8h30 legala (6h30 solara) ; colca entre 22h30 legala (20h30 solara) e 18h00 legala (16h30 solara); çò que fa un colcar après 22h00 legala e un levar après 7h30 legala.
Ivèrn : "Se colcam d'ora, se levam tard" ⇒ sortida del solelh entre 7h30 legala (6h30 solara) e 8h00 legala (7h00 solara) ; colca entre 17h30 legala (16h30 solara) e 18h00 legala (17h00 HS); çò que fa un colcar après 20h00 legala e un levar après 7h30 legala
  • D'estudis recents pausan la question de la relacion entre la reduccion del temps de sòm, l’avançament de l’ora a prima (que retarda la secrecion de la melatonina – l’ormona du sòm), e l’aument del nombre et de la gravetat d’accidents divèrses, coma d'accidents cardiacs[23], d'accidents dels trabalh[24] e d'accidents de la circulacion[25]. Segon lo Dr Marc Schwob [26] : « Cambiar d'ora provòca entre autres trebolum del sòm e de l'attencion. Los enfants e personas d'edat son mai tocadas e meton gaireben una setmana per s'adaptar al nòus oraris » ; Un autre punt de vista es qu'al contrari « aquò permetriá a cadun de profeitar d'avantatge de la lutz del jorn e per consequencia, de practicar d'avantatge d’activitats fisicas en exterior, coma o recomandan las autoritats de santat » en mai « fòrça estudis fan referéncia a l’impace de la luminositat sus la santat mentala e lo ben-èsser. Se sentissem mai energic quand los jorns son longs e luminoses. » explica lo professor emerit Mayer Hillman del Policy Studies Institute.[27]
  • Las adaptacions a una resincronizacion dels individús es teoricament mai dificil dins los païses d'ora d'estiu dobla[12].
  • Influéncias en suicidologia: L'argument de l'aument dels cases de suicidis ligats als cambis d'ora pòt èsser sostengut en França pel constat d'una progression notabla dels suicidis e de la consomacion de somnifèrs dempuèi la crisi petrolièra al meteis temps que l'instauracion d'un cumul d'ora d'estiu e de passatgeaà GMT+2[28], [29].
Es aquel argument que menèt Russia a abandonar lo cambiament periodic d'ora en 2011[30].
Mas lo govèrn francés considèra que cap correlacion isolant los diferents paramètres permeton gaire d'abandonar lo dispositiu de l'ora d'estiu coma essent factor de suicidi (las consequéncias socialas ligadas a la crisi petrolièra contemporanèa de l'instauracion de l'ora d'estiu son tanben de bons candidats etiologics suicidologics).

Controvèrsias sus las consequéncias energeticas

  • La bassa de consomacion d’esclairatge poiriá èsser compensada per l’aument dels besonhs de caufatge lo matin al començament de prima — un rapòrt de l’Escola de las minas de 1992[31] concluèt pr'amor a un efècte minim (< 0,1 TWh per França). Se un costat s'obsèrva una mai larga difusion de las lampas d'economia d’energia dempuèi 2000, los lésers modèrnes se debanan subretot la serada e fòrça consomators d’electricitat, que siá de jorn o de nuèch: cinèma a l'ostal, los ecrans plats gigants, los videoprojectors, los videojòcs, los ordinators (que amb internet naut debit demòran alucats mai lontemps) .
  • Un estudi portant sus l’Estat de l’Indiana concluguèt que l'economia flaca d’energia realizada sus l’esclairatge es fòrça largament compensada per una utilizacion en aumentacion de la climatizacion. Lo suplement d’energia es estimat dins aquel rapòrt a prèp de 2 % a 4 %[32] ;

Autras controvèrsias

  • Un rapòrt tornat al Senat francés en 1997[33] concluguèt: «resson de l’ensems d'aquel estudi que los avantatges anonciat o esperats del cambiament semestrial de l’ora son pas sufisentament importants per compensar los inconvenients ressentits per las populacions», subretot al respècte de la santat publica, las condicions de trabalh e los biais de vida, l'agricultura, la proteccion de l'environament e la securitat rotièra;
  • Los cambiaments d’ora an tanben una incidéncia notabla suls animals domestics: lo cambiament d’ora de l'estirada de las vacas las perturba fòrça e seguís totjorn una bassa de produccion de lach e subretot de l'estrès que merma la qualitat del lach[34],[35],[36] ;

Tractament informatic

La norma ISO 8601 per l'escriure de datas e oras permet un tractament informatizat de l’ora e del cambiament d’ora estival. La cadena de caractèrs representant l’ora indica lo fus orari acompanhat del cambiament d’ora eventual: per exemple, l’ora legala francesa es notada en ivèrn CET (Central European time, ora d’Euròpa centrala) e en estiu CEST (Central European summer time, ora d’estiu d’Euròpa centrala).

Per contornar los malentenduts o d’eventuals bugs informatics, los transportaires eviton de programar las pertenças al moment del retorn a l'ora d'ivèrn. Per exemple en Euròpa, entre 2 e 3 oras del matin: car en rason del descalatge d’una ora, será dos còps 2 oras del matin pendent la nuèch.

Ora d'estiu dins lo mond


En blau: regions qu'observan l’ora d’estiu
En irange: regions qu'an agut observat l’ora d’estiu
En roge: regions qu'a pas jamai observat l’ora d’estiu

A causa de la pauca variacion de la durada diurna dins las regions pròchas de l’eqüator, los païses tropicals obsèrvan pas lo cambiament d'ora. Quitament se d'unes o fan, coma Aïti.

Emisfèri nòrd

Los païses de l’emisfèri nòrd que fan lo cambiament d’ora, coma los Estats Units d'America, Canadà (levat la província d'Saskatchewan) e los païses europèus (levat Islàndia, Russia, Armenia, Bielorussia), o fan a de datas gaireben vesinas.

  • Los Estats Units d'America seguian fins 2006 l'ora de cambiament precedent. A la seguida de l’adopcion de l'Energy Policy Act de 2005, lo passatge a l’ora d’estiu se fa lo segon dimenge del mes de març, a 2 oras del matin ora legala, e lo retorn a l'ora d’ivèrn se fa le primièr dimenge del mes de novembre a 2 oras del matin ora legala. Lo Canadà adoptèt las meteissa datas (levat Tèrra Nòva a 1 ora del matin[37]) per armonizar los escambis economics ambedos païses[38] (Sant Pèire e Miquelon tanben o faguèt)[39]. Los expèrts estimèron qu'aquela decision poiriá estalivar 4 400 000 000 $ d'energia per 2020 (estud de març de 2007).
  • D’autres païses, subretot a l'Orient Mejan, aplican l’ora d’estiu seguent las lors datas:
    • Autoritat Palestiniana, del tresen divendres d’abril al tresen divendres d’octobre, a mièjanuèch.
    • Iran, de mièjanuèch lo primièr jorn de Farvardin fins al 30n jorn de|Shahrivar]].
    • Israèl, del divendres precedant lo darrièr dimenge de març (a 2h del matin, ora locala) fin al darrièr dimenge d'octobre[40].
    • Jordania, del darrnièr dijòus de març al darrièr dijòus de setembre, mièjanuèch.
    • Marròc, las datas exactas varian cada an. I a 4 cambiaments d'ora per an (interrupcion religiosa a la mitat del periòde d'estiu puèi retorn a l'ora d'estiu).
    • Siria, del darrièr divendres de març al darrièr divendres d'octobre levat se lo 1èr novembre es un divendres (es alara elegit) a mièjanuèch pila (lo divendres matin, nuèch de dijòus a divendres)[41].

Union europèa

Dempuèi 2002, los cambiaments d’ora en estiu e en ivèrn pòdon se far sonqu'a de datas predefinidas (directiva 2000/84/CE[9] del Parlament Europèu e del Conselh, e document 52000PC0302) :

  • lo periòde de l’ora d’estui comença a 1 ora del matin, temps universal, lo darrièrr dimenge de març ;
  • lo periòde de l’ora d’estiu s'acaba a 1 ora del matin, temps universal, lo darrièr dimenge d’octobre.

Un país pòt pas mai cambiar d'ora (o qu'avertisca al mens 3 ans a l'avança los autres païses membres).

Emisfèri sud

Lo cambiament d’ora se fa tanben dins qualques païses de l'emisfèri sud, de biais que lo decalatge d'ora entre un país de l’emisfèri sud e un país de l'emisfèri nòrd pòt prene tres valors diferentas segon lo moment dins l’an. Per exemple, lo decalage entre Chile e la França val sièis oras en plan estiu boreal, quatre oras en plan ivèrn boreal, mas pòt valer cinc oras als periòdes vesin las des datas de cambiament d’ora.

Abrogacion del cambiament d'ora

  • Russia: Lo cambiament d'ora, qu'aviá estat introduch lo 1èr abril de 1981, foguèt oficialament abrojat per ocase del president de la Federacion de Russia Dmitri Medvedev en febrièr de 2011 [43],[44].
  • Bielorussia L'ora d'estiu foguèt abrojat pel decret 1229 signat pel le conselh dels ministres lo 15 de setembre de 2011[45].
  • Armenia L'ora d'estiu foguèt abrojada en genièr de 2012[46].
  • Egipte Lo 20 d'abril de 2011, lo cabinet dels ministre abologuèt lo cambiament d'aviá estat instaurat en 1988. Se faguèt donc pas lo 29 d'abril de 2011[47]. abans de 2010, quatre cambiaments d'ora se fasián[48].
  • Tunisia L’ora d’estiu, qu'aviá estat instaurat de nóu a en 2006, foguèt abrojada en 2008 amb efècte en març de 2009[49].
  • Brasil 32 municipalitats del Mato Grosso faguèron pas lo cambiament d'ora previst lo 15 d'octobre de 2011 dins la rèsta de Brasil[50]

Notas e referéncias

  1. ↑ (fr)ptaff.ca
  2. ↑ 2,0 et 2,1 Communicacion de la Commission del 23 de novembre de 2007.
  3. ↑ Lo tèxte original de l’article de Benjamin Franklin (en anglés).
  4. ↑ istoric dels cambiaments d'ora per : París (França)
  5. ↑ (fr)Heure d'été - heure d'hiver
  6. ↑ 6,0 6,1 et 6,2 (fr)Histoire de l’heure d’été sul site Calendièrs Saga.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 et 7,3 (fr)Gilles Krugler, « Allemagne, décembre 1918. Les premières heures de l’occupation », Revue historique des armées, n°254, 2009, p.76-81, sul site rha.revues.org,.
  8. ↑ (fr)Decret n°75-866 del 19 septembre de 1975.
  9. ↑ 9,0 et 9,1 La directiva 2000/84/CE del Parlament Europèu e del Conselh del 19 de genièr de 2001
  10. ↑ Tom Parfitt Think of the cows: clocks go forward for the last time in Russia The Guardian (en), 25 de març de 2011
  11. ↑ (fr)Decret n°75-866 del 19 de setembre de 1975 relatiu a l'ora legala en 1976
  12. ↑ 12,0 et 12,1 [1] (fr)cronoruptura
  13. ↑ 13,0 et 13,1 (fr)Rapòrt de l’ADEME del 26 de març de 2010 per 2009.
  14. ↑ (fr)Comunicat de premsa de l’ADEME
  15. ↑ (fr) Passage à l’heure d’été : des économies en baisse mais toujours réelles Grégoire Macqueron, 29 de març de 2010, ed: FuturaSciences, 29 de març de 2010
  16. ↑ (fr)Institut de mecanica celèsta e de calcul dels efemerids de París.
  17. ↑ (fr)Régulation du sommeil normal Y. DAUVILLIERS Département de Physiologie – Montpellier - (fr)cronoruptura
  18. ↑ (fr)Archie Fire Lame Deer et Richard Erdoes, Le Cercle sacré : Mémoires d'un homme-médecine sioux, Albin Michel (Paris) : 425 p., 2000 ISBN 2-2261-1448-3Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.
  19. ↑ Dalaï Lama, Au loin la liberté autobiografia, Fayard 1990, pp. 203-204 ISBN 225306498XError d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.
  20. ↑ 20,0 et 20,1 Huangdi Nei Jing: «Los tres meses de Prima evòcan un «Desplegament». Se colcam tard, se levam d'ora, sortissem de l'ostal nòstre, desligam la cabeladura, se metem a l'eise, tastam la vie. Los tres meses d'Estiu evòcam un «Espandiment». Se colcam tard, se levam d'ora. Cercam lo solelh, s'epandissem de biais que lo Buf «intèrne» pòsca s'exteriorizar cossí vòl. Los tres meses de davalada evòcan un «Planièr». Coma las galinas, se colcam d'ora e se levam d'ora. Reculhissem los esperits per apasimar lo buf de la Davalada. Los tres meses d'Ivèrn evòcan una «Reclusion». L'aiga gèla, la tèrra s'ascla, se colcam d'ora, se levam tard, pas abans lo jorn.»
  21. ↑ 21,0 et 21,1 (fr)De combien d'heures de sommeil avons-nous besoin?>
  22. ↑ 22,0 et 22,1 Oras de sortida e colca del solelh a Tolosa
  23. ↑ (en)Institut Karolinska de Stockholm (JANSZKY et LJUNG, New England Journal of Medicine – 30 oct. 2008)
  24. ↑ (en)BARNES (Michigan, USA) (Journal of Applied Psychology 2009, vol 94, No 5, 1305-1317)
  25. ↑ (en)COREN (Canadà) (Congress of Biomedical Science at McMaster University, 1998)
  26. ↑ Los ritmes del còs: cronobiologia de l'alimentacion, del sòm, de la santat
  27. ↑ [2]
  28. ↑ (fr)Collòqui a l'Escola Normala Superiora de 2006 sus Halbwachs e lo suicidi: una corba mòstra que, alara que lo taus de suicidis èra establa en França abans de 1976, passèt de 15 a 22 dins los 10 ans seguent lo passatge a l'ora d'estiu doblada.
  29. ↑ (fr)Science et Vie No 856 de janvier 1989, Doublement de consommation en France de psychotropes et somnifères de 1976 à 1986
  30. ↑ (en)BBC News Europe, 2011
  31. ↑ Rapòrt de l'ADEME de març de 2004.
  32. ↑ Does daylight saving time save energy? Evidence from a natural experiment in Indiana: (en linha) PDF .
  33. ↑ (fr)Faut-il en finir avec l’heure d’été ?, rapòrt d’informacion sul site del Senat francés.
  34. ↑ Guide de las bonnas practicas en elevatge lachièr FAO, § 4.3.3 .
  35. ↑ «Cossí las oras d'estirada, l’ora del repais deurián èsser fòrça regular d’un jorn a l’autre.» La font al Centre de la Nutricion, buletin d’informacion en produccion lachièra PDF .
  36. ↑ Estudi de l’influéncia dels oraris de l'estirada sus la qualitat del lach INRA PDF .
  37. ↑ (fr)Centre national de recherches Canada: Foire aux questions.
  38. ↑ Font: (fr)Édition Beauce.
  39. ↑ (fr)« 4,4 miliards de dolars: économies attendues aux États-Unis d’ici à 2020 avec l’avancement de l’heure d’été », dins Le Monde del 14 de març de 2007, en linha.
  40. ↑ (en) ora d'estiu en Israèl, decision del parlament
  41. ↑ (en)ora en Siria
  42. ↑ (en)Istoric de las datas de passatge a l’ora d’estiu en Nòva Zelanda.
  43. ↑ (en)Russia Abolishes Winter Time sus www.timeanddate.com }
  44. ↑ (fr)La Russie restera à l’heure d’été... toute l’année sul site larussiedaujourdhui.fr
  45. ↑ belarus in timeanddate.com
  46. ↑ armenia in timeanddata.com
  47. ↑ egypt in timeanddate.com
  48. ↑ timeanddate.com
  49. ↑ (fr)La Tunisie renonce à l'heure d'été in www.gnet.tn
  50. ↑ Brasil in timeanddate.com

Articles connèxes

Ligams extèrnes