Adam Dedio

Adam Dedio

kapitan marynarki
Data i miejsce urodzenia	24 grudnia 1918 Zakopane
Data i miejsce śmierci	14 kwietnia 1947 Gdańsk
Przebieg służby
Siły zbrojne	Marynarka Wojenna (II RP) Armia Krajowa  Marynarka Wojenna (PRL) Narodowe Zjednoczenie Wojskowe
Stanowiska	dowództwo:  ORP „Bystry”
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa bitwa pod Kockiem powstanie warszawskie
Odznaczenia

Adam Dedio (ur. 24 grudnia 1918, zamordowany 14 kwietnia 1947 w Gdańsku) – kapitan marynarki, żołnierz powstania warszawskiego.

Po maturze w 1937 r. został przyjęty do Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu potem w Bydgoszczy. W 1939 r. wraz ze szkołą był ewakuowany na Polesie do Pińska. Uczestniczył w stopniu bosmanmata podchorążego w wojnie obronnej 1939 r. w składzie batalionu morskiego Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” w bojach przeciwko Niemcom i Armii Czerwonej, w tym w bitwie pod Kockiem, podczas której został ranny. Jeszcze we wrześniu 1939 r. był promowany do stopnia podporucznika marynarki przez gen. Franciszka Kleberga. 6 października 1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w obozach dla jeńców wojennych w Meppen i w Ziegenheim(inne języki) koło Kassel. W 1940 r. został wysłany do pracy w gospodarstwie rolnym, skąd go uwolniono (na zasadzie wymiany za ochotnika) w czerwcu 1941 r. Po przybyciu do Krakowa niemal natychmiast nawiązał kontakt z ZWZ-AK. Trafił do słynnego oddziału „Wicher”, dowodzonego przez Józefa Świdę „Dzika”, niegdyś partyzanta mjr. „Hubala”. Nosił pseudonim „Kopiec”, był zastępcą „Dzika”. „Wicher” wszedł niebawem w skład 6. Dywizji AK.

Po aresztowaniu przez Gestapo był torturowany, ledwo uniknął śmierci. Po powrocie do zdrowia przywrócony do służby w AK. Po wojnie wstąpił do Marynarki Wojennej kontrolowanej przez komunistów, został dowódcą ORP „Bystry”. Jednocześnie zaangażował się w antykomunistyczną konspirację, w grudniu 1945 r. wstąpił do antykomunistycznego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego – obszar gdański^[1]. Został aresztowany w maju 1946 r. w Gdyni pod zarzutem, że jako „szef tajnej kancelarii” Głównego Sztabu MW „działał na szkodę państwa polskiego”. Był torturowany przez Informację Wojskową a 14 kwietnia 1947 r. został rozstrzelany po „procesie” karnym. Ciało zostało pogrzebane skrycie bez oznaczenia miejsca na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku. 20 czerwca 1990 r., postanowieniem Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni wyrok Adama Dedio został unieważniony^[2]. Po odkryciu szczątek i potwierdzeniu tożsamości w 2016 r. przez zespół IPN dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka został ponownie pochowany zgodnie z ceremoniałem wojskowym w Kwaterze Pamięci na Cmentarzu Marynarki Wojennej 29 czerwca 2018^[3]. Kapitan marynarki Adam Dedio jest patronem 7 Pomorskiej Brygady Obrony Terytorialnej.

Adam był pierwszym dzieckiem Stanisława i Marii Romany z domu Wodziczko. Maria zgodnie z jej zachowanym pamiętnikiem starała się go ukształtować na człowieka odważnego, silnego, wiernego ideałom, gotowego do poświęceń dla ojczyzny^[4]. Zapewne dzięki takiemu wychowaniu był „człowiekiem, którego można zabić ale nigdy pokonać”^[5].

• Dariusz R. Bugajski, The Polish Naval Academy. In the Centenary of Regaining Access to the Baltic Sea, Gdynia 2019, s. 32. ISBN 978-83-953887-2-9 (POLISH NAVAL ACADEMY); ISBN 978-83-7591-714-7 (REGION)
• Waldemar Kowalski, Adam Dedio (1918–1947). Dobry syn, Gdańsk 2017, 64 s. + 24 s. wkł. zdj., ISBN 978-83-8098-109-6
• Epitafium 169. Rzecz o Adamie Dedio „Adrianie”, reż. I. Bartólewska, J. Marszalec, OBEP IPN, Gdańsk – Akademicka Telewizja Edukacyjna Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007.
• www.1944.pl/powstancze-biogramy/adam-dedio,7836.html