Aleksandr Dejneka
![]() Aleksandr Dejneka, maj 1964 rok | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Język |
rosyjski |
Dziedzina sztuki |
Aleksandr Aleksandrowicz Dejneka (ros. Александр Александрович Дейнека; ur. 20 maja 1899 w Kursku, zm. 12 czerwca 1969 w Moskwie) – rosyjski malarz, rzeźbiarz i grafik.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/RIAN_archive_75360_Lenin_prize-giving_ceremony.jpg/220px-RIAN_archive_75360_Lenin_prize-giving_ceremony.jpg)
Biografia
Aleksandr Dejneka urodził się w Kursku w 1899 roku, w rodzinie kolejarza. W roku 1916 rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Charkowie. W swoich notatkach z tamtych lat Dejneka wspomina, jak musiał opuścić Kursk i przeprowadzić się do Charkowa. Wspomina też o ojcu, który nie był zadowolony z wyboru syna i nie pomagał mu finansowo. W 1917 roku w liście do rodziców Dejneka zwraca się z prośbą o przesłanie mu niedużej kwoty na kupno rękawiczek, ponieważ „jego rękawiczki zostały skradzione na uczelni, przez co ma zmarznięte i spuchnięte dłonie”[1].
Młodość artysty, podobnie jak wielu jego współczesnych, wiązała się z rewolucyjnymi wydarzeniami. Po roku 1917 Dejneka najpierw uczył rysunku w gimnazjum żeńskim, później dekorował agitacyjne pociągi, pracował w Kurskim Teatrze Dramatycznym. W latach 1919–1920 w szeregach Armii Czerwonej tworzył propagandowe Okna RosTA. W roku 1920 Dejneka odbył swój pierwszy w życiu lot samolotem Farman o drewnianej konstrukcji. Po latach Dejneka przyznał, że lot ten zrobił na niego ogromne wrażenie i miał poważny wpływ na jego twórczość[1].
Z wojska został wysłany na studia do moskiewskiego Wchutiemas. Studiował na wydziale drukarskim, gdzie jego nauczycielami byli Władimir Faworski i I.I. Niwinski (1920–1925). Lata praktyk i komunikacji z Faworskim, a także spotkania z Władimirem Majakowskim nabrały wielkiego znaczenia w twórczym rozwoju artysty.
W roku 1928 namalował monumentalny obraz „Obrona Piotrogrodu”[2], który wzbudził zainteresowanie krytyki za względu na podobieństwo do dzieła Ferdinanda Hodlera Auszug der Jenenser Studenten in den Freiheitskrieg 1813 („Wymarsz studentów z Jeny na wojnę wyzwoleńczą 1813”). Stworzył wyrazisty, plakatowy styl malarstwa. W latach trzydziestych projektował mozaikowe plafony dla stacji „Majakowskaja” moskiewskiego metra i 1960–1961 dla kremlowskiego Pałacu Zjazdów.
Na paryskiej Wystawie Światowej 1937 nagrodzony złotym medalem. 10 czerwca 1969 otrzymał tytuł Bohatera Pracy Socjalistycznej i Order Lenina; był również odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy[3]. Pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.
Bibliografia
- Catherine Cooke: Russian Avant-Garde. Theories of art, architecture and the city, London, Academy Edition 1995, ISBN 1-85490-390-X
Przypisy
- ↑ a b Дейнека. Живопись, Issuu [dostęp 2022-04-13] (ang.).
- ↑ Dejneka Aleksandr A., [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-05-15] .
- ↑ Дейнека Александр Александрович. [w:] Герои страны [on-line]. [dostęp 2017-11-21]. (ros.).
Linki zewnętrzne
- Alexander Deineka (Deyneka) - Soviet Russian painter, www.deineka.info [zarchiwizowane z adresu 2007-09-28] (ang.).
- ISNI: 0000000110693988
- VIAF: 69203414
- ULAN: 500118000
- LCCN: n81097707
- GND: 118524380
- BnF: 14972626j
- SUDOC: 113595972
- NKC: ola2002159249
- BNE: XX5140278
- NTA: 070408521
- Open Library: OL5840442A, OL1373918A
- PLWABN: 9810654528305606
- NUKAT: n2003092123
- J9U: 987007426728305171
- CONOR: 171486563, 66704483
- WorldCat: lccn-n81097707