Alpy Graickie

Alpy Graickie
	; Widok ponad lodowcem Glacier du Géant
Kontynent	Europa
Państwo	Włochy; Francja; Szwajcaria
Najwyższy szczyt	Mont Blanc; (4810 m n.p.m.)
Jednostka dominująca	Alpy Zachodnie
	; Położenie na mapie Alp;; granice pasma wg SOIUSA
	Położenie na mapie Europy Alpy Graickie
	45°30′00,0000″N 7°10′00,0000″E/45,500000 7,166667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Alpy Graickie^[1] (wł. Alpi Graie^[1], fr. Alpes grées, Alpes graies^[1]) – część Alp Zachodnich na granicy Francji (region Owernia-Rodan-Alpy) i Włoch (Dolina Aosty i Piemont). Zachodnia część Alp Graickich jest dorzeczem rzeki Isère i jej dopływu rzeki Arc, natomiast wschodnia część leży w dorzeczu Padu (rzeki: Dora Baltea, Orco i Stura di Lanzo). Najwyższym szczytem pasma jest Mont Blanc (4810 m) w Masywie Mont Blanc. Szczyt ten jest też najwyższym szczytem całych Alp.

Topografia

Partizione delle Alpi

Tradycyjny francusko-włoski podział Alp, Partizione delle Alpi, z 1924 (wprowadzony 1926) wymienia Alpy Graickie, jako Alpi Graie (nr 22)^[2].

Alpy Graickie w tej klasyfikacji mają takie same granice, jak wg SOIUSA^[2].

Najwyższym szczytem grupy w granicach pasma wg tego podziału jest Mont Blanc.

Przełęcz Col des Montets oddziela Alpy Graickie od Préalpes de Savoie, przełęcz Col du Grand Ferret i rzeka Dora Baltea oddziela je od Alp Pennińskich, przełęcz Colle del Moncenisio oddziela je od Alp Kotyjskich, a rzeka Arc oddziela je od Alp Delfinackich^[2].

SOIUSA

Podział Alp SOIUSA podaje nazwę grupy (sezione) Alpi Graie (Alpes Grées; kod SOIUSA = I/B-7), które są częścią (grande settore) Alpi Nord-occidentali (kod SOIUSA = I/B)^[2].

Alpy Graickie według tego podziału mają taki sam zasięg, jak w Partizione delle Alpi^[2].

Najwyższym szczytem grupy w tej klasyfikacji jest Mont Blanc.

PWN

Encyklopedia PWN umieszcza Alpy Graickie między dolinami rzek Isère, Dora Riparia i Dora Baltea, pomiędzy Małą Przełęczą Św. Bernarda na północy a przełęczą Fréjus na południu^[3].

Najwyższym szczytem grupy w tych granicach jest Gran Paradiso (4061 m n.p.m.)^[3].

W porównaniu z zasięgiem podawanym przez Partizione delle Alpi i SOIUSA granice grupy wg PWN nie obejmują na północy Masywu Mont Blanc i Massif du Beaufortain, zaś na południu rozszerzają obszar Alp Graickich o część głównego grzbietu wododziałowego Alp Zachodnich między przełęczami Fréjus i Mont-Cenis^[3].

Podgrupy

Alpy Graickie zwykle dzieli się na:

środkowe
zachodnie (z parkiem narodowym Parc national de la Vanoise^[4]^[5]^[6])
wschodnie (z parkiem narodowym Parco Nazionale del Gran Paradiso^[7]^[5]^[8])

Podgrupy:

Najwyższe szczyty:

Najwyżej położone przełęcze:

Col de la Brenva (4333 m),
Col de Triolet (3691 m),
Col d’Argentière (3516 m),
Col de la Grande Rousse (3500 m),
Col de Talefre (3484 m),
Col de Gebroulaz (3470 m),
Col de Monel (3428 m),
Col de Miage (3376 m),
Col du Géant (3371 m),
Col du Grand Paradis (3349 m),
Col du Charforon (3331 m),
Col de Teleccio (3326 m),
Col du Chardonnet (3325 m),
Col de Lauzon (3301 m),
Col du Bouquetin (3300 m),
Col St-Grat (3300 m),

Col du Tour (3280 m),
Fenêtre de Saleinaz (3264 m),
Col de l'Herbetet (3257 m),
Col du Collerin (3202 m),
Col du Grand Etret (3158 m),
Col de Bassac (3153 m),
Col du Carro (3140 m),
Col d'Arbole (3137 m),
Col de la Goletta (3120 m),
Col de Rhêmes (3101 m),
Col de la Grande Casse (3100 m),
Col de Sea (3083 m),
Col de l'Autaret (3070 m),
Col de Girard (3044 m),
Col Rosset (3024 m),
Col d’Arnas (3014 m).

Turystyka

W Alpach Graickich znajdują się znane ośrodki turystyczne:

Ceresole Reale (Włochy),
Courmayeur (Włochy),
Tignes (Francja),
Val d’Isère (Francja),
Chamonix (Francja).

Schroniska:

Rifugio del Goûter – 3817 m,
Rifugio des Cosmiques – 3613 m,
Rifugio Torino – 3375 m,
Rifugio Quintino Sella – 3363 m,
Rifugio del Trient – 3170 m,
Rifugio di Tête Rousse – 3167 m,
Rifugio Francesco Gonella – 3071 m,
Rifugio dei Grands Mulets – 3051 m,
Rifugio degli Angeli al Morion – 2916 m,
Rifugio Vittorio Raffaele Leonesi – 2909 m,
Rifugio Cà d’Asti – 2854 m,
Rifugio Gabriele Boccalatte e Mario Piolti – 2803 m,
Rifugio Federico Chabod – 2750 m,
Rifugio Vittorio Emanuele II – 2732 m,
Rifugio Bartolomeo Gastaldi – 2659 m,
Rifugio Ernesto Tazzetti – 2642 m,
Rifugio Luigi Cibrario – 2616 m,

Rifugio città di Chivasso – 2604 m,
Rifugio Cesare Dalmazzi al Triolet – 2590 m,
Rifugio des Evettes – 2590 m,
Rifugio Monzino – 2590 m,
Rifugio Vittorio Sella – 2584 m,
Rifugio des Conscrits – 2580 m,
Rifugio Sogno di Berdzé al Péradzà – 2526 m,
Rifugio Arbolle – 2507 m,
Rifugio Alberto Deffeyes – 2494 m,
Rifugio Pian della Ballotta – 2470 m,
Rifugio Gian Federico Benevolo – 2287 m,
Rifugio Paolo Daviso – 2280 m,
Rifugio Guglielmo Jervis – 2250 m,
Rifugio dell’Averole – 2210 m,
Rifugio Elisabetta Soldini Montanaro – 2195 m,
Rifugio Dondena – 2192 m,
Rifugio Città di Cirié – 1850 m.

Uwagi

↑ Część Alp Graickich, w zasięgu tego pasma według Partizione delle Alpi i SOIUSA, leży w szwajcarskim kantonie Valais.
↑ Także według Partizione delle Alpi z 1924.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, s. 371; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Sergio Marazzi: La “Suddivisione orografica internazionale unificata del Sistema Alpino” (SOIUSA). Fioridimontagna.it. [dostęp 2016-11-06]. (wł.).
↑ ^a ^b ^c Alpy Graickie, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-11-06] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Główny Urząd Geodezji i Kartografii nie podaje polskiego egzonimu: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, ss. 138 i 139; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, Przedmowa, s. XVIII; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].

Niewymienienie danego obiektu jest jednoznaczne ze stwierdzeniem, że Komisja nie zaleca dla niego polskiej nazwy, nawet jeżeli taka spotykana jest w niektórych publikacjach.
↑ Endonim francuski za Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 69, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].
↑ ^a ^b ^c ^d Główny Urząd Geodezji i Kartografii nie podaje polskiego egzonimu: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, ss. 370–372; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].
↑ Endonim włoski za Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 254, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2016-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].
↑ ^a ^b Endonim francuski za Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 68, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].

Bibliografia

G. Berruto; L. Fornelli, Alpi Graie meridionali, Touring Club Italiano/Club Alpino Italiano, 1980.
Alessandro Giorgetta, Alpi Graie centrali, Touring Club Italiano/Club Alpino Italiano,
AA VV, Alpi Graie – Da rifugio a rifugio, Touring Club Italiano, 1952.

[1] Część Alp Graickich, w zasięgu tego pasma według Partizione delle Alpi i SOIUSA, leży w szwajcarskim kantonie Valais.

[2] Także według Partizione delle Alpi z 1924.

[KSNG-3] Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, s. 371; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].

[SOIUSA-4] Sergio Marazzi: La “Suddivisione orografica internazionale unificata del Sistema Alpino” (SOIUSA). Fioridimontagna.it. [dostęp 2016-11-06]. (wł.).

[PWN-5] Alpy Graickie, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-11-06] .

[KSNGbrakFRA-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Główny Urząd Geodezji i Kartografii nie podaje polskiego egzonimu: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, ss. 138 i 139; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].

[KSNGcytat-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, Przedmowa, s. XVIII; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].

Niewymienienie danego obiektu jest jednoznaczne ze stwierdzeniem, że Komisja nie zaleca dla niego polskiej nazwy, nawet jeżeli taka spotykana jest w niektórych publikacjach.

[8] Endonim francuski za Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 69, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].

[KSNGbrakITA-9] Główny Urząd Geodezji i Kartografii nie podaje polskiego egzonimu: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, ss. 370–372; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].

[10] Endonim włoski za Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 254, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2016-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].

[FRpasmaKSNG-11] Endonim francuski za Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 68, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]