Antoni Julian Nowowiejski

Błogosławiony
	Biskup, męczennik
Czczony przez	Kościół katolicki
Beatyfikacja	13 czerwca 1999; Warszawa; przez Jana Pawła II
Wspomnienie	12 czerwca
Szczególne miejsca kultu	diecezja płocka

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	6 grudnia 1908
Konsekrator	Apolinary Wnukowski
Współkonsekratorzy	Stanisław Kazimierz Zdzitowiecki; Karol Antoni Niedziałkowski
Konsekrowani biskupi
Adolf Szelążek	24 listopada 1918
Stanisław Okoniewski	25 kwietnia 1926
Leon Wetmański	22 kwietnia 1928
Współkonsekrowani biskupi
Jan Cieplak	20 grudnia 1908
Zygmunt Łoziński	28 lipca 1918
Władysław Krynicki	10 listopada 1918
Wojciech Owczarek	10 listopada 1918
Romuald Jałbrzykowski	30 listopada 1918
Władysław Szcześniak	19 lipca 1925
Stefan Walczykiewicz	25 listopada 1928

Antoni Julian Nowowiejski
	Arcybiskup tytularny Silyum
	Gratia Dei sum id quod sum; Z Bożej łaski jestem tym, kim jestem
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	11 lutego 1858 ; Lubienia
Data i miejsce śmierci	28 maja 1941 ; Działdowo
	Biskup diecezjalny płocki
Okres sprawowania	1908–1941
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	10 lipca 1881
Nominacja biskupia	12 czerwca 1908
Sakra biskupia	6 grudnia 1908
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Antoni Julian Nowowiejski (ur. 11 lutego 1858 w Lubieni, zm. 28 maja 1941 w Działdowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, historyk, biskup diecezjalny płocki w latach 1908–1941, arcybiskup ad personam od 1930, błogosławiony Kościoła katolickiego.

Życiorys

Syn Antoniego i Marianny z Sutkowskich. Ukończył gimnazjum w Radomiu i Seminarium Duchowne w Płocku. Naukę kontynuował w Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu. Święcenia kapłańskie przyjął 10 lipca 1881 z rąk biskupa Aleksandra Gintowta-Dziewałtowskiego. Był profesorem i rektorem Seminarium Duchownego w Płocku, otrzymał godność kanonika płockiego, pełnił funkcję wikariusza generalnego diecezji. W latach 1903–1908 był prepozytem płockiej kapituły katedralnej^[1].

12 czerwca 1908 został mianowany biskupem diecezjalnym diecezji płockiej. 6 grudnia otrzymał sakrę biskupią w Petersburgu z rąk arcybiskupa Apolinarego Wnukowskiego, a ingres do katedry w Płocku odbył 10 stycznia 1909. Od 1918 do 1919 był pierwszym w historii sekretarzem generalnym Episkopatu Polski. 25 listopada 1930 został promowany przez papieża Piusa XI na arcybiskupa ad personam ze stolicą tytularną Silyum^[2].

Jako zwierzchnik diecezji płockiej dokonał reformy administracyjnej, wiele uwagi poświęcał szkolnictwu katolickiemu (powołał do życia Niższe Seminarium Duchowne Diecezji Płockiej), w okresie I wojny światowej angażował się w działalność charytatywną. Dwukrotnie przeprowadził synod diecezjalny (1927, 1938) i zainicjował diecezjalną Akcję Katolicką.

Był autorem prac z zakresu historii, liturgii, komparatystyki kościelnej. Zajmował się m.in. dziejami Płocka. Ogłosił publikację Wykład liturgii Kościoła katolickiego.

W 1940 został aresztowany (wraz z bp. Leonem Wetmańskim) przez Niemców, był internowany w Słupnie k. Płocka, następnie więziony w piwnicy budynku obecnego ratusza w Płocku, a później w niemieckim obozie koncentracyjnym w Działdowie, gdzie zmarł (prawdopodobnie z wycieńczenia^[3]). Przypuszcza się, że śmierć poniósł 28 maja 1941. Nie ustalono miejsca jego pochówku.

Odznaczenia, tytuły

Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (8 listopada 1930)^[4]
tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego^[5]
Order św. Grzegorza (20 kwietnia 1934 r. w Brukseli)^[6]

Upamiętnienie

13 czerwca 1999 w Warszawie Jan Paweł II ogłosił go błogosławionym w grupie 108 błogosławionych męczenników.

Decyzją biskupa diecezjalnego płockiego Piotra Libery rok 2008 był obchodzony jako rok bł. abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego.

Imieniem arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego został nazwany Zespół Szkół Usług i Przedsiębiorczości w Płocku^[7].

Zobacz też

Przypisy

↑ A.J. Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 355.
↑ Acta Apostolicae Sedis 23 (1930) 15.
↑ W.W. Wybult W.W., Działalność ustawodawcza abp. A. J. Nowowiejskiego, Biskupa Płockiego (1908–1941), Płock 2022, s. 15, ISBN 978-83-66171-72-5 .
↑ M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 351 „za zasługi na polu naukowo-kulturalnem”.
↑ Doktoraty HC. uw.edu.pl (arch.). [dostęp 2014-09-11].
↑ Muzeum Diecezjalne w Płocku
↑ Hubert Woźniak: Szkoła im. Antoniego Juliusza Nowowiejskiego. gazeta.pl, 2006-06-05. [dostęp 2010-05-12].

Bibliografia

PiotrP. Nitecki PiotrP., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999, HenrykH. Gulbinowicz, Warszawa: Pax, 2000, ISBN 83-211-1311-7, OCLC 189782455 .
Wybult W., Działalność ustawodawcza abp. A. J. Nowowiejskiego, Biskupa Płockiego (1908-1941), Płock 2022, ss. 266.

Linki zewnętrzne

Multimedialna Biblioteka Liturgiczna abpa Antoniego Juliana Nowowiejskiego [dostęp 2011-06-09]
Nota biograficzna na stronie santiebeati.it (wł.) [dostęp 2011-06-09]
Antoni Julian Nowowiejski [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2011-06-09] (ang.).
Prace Juliana Antoniego Nowowiejskiego w serwisie Polona.pl

[1] A.J. Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 355.

[2] Acta Apostolicae Sedis 23 (1930) 15.

[3] W.W. Wybult W.W., Działalność ustawodawcza abp. A. J. Nowowiejskiego, Biskupa Płockiego (1908–1941), Płock 2022, s. 15, ISBN 978-83-66171-72-5 .

[4] M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 351 „za zasługi na polu naukowo-kulturalnem”.

[5] Doktoraty HC. uw.edu.pl (arch.). [dostęp 2014-09-11].

[6] Muzeum Diecezjalne w Płocku

[7] Hubert Woźniak: Szkoła im. Antoniego Juliusza Nowowiejskiego. gazeta.pl, 2006-06-05. [dostęp 2010-05-12].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Przewodniczący	Edmund Dalbor (1919–1926) August Hlond (1926–1948) Stefan Wyszyński (1948–1953) Michał Klepacz (1953–1956) Stefan Wyszyński (1956–1981) Józef Glemp (1981–2004) Józef Michalik (2004–2014) Stanisław Gądecki (2014–2024) Tadeusz Wojda (od 2024)
Zastępcy przewodniczącego	Karol Wojtyła (1969–1978) Franciszek Macharski (1979–1994) Henryk Muszyński (1994–1999) Józef Michalik (1999–2004) Stanisław Gądecki (2004–2014) Marek Jędraszewski (2014–2024) Józef Kupny (od 2024)
Sekretarze generalni	Antoni Julian Nowowiejski (1918–1919) Henryk Przeździecki (1919–1925) Romuald Jałbrzykowski (1925–1926) Stanisław Kostka Łukomski (1926–1946) Zygmunt Choromański (1946–1968) Bronisław Dąbrowski (1969–1993) Tadeusz Pieronek (1993–1998) Piotr Libera (1998–2007) Stanisław Budzik (2007–2011) Wojciech Polak (2011–2014) Artur Miziński (od 2014)