Banówka (szczyt)

Banówka
Baníkov
Ilustracja
Jałowiecki Przysłop i Banówka (z prawej strony)
Państwo

 Słowacja

Położenie

Żar, Jałowiec, Zuberzec

Pasmo

Tatry, Karpaty

Wysokość

2178 m n.p.m.

Wybitność

262 m

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, po lewej nieco na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Banówka”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Banówka”
Ziemia49°11′53,1″N 19°42′37,4″E/49,198083 19,710389
Banówka

Banówka (słow. Baníkov, 2178 m n.p.m.) – szczyt leżący w grani głównej Tatr Zachodnich. Znajduje się pomiędzy szczytem Pachoła (2166 m), oddzielona od niego Banikowską Przełęczą (2043 m), a Hrubą Kopą (2168 m), od której oddziela ją Przełęcz nad Zawratami (2069 m)[1]. Jest najwyższym szczytem Tatr Zachodnich leżącym w grani głównej oraz czwartym co do wysokości szczytem Tatr Zachodnich (ustępując Bystrej, Raczkowej Czubie i Barańcowi).

Północne stoki Banówki opadają bardzo stromą ścianą o 350 m wysokości do Doliny Spalonej. W dolnej części tych ścian znajdują się ogromne stożki piargowe. Zachodnia część grani Banówki łączy się granią z Jałowieckim Przysłopem i Rosochą. Ta grań o łącznej długości ok. 7 km oddziela Dolinę Parzychwost od Doliny Żarskiej. Bezpośrednio pod południowymi zboczami Banówki w górnym odcinku Doliny Żarskiej znajduje się polodowcowy kocioł zwany Banikowskim Kotłem[2].

Banówka zbudowana jest z krystalicznych skał (granodioryty rohackie) i swoim wyglądem przypomina Tatry Wysokie. W jej wschodnim grzbiecie znajduje się charakterystyczna skalna czuba i Igła w Banówce (Baníkovská ihlá).

Szlak turystyczny jest miejscami mocno eksponowany, prowadzi po dużych blokach i płytach skalnych i wymaga, zwłaszcza w czasie deszczu, dużej ostrożności. Trasa od strony Przełęczy nad Zawratami jest uważana za jeden z najtrudniejszych odcinków szlaków turystycznych w Tatrach[3]. Banówka tworzy długą i prawie poziomą grań ze słabo wyodrębnionymi wierzchołkami. Z jej grani i wierzchołka rozległa panorama. Kazimierz Paszucha, który wraz z Czesławem Łapińskim trawersował tę grań 24 kwietnia 1948 r., tak ją opisywał: „Ze szczytu bajkowy widok ośnieżonych Niżnich Tatr, a popod nimi całą doliną wije się srebrna nić Wagu, na zachód widać pasmo gór odcinających się jasnymi poświatami – wszystko w słońcu, śniegu i ciemnej zieleni. Po północnej stronie Babia Góra i Pilsko. Widok ciekawy i niezapomniany.[4]

Na Banówce znajdują się siedliska rzadkich roślin alpejskich. Na jej północnych, stromych ścianach rośnie m.in. goryczka przezroczysta, skalnica mchowata, jaskier alpejski i lodnikowy.

Polska nazwa szczytu pochodzi od gwarowej liptowskiej nazwy Banovka, ta zaś od słowa bania, oznaczającego dawniej kopalnię. W XVIII w. bowiem u podnóża Banówki, jak zresztą w wielu innych miejscach Tatr poszukiwano rud żelaza, jednak z mizernym skutkiem[4].

Szlaki turystyczne

Szlak czerwony – czerwony szlak biegnący granią główną Tatr Zachodnich na odcinku od Smutnej Przełęczy do Banikowskiej Przełęczy przez Trzy Kopy, Hrubą Kopę i Banówkę.
  • Czas przejścia ze Smutnej Przełęczy na Banówkę: 2 h, z powrotem tyle samo
  • Czas przejścia z Banówki na Banikowską Przełęcz: 30 min, ↑ 30 min
Szlak zielony – zielony szlak z bufetu Rohackiego obok Rohackich Stawów przez Banikowską Przełęcz na szczyt (odcinek od przełęczy razem ze szlakiem czerwonym), a z niego przez Jałowiecki Przysłop i Jałowiecką Przełęcz do Schroniska Żarskiego w Dolinie Żarskiej.
  • Czas przejścia z bufetu na Banówkę: 3:50 h, ↓ 2:50 h
  • Czas przejścia ze szczytu do schroniska: 2 h, ↑ 3 h[5]

Zobacz też

Przypisy

  1. Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania.
  2. Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000. Warszawa: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/06. ISBN 83-87873-36-5.
  3. Porównanie "Orlej Perci" i "Grani Rohaczy" | POCZUJ MAGIĘ GÓR! [online] [dostęp 2016-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-25].
  4. a b Józef Nyka: Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. II. Latchorzew: Wyd. Trawers, 1998. ISBN 83-901580-8-6.
  5. Tomasz Nodzyński, Marta Cobel-Tokarska: Tatry Zachodnie: polskie i słowackie. Warszawa: ExpressMap, 2007. ISBN 978-83-60120-89-7.

Bibliografia

  • Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.

Linki zewnętrzne


Panorama z Banówki (lipiec 2014, 360°)
Panorama z Banówki (lipiec 2014, 360°)