Beta Capricorni

Beta¹ Capricorni

β¹ Cap
Położenie w gwiazdozbiorze
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór	Koziorożec
Rektascensja	20h 21m 00,673s[1]
Deklinacja	-14° 46′ 52,98″[1]
Paralaksa (π)	0,00998 ± 0,00109″[1]
Odległość	388 ± 29 ly 119 ± 9 pc
Wielkość obserwowana	3,08m[1]
Ruch własny (RA)	44,92 ± 1,31 mas/rok[1]
Ruch własny (DEC)	7,38 ± 1,28 mas/rok[1]
Prędkość radialna	−19,00 ± 0,60 km/s[1]
Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy	jasny olbrzym
Typ widmowy	K0:II:+...[1]
Masa	~4 M☉[2]
Promień	35 R☉[2]
Jasność	600 L☉[2]
Okres obrotu	54[3]
Temperatura	4900 K[2]
Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 9 Cap 2MASS: J20210066-1446531 Bonner Durchmusterung: BD -15°5629 Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 762 Boss General Catalogue: GC 28295 Katalog Henry’ego Drapera: HD 193495 Katalog Hipparcosa: HIP 100345 Katalog jasnych gwiazd: HR 7776 SAO Star Catalog: SAO 163481 Dabih, Dabih Major

Beta Capricorni (β Cap) – gwiazda wielokrotna w gwiazdozbiorze Koziorożca. Znajduje się około 388 lat świetlnych^[1] od Słońca. Układ tworzy co najmniej pięć związanych grawitacyjnie gwiazd.

Gwiazda ta, a ściślej jaśniejszy składnik β¹ Cap, nosi tradycyjną nazwę Dabih. Wywodzi się ona od arabskiego ‏الذابح‎ al-dhābiḥ, co oznacza „szczęśliwa (gwiazda) rzeźnika”. Znaczenie tej nazwy zostało zagubione^[2], mogło odnosić się do rytualnej ofiary^[6]. Nazwa Dabih była przypisywana także gwieździe Alfa Capricorni (Algedi)^[6]. Jaśniejszy składnik określany był także nazwą Dabih Major (łac. major oznacza „większy”), zaś słabszy nosił nazwę Dabih Minor („mniejszy”)^[2]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna zatwierdziła użycie nazwy Dabih dla określenia gwiazdy β¹ Cap^[7].

Beta Capricorni to hierarchiczny układ wielokrotny. Rozróżnialne przez lornetkę składniki β¹ Cap i β² Cap dzieli na niebie odległość 205 sekund kątowych (3,4′), a w przestrzeni co najmniej 21 000 au. Tym niemniej są one związane grawitacyjnie; okres obiegu tej pary to co najmniej milion lat^[2].

Jaśniejszy składnik, Beta-1 Capricorni (Dabih), jest gwiazdą potrójną. Tworzą ją jasny olbrzym reprezentujący typ widmowy K0 i gorętsza gwiazda typu widmowego B8, która okazuje się być spektroskopowo podwójna. Olbrzym, oznaczany także Beta Capricorni Aa, jest 600 razy jaśniejszy od Słońca. Olbrzym i gwiazda typu B8 (Beta Capricorni Ab) mają w przybliżeniu tę samą masę, około 4 mas Słońca, okrążają wspólny środek masy co 1374 dni (3,8 roku)^[2]. Różnią się one jasnością: w paśmie widzialnym β Cap Aa ma wielkość gwiazdową równą 3,1^m, a β Cap Ab – 4,9^m[8]. O trzecim składniku niewiele wiadomo, od β Cap Ab dzieli go odległość 0,1 au, a obieg zajmuje 8,7 dnia^[2].

Słabszy składnik, Beta-2 Capricorni, to gwiazda podwójna, którą tworzy olbrzym lub podolbrzym należący do typu widmowego B9,5, którego jasność przekracza czterdziestokrotnie jasność Słońca. Zawartość rtęci i manganu w tej gwieździe jest podwyższona, a nowsze pomiary ukazują, że tak samo jest w przypadku platyny, złota i bizmutu; jest to spowodowane rozdzieleniem pierwiastków w atmosferze gwiazdy^[2]. Obserwacje przez teleskopy kosmiczne i okultacja przez Księżyc ukazały, że w odległości około 30 au od niego krąży gwiazda ciągu głównego należąca do typu widmowego F8^[2][5]. Na niebie gwiazdy te dzieli 0,5″ (pomiar z 2015 r.), jaśniejsza z nich ma obserwowaną wielkość gwiazdową 6,16^m, a słabsza 9,14^m[8].

Na niebie wokół tego systemu widoczne są także inne gwiazdy, które tworzą układ optycznie wielokrotny, a potencjalnie mogą być związane grawitacyjnie z układem Beta Capricorni. Odkryta przez Ottona Struve gwiazda HD 193543 (wielkość gwiazdowa: 8,77^m[9]), którą oznaczył on Beta Capricorni C, znajduje się w odległości 226,1″ od β¹ Cap (pomiar z 2012 r.)^[8]. Zaobserwowana przez Johna Herschela gwiazda podwójna oznaczona Beta Capricorni DE jest odległa o 115,9″ od β² Cap (pomiar z 2000 r.). Gwiazdy te dzieli 3,9″ (pomiar z 2000 r.), mają one jasność 13,7^m i 14,4^m[8].

• lista gwiazd w gwiazdozbiorze Koziorożca
• lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach

• Beta Capricorni w bazie SIMBAD (ang.)