Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie

Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie

Zentrum für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften

Polska Akademia Nauk
Data założenia	11 października 2006
Typ	Instytut badawczy
Państwo	Niemcy
Adres	Majakowskiring 47 13156 Berlin
Liczba pracowników	10
Dyrektor	Igor Kąkolewski
Położenie na mapie Niemiec Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie
52,5754°N 13,4005°E/52,575400 13,400500
Strona internetowa

Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie (w skrócie: CBH PAN; niem. Zentrum für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften) – jednostka naukowa Polskiej Akademii Nauk (PAN) z siedzibą w Berlinie, utworzona w 2006. Jest jedną z sześciu stacji naukowych PAN za granicą, obok placówek w Brukseli, Kijowie, Paryżu, Rzymie i Wiedniu^[1].

CBH PAN zajmuje się badaniem i upowszechnianiem wiedzy o stosunkach polsko-niemieckich w kontekście historii i kultury Europy^[2]. Realizuje projekty naukowe, popularnonaukowe, dydaktyczne i kulturalne, zarówno samodzielnie, jak i we współpracy z międzynarodowymi partnerami. Upowszechnia je poprzez publikacje, konferencje, seminaria, wystawy i obecność w Internecie. Kładzie nacisk na interdyscyplinarne badania w zakresie nauk humanistycznych i społecznych: historii, historii sztuki, kulturoznawstwa, muzeologii, politologii, socjologii i antropologii kulturowej^[3]. W ramach dyplomacji naukowej dąży do umiędzynarodowienia polskiej humanistyki oraz zbliżenia między Polakami a Niemcami.

CBH PAN powstało dzięki możliwości szerszej polsko-niemieckiej współpracy naukowej, która pojawiła się wraz z transformacją systemową w Polsce po 1989, zjednoczeniem Niemiec w latach 1989–1990 i podpisaniem polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie w 1991. W 1999 PAN powołała do życia Stację Naukową w Berlinie, a w 2006 przekształciła ją w CBH PAN, którego zadaniem stało się badanie relacji polsko-niemieckich^[4]. Idea CBH PAN wzorowana była na Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie^[5].

W pierwszych latach istnienia CBH PAN zrealizowało projekty, które ugruntowały jego pozycję w berlińskim środowisku naukowym^[6] (m.in. My Berlińczycy! Wir Berliner! Polacy w rozwoju Berlina (XVIII–XXI wiek), 2006–2009; „Modi Memorandi”: Interdyscyplinarny leksykon terminów pamięci zbiorowej, 2011–2014; Polsko-niemieckie miejsca pamięci, 2012–2015; Unsettling Remembering and Social Cohesion in Transnational Europe (UNREST) w ramach programu Unii Europejskiej „Horyzont 2020”, 2015–2019)^[7][8].

Od 2008 CBH PAN wspólnie z Ambasadą Polski w Berlinie przyznaje corocznie Naukową Nagrodę Ambasadora RP za najlepsze rozprawy doktorskie i prace magisterskie powstałe na niemieckich uczelniach i poświęcone historii i kulturze Polski oraz relacjom polsko-niemieckim^[9]. W 2010 CBH PAN zainicjowało comiesięczne otwarte seminaria z cyklu Klaus Zernack Colloquium, odbywające się każdego roku pod innym hasłem^[10].

CBH PAN jest partnerem Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej, z którą koordynowało prace nad polską i niemiecką wersję podręcznika szkolnego Europa. Nasza Historia/Europa – Unsere Geschichte (2016–2020)^[11]. Współpracuje też ze Stacją Naukową PAN w Wiedniu przy projektach wydawniczych^[12] i Stacją Naukową PAN w Paryżu przy organizacji konferencji.

Od 2007 CBH PAN wydaje w języku niemieckim rocznik „Historie”, poświęcony historii polsko-niemieckich oddziaływań^[13]. Prowadzi też cztery serie wydawnicze: Fokus. Neue Studien zur Geschichte Polens und Osteuropas, Polen in Europa (obie we współpracy z wydawnictwem Brill), Przełomy i ludzie dialogu. Z historii polsko-niemieckiego porozumienia (samodzielnie) oraz Materiały źródłowe i opracowania do dziejów stosunków polsko-niemieckich w epoce nowożytnej i XIX w. (we współpracy z Muzeum Historii Polski w Warszawie). Od 2017 CBH PAN uczestniczy merytorycznie w publikacji czterotomowego akademickiego podręcznika do historii Polski w języku niemieckim Polen in der europäischen Geschichte. Ein Handbuch in vier Bänden (wyd. Hiersemann Verlag).

W 2022 CBH PAN uruchomiło edukacyjno-historyczną stronę internetową „CBHist.”, promującą historię Polski wśród niemieckojęzycznych uczniów, studentów i nauczycieli. Strona integruje treści tworzone i współtworzone przez pracowników CBH PAN, w tym e-booki, podcasty, nagrania wideo, opracowania źródeł historycznych i scenariusze lekcyjne do nauki historii^[14].

CBH PAN prowadzi w swojej siedzibie bibliotekę liczącą ok. 12.000 książek i czasopism poświęconych historii Polski i Niemiec. Pozycje udostępniane są w ogólnodostępnej czytelni. Katalog biblioteki powiązany jest z systemami bibliotecznymi: polskim MAK+^[15] i niemieckim KOBV^[16].

• 2006–2018: Robert Traba
• od 2018: Igor Kąkolewski

• Strona główna CBH PAN
• Kanał CBH PAN na YouTube
• Strona edukacyjno-historyczna „CBHist.”, prowadzina przez CBH PAN