Czarny narcyz

Czarny narcyz

Black Narcissus

Gatunek	dramat psychologiczny
Rok produkcji	1947
Data premiery	24 kwietnia 1947 1949 (Polska)
Kraj produkcji	Wielka Brytania
Język	angielski, nepalski, francuski
Czas trwania	100 min
Reżyseria	Michael Powell Emeric Pressburger
Scenariusz	Michael Powell Emeric Pressburger
Główne role	Deborah Kerr Kathleen Byron David Farrar Flora Robson Sabu Jean Simmons
Muzyka	Brian Easdale
Zdjęcia	Jack Cardiff
Scenografia	Alfred Junge
Kostiumy	Hein Heckroth
Montaż	Reginald Mills
Produkcja	Michael Powell Emeric Pressburger
Wytwórnia	The Archers
Dystrybucja	General Film Distributors Przedsiębiorstwo Państwowe Film Polski (Polska)
Budżet	300 000 GBP

Czarny narcyz (ang. Black Narcissus) – brytyjski dramat psychologiczny z 1947 roku w reżyserii Michaela Powella i Emerica Pressburgera na podstawie powieści pod tym samym tytułem Rumer Godden z 1939 roku. Tytuł nawiązuje do perfum Caron Narcisse noir. Zdjęcia kręcono m.in. w hrabstwie West Sussex.

Film jest i opowiada o rosnących napięciach w małym zgromadzeniu angielskich sióstr zakonnych, które w zamian za prowadzenie szkoły i szpitala otrzymują stary pałac na odizolowanej górze w Himalajach.

Jack Cardiff otrzymał Złoty Glob i Oscara za najlepsze zdjęcia, a Alfred Junge otrzymał Oscara za najlepszą scenografię.

Anglikański żeński zakon Służebnic Maryi działający w Kalkucie otrzymuje od władcy himalajskiego księstwa – radźpuckiego generała Tody Raia – opuszczony pałac w wiosce Mopu koło Dardżylingu z przeznaczeniem na szkołę i szpital dla tubylców. Ambitna siostra Clodagh zostaje mianowana przełożoną placówki i wysłana do Mopu wraz z czterema innymi zakonnicami: siostrą Philippą, zajmującą się ogrodnictwem; siostrą Briony, odpowiedzialną za szpitalik; siostrą Blanche, lepiej znaną jako „siostra Honey”, uczącą koronkarstwa; oraz siostrą Ruth, która ma uczyć języka angielskiego i matematyki. Znajdujący się na wysokim klifie pałac, niegdyś zamieszkany przez konkubiny ojca generała, nadal emanuje mistyczną i erotyczną atmosferą.

Pełnomocnik generała – Anglik Dean wyraża swój sceptycyzm, pamiętając jak poprzednio męski zakon nie był w stanie wytrzymać panującego otoczenia. Przewiduje, że zakonnice opuszczą miejsce, gdy tylko skończy się pora monsunowa. Podobne zdanie ma dozorczyni Angu Aya, najdłużej żyjąca osoba w Mopu. Zakonnicom, będącym rdzennymi Brytyjkami, początkowo jest trudno dostosować do lokalnej społeczności, jak i warunków atmosferycznych. Pomaga im Joseph Anthony, małoletni syn kucharza generała Raia, służący za tłumacza. Wkrótce klasztor zostaje uposażony i otrzymuje nazwę Dom św. Wiary.

Dean przekazuje zakonnicom 17-letnią Hinduskę Kanchi, którą wyrzucono z domu za niesforność. W klasztorze Kanchi ma zdobyć wykształcenie i być nadzorowana przez siostry aż do zamążpójścia. Tymczasem umiera syn generała i nowym dziedzicem zostaje jego bratanek Dilip, który miał studiować w Cambridge. Dilip przybywa do Domu św. Wiary z zamiarem pobierania prywatnych lekcji. Mimo że klasztor zezwala na naukę dzieciom i kobietom, zakonnice nie mogą odmówić jego obecności z szacunku dla jego stryja. Dilip zapoznaje siostry z perfumami o nazwie Czarny narcyz z wojskowych magazynów. Wkrótce Kanchi zaczyna się interesować młodym generałem. Innym rezydentem w Mopu jest milczący pustelnik, który wiernie siedzi w tym samym miejscu. To stryj generała Raia, zasłużony generał Krishna Rai, który ofiarował bratankowi środki na zakup zamku.

Wkrótce zakonnice zaczynają odczuwać problemy związane z miejscem. Clodagh wszystko przypomina czasy z rodzinnej Irlandii, nim wstąpiła do zakonu. Philippa traci się w otaczającym ją środowisku i zamiast warzyw sadzi kwiaty w ogrodzie. Kanchi zostaje przyłapana i wychłostana przez Ayę za kradzież klasztornego łańcucha, chcąc go jako ozdobę. Będący świadkiem Dilip ma dokończyć chłostę, ale daruje winy Kanchi. W końcu Philippa prosi o przeniesinie, a przełożona zgadza się, chcąc też odesłać niestabilną Ruth, która się sprzeciwia. Gdy umiera dziecko, któremu siostry nie były w stanie pomóc, wzburzeni mieszkańcy opuszczają Dom św. Wiary na dobre. Także Dilip ucieka wraz z Kanchi. Wezwany Dean ostrzega przed możliwą zemstą tubylców.

Na osobności Clodagh wyjawia Deanowi, że wstąpiła do zakonu, gdyż Con, jej młodzieńcza miłość, wyjechał do Ameryki nie myśląc o małżeństwie. Także Dilip swoją obecnością przypominał jej o Conie. Dean nalega, by dla swego zdrowia psychicznego zakonnice opuściły klasztor, nim wydarzy się tragedia. Nocą siostra Clodagh ma przed sobą Ruth w ubraniu cywilnym zamiast habitu, która ucieka do chaty Deana z wyznaniem miłości. Dean odrzuca zaloty i stara się przemówić jej do rozsądku. Ruth w swoim obłędzie jest przekonana, że Dean kocha siostrę Clodagh i dlatego ją odtrącił. Próbuje zepchnąć swoją domniemaną rywalke z krawędzi skały na dzwonnicy klasztoru, lecz sama spada w przepaść. Zakonnice wracają do Kalkuty porzucając pałac w Mopu na dobre. Dilip mając poczucie winy z powodu Kanchi chce porzucić edukację i kontynuować tradycje przodków. Gdy pojawia się deszcz, odjeżdżająca Clodagh prosi Deana o opiekę nad grobem Ruth.

• Deborah Kerr jako siostra Clodagh
• Kathleen Byron jako siostra Ruth
• David Farrar jako Dean
• Sabu jako generał Dilip Rai
• Flora Robson jako siostra Philippa
• Jenny Laird jako siostra Honey
• Judith Furse jako siostra Briony
• Esmond Knight jako generał Toda Rai
• Jean Simmons jako Kanchi
• May Hallatt jako Angu Aya
• Eddie Whaley Jr. jako Joseph Anthony
• Shaun Noble jako Con
• Nancy Roberts jako matka Dorothea
• Ley On jako Phuba

• Czarny narcyz w bazie IMDb (ang.)
• Czarny narcyz w bazie Filmweb