Diodor Sycylijski

Diodor Sycylijski na XIX-wiecznym fresku

Diodor Sycylijski, Sycylijczyk (gr. Διόδωρος ὁ Σικελιώτης Diodoros ho Sikeliotes; łac. Diodorus Siculus; ur. ok. 80 p.n.e. w Agyrium, zm. ok. 20 p.n.e.) – grecki historyk żyjący w epoce Cezara i Augusta.

Odbywał podróże po Europie, Afryce północnej i Azji Mniejszej. Przez długi okres przebywał w Rzymie. W latach 60-56 p.n.e. mieszkał w Aleksandrii.

Dzieło

Bibliotheca historica, 1746

Biblioteka historyczna (gr. Βιβλιοθήκη ἱστορική, łac. Bibliotheca historica) Diodora jest najdłuższym zachowanym dziełem historycznym starożytności. Tytuł miał wskazywać wszechstronność zawartych w nim informacji i mnogość wykorzystanych źródeł. Bibliotheca była pomyślana jako historia uniwersalna, obejmująca dzieje świata od czasów mitycznych do wyprawy Cezara do Brytanii w 54 r. p.n.e. Materiały do niej zbierał przez 30 lat. Wykorzystał, między innymi, wcześniejsze prace Ktezjasza, Hekatajosa z Abdery, Megastenesa, Efora, Hieronima z Kardii, Polibiusza, Posejdoniosa. Jego informacje na temat początków Rzymu pozwalają czasem uzupełnić Liwiusza. Dzieło składało się z 40 ksiąg. Do naszych czasów zachowały się księgi I–V i XI–XX – pozostałe we fragmentach.

  • Księgi I–VI: Historia świata (Ks. I–III świat niegrecki; Ks. IV–VI historia Greków), okres przed wojną trojańską.
  • Księgi VII–XVII: od upadku Troi do śmierci Aleksandra Wielkiego.
  • Księgi XVIII–XL: do roku 60/59 przed n. e.

Ze starożytnych Diodora cytował jedynie Pliniusz w swej Historii naturalnej (w księdze II i V). Chętniej sięgali po niego pisarze chrześcijańscy.

Krytyka

Wartość Biblioteki zależy od autora, z którego Diodor korzystał w danym miejscu[1]. Był on bowiem kompilatorem i nie przeprowadzał krytyki wykorzystywanych źródeł. Sam Diodor wyjaśnia, że czas okresu sprzed wojny trojańskiej nie był w stanie określić z uwagi na to, iż nie zachowała się do naszych czasów ani jedna wiarygodna tablica chronologiczna[2]. Co do okresu po wojnie trojańskiej Diodor odstępuje od źródeł w kwestii, w której należało trzymać ich się bardzo ściśle, mianowicie w kwestii chronologii.(...) Wobec tego na chronologii Diodora nie można polegać zupełnie[3].

Szczególnie ostra krytyka Diodora miała miejsce w XIX wieku[4]. Jaskrawo wyrażał się Mommsen: niewiarogodna głupota i jeszcze bardziej niewiarygodna niesumienność[5]. K. Meister podkreśla bezsensowne skracanie źródeł, bezmyślne powtórzenia, sprzeczności i niespójności, niezrozumiałe zmiany i nieścisłości przy powtarzaniu imion, wielką niedbałość w kwestiach chronologii[6].

Oceny takie są zbyt skrajne, podkreślić należy, że mimo wad dla lat 480–430 p.n.e. Diodor dostarcza nam jedynej ciągłej relacji z wydarzeń, a dla historii wczesnego hellenizmu Biblioteka pozostaje głównym źródłem[7].

Przypisy

  1. ↑ K. Meister wymienił ponad dwudziestu autorów, z których korzystał Diodor
  2. ↑ Biblioteka ks. I 5. 1 - 2
  3. ↑ S. Witkowski, Historiografia grecka i nauki pokrewne (chronografia, biografia, etnografia, geografia), Kraków 1927, t. III, s. 210 nn. OCLC 578626093.
  4. ↑ Barthold Georg Niebuhr (1828), Theodor Mommsen (1859). W XX wieku krytycznie oceniają Diodora: Eduard Schwartz, Stanisław Witkowski, czy Klaus Meister.
  5. ↑ Diodor Sycylijski, De rebus a heroibus et semideis actis (Czyny i dzieła herosów i półbogów, Biblioteka Historyczna IV), Wstęp: Sylwester Dworacki, UAM, Poznań 2010, s. 14. ISBN 978-83-232-2223-1.
  6. ↑ Klaus Meister, Die griechische Geschichtsschreibung. Von Anfängen bis zum Ende des Hellenismus, Stuttgart 1990, s. 180nn. ISBN 3-17-010264-8.
  7. ↑ Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. 1 Warszawa 1982, ISBN 83-01-00743-5, s. 69

Bibliografia

  • Diodor Sycylijski, Czyny i dzieła herosów i półbogów (Biblioteka Historyczna IV), Przekład i wstęp: Sylwester Dworacki, UAM, Poznań 2010.
  • Diodor Sycylijski, Dzieje Filipa Macedońskiego (Biblioteka Historyczna XVI), Wydawnictwo Naukowe UAM 2014
  • Eduard Schwartz: Diodor von Agyrion. In: Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft (RE). Band V,1, Stuttgart 1903, Sp. 663–704 (wznowienie: Eduard Schwartz: Griechische Geschichtschreiber. 2. Auflage. Koehler & Amelang, Leipzig 1959, OCLC 11154557).
  • Kenneth S. Sacks: Diodorus Siculus and the First Century. Princeton University Press, Princeton NJ 1990, ISBN 0-691-03600-4.

Linki zewnętrzne