Dyskryminacja (psychologia społeczna)

Ten artykuł od 2011-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {Dopracować} z tego artykułu.
Ten artykuł dotyczy psychologii społecznej. Zobacz też: dyskryminacja (prawo) w naukach prawniczych.
Jeden z członków liczącego około 40 osób Kościoła Baptystycznego Westboro (WBC) podczas demonstracji w USA, napis na banerze (ang. ) uznawany jako postawa dyskryminująca osoby o orientacji homoseksualnej (zob. homofobia) pod pretekstem religijnym (2005)

Dyskryminacja (łac. discriminatio – rozróżnianie) – forma marginalizacji (wykluczenia społecznego), objawiająca się poprzez traktowanie danej osoby mniej przychylnie, niż innej w porównywalnej sytuacji ze względu na jakąś cechę, np. okres rozwojowy, niepełnosprawność, orientację seksualną, płeć, wyznawaną religię, światopogląd, narodowość lub rasę.

Formy główne

Dwie główne formy dyskryminacji to:

Dyskryminacja bezpośrednia (celowa) – typ dyskryminacji, w którym dana osoba traktowana jest mniej przychylnie niż traktuje lub traktowałoby się inną osobę w porównywalnej sytuacji bezpośrednio z powodu „odmienności” (np. różnica płacowa kobiet i mężczyzn na tym samym stanowisku pracy, jeżeli wydajność ich pracy jest porównywalna lub kiedy agent nie chce wynająć mieszkania osobie homoseksualnej[1]);

Dyskryminacja pośrednia (niecelowa) – typ dyskryminacji, w którym pozornie neutralne warunki, kryteria lub praktyki stosowane są na równi wobec wszystkich, lecz w sposób szczególny dotykają konkretną grupę społeczną. Pojęcie dyskryminacji pośredniej w wielu przypadkach stanowi uzasadnienie uprzywilejowania danej grupy[2] (np. klub przyjmuje jako członków osoby, które są zameldowane w danym miejscu, przez co np. Romowie nie mogą zostać jego członkami[3]).

Niektóre rodzaje dyskryminacji

 Zobacz też kategorię: Dyskryminacja.
  • Dyskryminacja ze względu na przekonania i/lub działania,
  • Dyskryminacja ze względu na rasę, kolor skóry lub grupę etniczną (rasizm),
  • Dyskryminacja ze względu na płeć (seksizm),
  • Dyskryminacja ze względu na wyznawaną religię (Dyskryminacja religijna),
  • Dyskryminacja ze względu na orientację seksualną (bifobia, heterofobia, homofobia, w tym lesbofobia),
  • Dyskryminacja ze względu na transpłciowość (transfobia, pośrednio również genderyzm),
  • Dyskryminacja ze względu na pochodzenie (ksenofobia),
  • Dyskryminacja ze względu na narodowość (szowinizm):
    • Dyskryminację osób narodowości angielskiej (anglofobia),
    • Dyskryminację osób o pochodzeniu arabskim lub (zwłaszcza) żydowskim (antysemityzm),
    • Dyskryminację osób polskim pochodzeniu (antypolonizm),
    • Dyskryminacje osób o pochodzeniu rosyjskim (rusofobia).
  • Niemiecki plakat propagandowy z około 1938, przedstawiający osobę niepełnosprawną wyłącznie jako niepotrzebne obciążenie finansowe dla społeczeństwa
    Dyskryminacja ze względu na wiek (ageizm):
    • Dyskryminacja ze względu na nastoletniość (ang. ephebiphobia),
    • Dyskryminacja ze względu na dorosłość (adultyzm).
  • Dyskryminacja ze względu na wygląd zewnętrzny (atrakcjonizm, ang. lookism),
  • Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność (ableizm),
    • Dyskryminacja ze względu na ich wadę słuchu (audyzm)
    • Dyskryminacja ze względu na głuchotę (surdofobia).
  • Dyskryminacja ze względu na status społeczny:
    • Dyskryminacja ze względu na niższą rangę urodzenia, umiejętności, wiedzę lub majątek (elitaryzm, klasizm)
    • Dyskryminacja ze względu na bycie intelektualistą (antyintelektualizm)
  • Dyskryminacja ze względu na wewnątrzgrupowe (w obrębie ideologii politycznej, regionalnej lub narodowej) różnice fikcjonalne lub denominację w obrębie religii (sektarianizm)
  • Dyskryminacja ze względu na stan cywilny
  • Dyskryminacja ze względu na godność
  • Dyskryminacja ze względu na narkomanię

Przejawy

Do przejawów dyskryminacji zalicza się między innymi:

  • szklanego sufitu polegający na spowalnianiu rozwoju osobistego/kariery dyskryminowanych grup społecznych[4],
  • molestowanie[5],
  • odmawianie wynajmu nieruchomości[5],
  • odmawianie świadczenia usług[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Direct discrimination. [dostęp 2016-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-15)].
  2. ↑ Paweł Rogaliński: Dyskryminacja w Polsce – raport. [dostęp 2012-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-02)].
  3. ↑ Indirect discrimination. [dostęp 2016-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-15)].
  4. ↑ Cevat Giray Aksoy, Christopher S. Carpenter, Jeff Frank, Matt L. Huffman: Gay Glass Ceilings: Sexual Orientation and Workplace Authority in the UK. IZA – Institute of Labor Economics. [dostęp 2018-08-12]. (ang.).
  5. ↑ a b What are some examples of discrimination?. [dostęp 2018-08-12].
  6. ↑ Agata Szczerbiak: Sąd Najwyższy: Sprzeciw sumienia nie może usprawiedliwiać dyskryminacji. polityka.pl, 2018-06-14. [dostęp 2018-08-12]. (pol.).

Linki zewnętrzne