Entoloma caccabus
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Entoloma caccabus |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma caccabus (Kühner) Noordel. Persoonia 11(1): 86 (1979) | |
Entoloma caccabus (Kühner) Noordel. – gatunek grzyba z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1954 r. Robert Kühner nadając mu nazwę Rhodocollybus caccadus. W 1982 r. Machiel Evert Noordeloos przeniósł go do rodzaju Entoloma[1].
- Eccilia bisporigera P.D. Orton 1969
- Eccilia paludicola P.D. Orton 1960
- Entoloma bisporigerum (P.D. Orton) Noordel. 1979
- Entoloma caccabus var. bisporigerum (P.D. Orton) E. Ludw. 2007
- Entoloma paludicola (P.D. Orton) Romagn. 1987
- Omphaliopsis paludicola (P.D. Orton) P.D. Orton 1991
- Rhodophyllus caccabus Kühner 1954[2].
Morfologia
Średnica 10–30(-40) mm, wypukły do wklęsłego, z zagłębionym lub pępkowatym środkiem, z brzegiem początkowo podwiniętym, później odgiętym do góry, przy brzegu pofałdowany, nieco higrofaniczny; w stanie wilgotnym prześwitująco prążkowany tylko na brzegu, ciemnoczerwonobrązowy, daktylowobrązowy lub sepia, bledszy ku brzegowi, w stanie suchym jaśniejszy, gładki, nagi, błyszczący[3].
Od 20 do 30, l = 1–7, umiarkowanie gęste, łukowato zbiegające lub przyrośnięte, brzuchate, początkowo bladobrązowe, potem różowe, w końcu brązoworóżowe. Ostrza całe, tej samej barwy[3].
Wysokość 10–50 mm, grubość 1–4 mm, cylindryczny lub spłaszczony, prosty lub wygięty, czasem rozszerzony ku podstawie. Powierzchnia żółtobrązowa do szarobrązowej, jaśniejszy u podstawy, zwykle wyraźnie jaśniejsza od kapelusza, czasem prawie biała na całej długości, naga, gładka[3].
Pod skórką tej samej barwy co powierzchnia, w środku jaśniejszy. Zapach wyraźnie mączny, cuchnący. Smak nieprzyjemny, zjełczały[3].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 4-zarodnikowe ze sprzążkami. Zarodniki 8–12 × 6,5–8,5(–9,0) µm, Q= 1,1–1,5, w widoku z boku 5–7–kątne, o raczej ostrych kątach, stosunkowo grubościenne. Krawędź blaszek płodna. Brak cystyd. Strzępki w skórce typu cutis lub ixocutis, cylindryczne, promieniście ułożone, o szerokości 7–15 µm, czasem z maczugowatymi elementami końcowymi o szerokości do 25 µm. Pigment w skórce i górnej części tramy brązowy. Sprzążki obfite we wszystkich częściach grzyba[3].
Występowanie i siedlisko
Podano występowanie Entoloma caccabus w Europie, azjatyckich terenach Rosji, w Chinach i na Nowej Zelandii. Najwięcej stanowisk podano w Europie[4]. Na nizinach nie jest tu rzadki[3]. Brak go w wykazie wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski Władysława Wojewody z 2003 r.[5], w Polsce po raz pierwszy znaleziono go w Parku Pałacowym Białowieskiego Parku Narodowego w 2018 r.[6] Znaleziono go również w Puszczy Knyszyńskiej[7].
Grzyb naziemny. Występuje na próchnicznych glebach w wilgotnych lasach liściastych z olszą (Alnus), jesionem (Fraxinus), wierzbą (Salix) i innymi[3]. W Polsce znaleziony w grądzie[6].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-05] (ang.).
- ↑ a b c d e f g M.E. Noordeloos, Entoloma, s. 1, „Fungi Euroaei”, 5 (1), Mycobank, s. 1–760 [dostęp 2023-02-07].
- ↑ Występowanie Entoloma caccabus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-05] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b B. Gierczyk i inni, XXIV wystawa grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej, „Przegl. Przyr.”, 30 (2), s. 3–32.
- ↑ Mirosław Gryc, Entoloma caccabus [online], Grzyby Puszczy Knyszyńskiej [dostęp 2023-02-07].