Freedom fries

Freedom Fries – eufemizm o podstawie politycznej, zastępujący wyrażenie French fries w kulturze USA na początku XXI w. W 2003 roku, gdy Francja sprzeciwiła się udziałowi w II wojnie w Zatoce Perskiej, ówczesny przewodniczący Izby Reprezentatywnej Stanów Zjednoczonych, Bob Ney nakazał wprowadzenie takiej zmiany w stołówce kongresu USA. Na początku niektóre prywatne restauracje wsparły decyzję zmieniając także w swoich menu French toast na Freedom toast^[1]. Wyrażenia te po cichu wyszły z użycia w 2006 r., kiedy wojna w Iraku spotkała się z krytycyzmem publicznym^[2].

Od czasów I wojny w zatoce perskiej (2 sierpnia 1990 roku) stosunki pomiędzy USA a Irakiem pozostawały bardzo chłodne. Przez kolejne lata sytuacja robiła się coraz bardziej napięta, aż w końcu po ataku na World Trade Center, Amerykanie domagali się działań wojennych. W lutym 2003 roku opinię tę wyraziło 64% obywateli USA^[3]. Przed samą inwazją rozpoczętą 20 marca 2003 roku bombardowaniem na Bagdad, prezydent George W. Bush ogłosił, że poprowadzi wielonarodowe siły zbrojne do walki w Iraku (Coalition of the willing)^[4]. Francja nie zgodziła się jednak na udział w inwazji. Ówczesny francuski prezydent Jacques Chirac powiedział (w wolnym tłumaczeniu) „Dla nas wojna to zawsze dowód porażki, oraz najgorszy ze sposobów na rozwiązanie problemów, więc zrobimy wszystko, aby tego uniknąć”^[5].

Protest zapoczątkował właściciel jednej z restauracji w Karolinie Północnej, motywujący swoją zmianę podobnymi akcjami związanymi ze sprzeciwem wobec Niemiec w trakcie I wojny światowej, kiedy zmieniono nazwy kapusty kwaszonej (na liberty cabbage) oraz frankfurterek na hot-dogi^[6]. Owa restauracja uzyskała znak handlowy „Freedom fries”^[7].

Zmiany w kongresie dotyczyły tylko trzech stołówek Izby Reprezentantów USA, menu w stołówkach senatu pozostały nienaruszone^[1][8]. Zmiany nie wymagały głosowania gdyż placówki podlegały bezpośrednio pod przewodniczącego izby Boba Neya. Ten, opierał się na liście napisanym przez współpracownika Waltera B. Jones Jr. w którym sugerował wycofanie słów French, ponieważ jak powiedział (w wolnym tłumaczeniu) „Po raz kolejny, nasi dzielni obywatele w naszym wojsku ryzykują swoje życia, aby zapewnić wolność i bezpieczeństwo innym, i po raz kolejny Francuzi siedzą bezczynnie”^[9].

Wiele obywateli USA wyraziło pozytywną opinię o wprowadzonych eufemizmach. Nancy White, matka 21-letniego żołnierza w Kuwejcie powiedziała: „To pokazuje że nasz kraj, oraz rząd interesują się obywatelami w wojsku”^[10]. Prawnik, Bob Dillinger stwierdził, że tysiące żołnierzy USA zginęło za Francję podczas I i II wojny światowej, więc mogliby oni chociaż wesprzeć Amerykę podczas walki z terroryzmem. „Myślę, że to dobry pomysł, nie napiję się także Grey Goose (wódka) ponieważ jest francuska” – powiedział. Niektórzy Amerykanie stwierdzili jednak że było to niepotrzebne i głupkowate^[10].

Ówczesna dyrektor ds. komunikacji w ambasadzie Francji w Stanach Zjednoczonych, Nathalie Loiseau oświadczyła, że „ta zmiana była bardziej absurdalna niż dotkliwa, do Ambasady codziennie dzwoni od 200 do 800 Amerykanów w sprawie wojny w Iraku. Większość wspiera postawę Francji. (...) poza tym frytki pochodzą z Belgii, nie Francji” – dodała^[10].

Artysta Robert Plant w 2005 roku wydał utwór pt. Freedom Fries, tekst krytykuje idee wojny, a ostatnia zwrotka prześmiewa się ze zmiany określenia frytek:

Freedom fries and burns and scars

The liberator goes too far

Freedom fries and screams and yells

The promised land is promised hell^[11]

Wyemitowany 15 marca 2003 roku odcinek programu Saturday Night Live, w satyrycznej części Weekend Update with Jimmy Fallon & Tina Fey, także wyśmiał decyzję kongresu. Fey zażartowała, że we Francji na American Cheese teraz mówi się idiot cheese, po czym Fallon odparł „Zaufajcie mi! Oni teraz się z nas śmieją French fries nawet nie są francuskie. Pochodzą z Belgii!”^[12].

Latem 2006 roku, po cichu do menu stołówek w Kapitolu powróciły French fries oraz French toast. Stało się to za sprawą nowo wybranego przewodniczącego – Verna Ehlersa^[13]. Bob Ney został skazany, oraz wycofany ze stanowiska po uznaniu go winnym w skandalu z udziałem Jacka Abramoffa^[14]. Ehlers spytany o powód wycofania zmiany odpowiedział „To nic wielkiego, żadna nowość”^[13]. Walter B. Jones Jr., wcześniej sam sugerujący wycofanie słowa French, oznajmił, że „Chciałbym, żeby ta sytuacja nigdy nie miała miejsca”^[15].