Gershom Scholem

Gershom Scholem (ur. 5 grudnia 1897 w Berlinie, zm. 21 lutego 1982 w Jerozolimie) – badacz żydowskiego mistycyzmu, filozof, profesor Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie.

Urodził się w Niemczech w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. W młodości związał się z ruchem syjonistycznym. Najpierw studiował matematykę w Berlinie, lecz jej nie ukończył. W latach 1917–1918 studiował matematykę i filozofię w Jenie, a 1918–1922 filozofię, judaistykę i języki semickie w Berlinie i Monachium. W tym czasie zawiązał znajomości z najwybitniejszymi umysłami spośród Żydów niemieckich. Poznał Martina Bubera, Franza Rosenzweiga i Waltera Benjamina. Zwłaszcza znajomość z Buberem stała się dla niego owocna, bowiem ten nakłonił go do zajęcia się żydowskim mistycyzmem. Fascynował się środowiskiem ortodoksji chasydzkiej, z którą zetknął się w Berlinie. Przez krótki czas wykładał na uniwersytecie berlińskim, w 1923 wyjechał do Palestyny. W latach 1925–1964 pracował jako wykładowca judaistyki i mistyki żydowskiej na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Aktywnie włączył się w ruch pojednania żydowsko-arabskiego. Uczestniczył w zjazdach intelektualistów w Asconie, gdzie poznał m.in. Carla Gustava Junga i Mircea Eliadego. W 1959 prowadził swe badania w Polsce.

Gershom Scholem za swego życia był niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie mistyki żydowskiej, a jego praca i osobowość zdominowały tę naukę. Również i dzisiaj, mimo rosnącej krytyki ze strony młodszych badaczy, jego prace pozostają fundamentalne dla tej gałęzi judaistyki. Swą pracę doktorską poświęcił księdze Sefer ha-Bahir, zaś w pierwszych latach swej pracy naukowej pogłębiał zainteresowanie kabałą. Szczególnie cenne są jego badania nad sabbataizmem, w którym widział istotny czynnik rozwoju żydowskiego mistycyzmu aż do XVIII w., w przeciwieństwie do swych poprzedników, którzy widzieli w nim marginalny epizod. Efektem prac Scholema było uznanie mistycyzmu za istotny i niezbywalny składnik żydowskiej kultury i religijności. W 1941 wydał swoje opus magnum – Die jüdische Mystik in ihren Hauptströmungen, które to dzieło do dziś jest uznawane za niezwykle istotne. Z innych istotnych zagadnień poruszanych przez Scholema należy wymienić kwestię mesjanizmu, która była dla niego jednym z głównych motorów przemian w mistycyzmie i gnostycyzmu żydowskiego, pod którego kątem rozpatrywał np. Mistykę Merkawy. Jako pierwszy zajął się głębiej problematyką chasydyzmu niemieckiego i kabały profetycznej Abrahama Abulafii. Obecnie na Uniwersytecie Hebrajskim działa Centrum Badań nad Mistycyzmem Żydowskim i Kabałą im. Gershoma Scholema. Przyznawane są także nagrody jego imienia za wybitne osiągnięcia w tej dziedzinie

• Judaizm. Parę głównych pojęć, Kraków 1991
• Kabała i jej symbolika, Kraków 1996
• Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki, Warszawa 1997 – jest to przekład wspomnianej najważniejszej książki Scholema Major Trends...
• Żydzi i Niemcy. Eseje. Listy. Rozmowa, Sejny 2006 – zbiór esejów Gershoma Scholema przedstawiający znawcę żydowskiego mistycyzmu jako świadka i wnikliwego komentatora społecznych i intelektualnych przemian dokonujących się w świecie niemieckich Żydów na początku XX wieku

• Zdjęcie młodego Gershoma Scholema. tabletmag.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].