Grupa metylowa

Cząsteczka octanu etylu, zawierająca grupy alkilowe: metylową −CH
3 (jako fragment grupy acetylowej) i etylową −CH
2CH
3
Ten artykuł od 2021-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {Dopracować} z tego artykułu.

Grupa alkilowa[a], potocznie alkil – fragment organicznego związku chemicznego, jednowartościowa grupa utworzona formalnie przez oderwanie jednego atomu wodoru od cząsteczki alkanu[1]. Oznacza się ją często literą R (symbol „R”, od ang. residue, nie jest jednak dla niej zarezerwowany i może symbolizować dowolną grupę funkcyjną), a jej wzór ogólny to CnH2n+1.

Najprostszą z nich jest grupa metylowa (−CH
3):

grupa metylowa
(W tym wzorze R to pozostała część związku chemicznego.)

Podobnie jak alkany, grupy alkilowe mogą być liniowe, rozgałęzione oraz cykliczne[1]. W przypadku alkilowych grup cyklicznych wzór ogólny przedstawia się następująco: CnH2n−1.

Grupy alkilowe występują powszechnie w ogromnej większości związków organicznych, stanowiąc ich podstawowy budulec.

Grupy alkilowe są niereaktywne w większości reakcji chemicznych, jednak ze względu na stosunkowo duże rozmiary ich obecność decyduje o konformacji cząsteczek, a także stereochemii i kinetyce reakcji chemicznych.

Przykłady grup alkilowych

Nazwy grup alkilowych i ich macierzyste alkany[1]:

  • metan, CH
    4    :
    • grupa metylowa (metyl, Me), −CH
      3
  • etan, CH
    3    CH
    3    :
    • grupa etylowa (etyl, Et), −CH
      2      CH
      3       lub −C
      2      H
      5
  • propan, CH
    3    CH
    2    CH
    3    :
    • grupa propylowa (n-propylowa, propyl, n-propyl, Pr), −CH
      2      CH
      2      CH
      3       lub −C
      3      H
      7      [b]
    • grupa izopropylowa (izopropyl, i-Pr, Pri), −CH(CH
      3      )
      2       lub −C
      3      H
      7      [b]
  • butan, CH
    3    CH
    2    CH
    2    CH
    3    :
    • grupa butylowa (n-butylowa, butyl, n-butyl, Bu), −CH
      2      CH
      2      CH
      2      CH
      3       lub −C
      4      H
      9      [b]
    • grupa sec-butylowa (sec-butylowa, sec-butyl), −CH(CH
      3      )(CH
      2      CH
      3      )       lub −C
      4      H
      9      [b]
  • izobutan (2-metylopropan), CH(CH
    3    )
    3    :
    • grupa tert-butylowa (t-butylowa, t-butyl, But), −C(CH
      3      )
      3       lub −C
      4      H
      9      [b]
    • grupa izobutylowa (izobutyl, Bui), −CH
      2      CH(CH
      3      )
      2       lub −C
      4      H
      9      [b]
  • cykloheksan, (CH
    2    )
    6    :
    • grupa cykloheksylowa, −C
      6      H
      11

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Termin „grupa alkanylowa” nie jest używany.
  2. ↑ a b c d e f Niejednoznaczny wzór sumaryczny, obejmujący więcej niż jeden izomer.

Przypisy

  1. ↑ a b c John McMurry, Chemia organiczna, wyd. 3, t. 1, Warszawa: PWN, 2005, s. 80–90, ISBN 83-01-14406-8.