Imperium hiszpańskie

Imperium Hiszpańskie
Imperio español
1492–1898
Flaga
Flaga
Dewiza: (łac.) Plus Ultra
(Wciąż dalej)
Hymn:
Marcha Real
(Marsz Królewski)
Położenie Hiszpanii
Język urzędowy

hiszpański

Stolica

Madryt

Ustrój polityczny

Królestwo

Typ państwa

Imperium

Pierwszy Król

Ferdynand Aragoński

Ostatni Król

Alfons XIII

Powierzchnia
 • całkowita


13,700,000 km²

Waluta

Peseta hiszpańska (₧)

Religia dominująca

Rzymskokatolicyzm

Mapa Hiszpanii
Multimedia w Wikimedia Commons
Hiszpański fort San Felipe de Barajas w Cartagenie w Kolumbii

Imperium hiszpańskie (hiszp. Imperio español) – istniejące w latach 1492–1898 imperium, w skład którego wchodziły należące do Królestwa Hiszpanii terytoria i kolonie w Europie, obu Amerykach, Afryce, Azji oraz Oceanii. U szczytu swej potęgi było jednym z największych państw w dziejach świata i zyskało miano „imperium, nad którym nigdy nie zachodzi słońce”.

Ekspansja kolonialna

Początki imperium hiszpańskiego sięgają XV wieku, gdy w wyniku małżeństwa Izabeli Kastylijskiej, królowej Kastylii-Leónu i Ferdynanda Aragońskiego, króla Aragonii, doszło do zjednoczenia Hiszpanii. W 1492 roku wraz z upadkiem Emiratu Grenady zakończyła się rekonkwista, a hiszpańskie okręty pod dowództwem Krzysztofa Kolumba dotarły do wybrzeży Ameryki, która wkrótce stała się celem kolonizacji hiszpańskiej.

Hiszpańscy osadnicy zajęli znaczną część Karaibów, a konkwistadorzy rozpoczęli podbój kontynentu, przyczyniając się do upadku cywilizacji zamieszkujących go Indian, m.in. Azteków i Inków. Z czasem obszar kontrolowany przez Hiszpanię rozciągał się od granic współczesnej Kanady na północy po Falklandy na południu i obejmował Wicekrólestwo Nowej Hiszpanii i Wicekrólestwo Peru, a z czasem także wydzielone w XVIII wieku Wicekrólestwa Nowej Granady i La Platy.

Wyprawa dookoła świata rozpoczęta przez Ferdynanda Magellana w 1519 roku i kontynuowana po jego śmierci przez Juana Sebastiána Elcano doprowadziła do odkrycia nowego szlaku morskiego prowadzącego do Azji, wcześniej poszukiwanego przez Kolumba. Niedługo później Hiszpanie skolonizowali Guam, Filipiny oraz inne okoliczne wyspy, które weszły w skład Hiszpańskich Indii Wschodnich.

Unia Iberyjska i globalna supremacja

Jednocześnie, w czasie tzw. Złotego Wieku do Hiszpanii należały Niderlandy oraz liczne posiadłości we Włoszech i Francji, a także zachodniej i środkowej Afryce. Dodatkowo, w latach 1581–1640 w unii personalnej z Hiszpanią znajdowała się Portugalia z posiadłościami w Brazylii, Afryce i Azji (tzw. Unia Iberyjska). W 1659 pokój pirenejski zakończył definitywnie okres hegemoni Hiszpanii w polityce międzynarodowej, otwierając okres wojen między Holandią, Francją i Anglią o spadek po hiszpańskiej dominacji[1][2].

Zmierzch, odrodzenie i ostateczny upadek

Koniec XVII i I połowę XVIII wieku znamionuje upadek znaczenia hiszpańskiego imperium w skali globalnej. Część terytoriów należących do Hiszpanii (znajdujących się głównie w Europie) została przez nią utracona w wyniku wojny o sukcesję hiszpańską (1701–1714), a następnie wojny siedmioletniej (1756–1763). Dzięki reformom przeprowadzonym przez Burbonów, a zwłaszcza Karola III, Hiszpania od połowy XVIII w. wracała do grona największych potęg światowych podejmując na nowo ekspansję w Ameryce, gdzie stawiała czoła Wielkiej Brytanii, m.in. biorąc udział w wojnie o niepodległość USA, odzyskując Florydę i Minorkę. Pod koniec XVIII wieku hiszpańskie imperium kolonialne dysponowało około 20 mln km², co dało mu 4. miejsce wśród największych imperiów w historii[3].

Jednakże na początku XIX wieku w hiszpańskich posiadłościach w Ameryce Łacińskiej doszło do szeregu wojen narodowo-wyzwoleńczych, w wyniku których Hiszpanie utracili wszystkie terytoria w kontynentalnej Ameryce na rzecz nowo powstałych republik. W 1898 roku doszło do wojny amerykańsko-hiszpańskiej, której rezultatem była utrata ostatnich kolonii w Ameryce – Kuby i Portoryka oraz Hiszpańskich Indii Wschodnich.

Na początku XX wieku Hiszpania była w posiadaniu nielicznych prowincje w Afryce – Gwinei Hiszpańskiej, Maroka Hiszpańskiego i Sahary Hiszpańskiej. Hiszpanie wycofali się z Maroka w 1956 roku, w 1968 roku przyznali niepodległość Gwinei Równikowej, a w 1976 roku opuścili Saharę Hiszpańską (obecnie jest to terytorium okupowane przez Maroko, znane jako Sahara Zachodnia).

Obecnie do Hiszpanii należą Wyspy Kanaryjskie oraz dwie enklawy na północnym wybrzeżu Afryki – Ceuta i Melilla.

Posiadłości kolonialne[4]

Ameryka

Azja

Afryka

Przypisy

  1. ↑ A. Kersten: Historia Powszechna Wiek XVII. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1987, s. 130.
  2. ↑ Radoslaw Pyffel: Chiny jak II Rzesza. Podobieństwa i różnice. Najwyższy Czas!. [dostęp 2013-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-18)].
  3. ↑ Po imperium brytyjskim, mongolskim, Rosji/ZSRR
  4. ↑ Lista nie uwzględnia terytoriów portugalskiego imperium kolonialnego, które w latach 1580–1640 znajdowało się w unii personalnej z Hiszpanią, hiszpańskich posiadłości na kontynencie europejskim oraz terytoriów okupowanych przez Hiszpanów.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Kolonializm
Historia Hiszpanii
Okres przedrzymski
Okres rzymski
Okres Wizygotów
Okres muzułmański
Rekonkwista
Imperium hiszpańskie
Rządy Habsburgów
Wiek oświecenia
XIX stulecie
Czasy najnowsze
Władcy