Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Poza standardowym bengalskim używa się kilku odmian tego języka:
dialektu চাটগাঁইয়া বুলি Chaţgãia buli (ang. Chittagonian) – ok. 14 mln, używanego w południowo-wschodnim Bangladeszu, traktowanego niekiedy jako odrębny język[3];
sylheti w północno-wschodnim Bangladeszu (ok. 5 mln);
Bengalski system zaimków osobowych jest bardzo skomplikowany, obejmuje różne ich warianty w zależności od stopnia zażyłości, statusu rozmówcy, fizycznej lokalizacji itp. Poniższa tabelka przedstawia zaimki osobowe w mianowniku.
Zaimki osobowe (w mianowniku)
Osoba
Bliskość
Stopień uprzejmości
Liczba poj.
Liczba mnoga
1
আমি ami (ja)
আমরা amra (my)
2
intymne
তুই tui (ty)
তরা tora (wy)
poufałe
তুমি tumi (ty)
তোমরা tomra (wy)
uprzejme
আপনি apni (pan/pani)
আপনারা apnara (pan/pani/państwo)
3
bliżej
poufałe
এ e (on/ona)
এরা era (oni/one)
uprzejme
ইনি ini (on/ona)
এঁরা ẽra (oni/one)
dalej
poufałe
ও o (on/ona)
ওরা ora (oni/one)
uprzejme
উনি uni (on/ona)
ওঁরা őra (oni/one)
gdzie indziej
poufałe
সে she (on/ona)
তারা tara (oni/one)
uprzejme
তিনি tini (on/ona)
তাঁরা tãra (oni/one)
Rzeczownik
Rzeczowniki bengalskie zachowały częściowo fleksję, odziedziczoną z sanskrytu. Istnieją cztery przypadki gramatyczne:
Liczba pojedyncza
Ożywione
Nieożywione
Mianownik
ছাত্রটা chhatro-ţa student
জুতাটা juta-ţa but
Biernik
ছাত্রটাকে chhatro-ţa-ke studenta
জুতাটা juta-ţa but
Dopełniacz
ছাত্রটার chhatro-ţa-r studenta
জুতাটার juta-ţa-r buta
Miejscownik
–
জুতাটায় juta-ţa-(t)e o/w bucie
Liczba mnoga
Ożywione
Nieożywione
Mianownik
ছাত্ররা chhatro-ra studenci
জুতাগুলা juta-gula buty
Biernik
ছাত্রদের(কে) chhatro-der(ke) studentów
জুতাগুলা juta-gula buty
Dopełniacz
ছাত্রদের chhatro-der studentów
জুতাগুলার juta-gula-r butów
Miejscownik
–
জুতাগুলাতে juta-gula-te o/w butach
Postpozycje
Polskim przyimkom odpowiadają w języku bengalskim tzw. postpozycje („poimki”) stojące po rzeczowniku w określonym przypadku:
BimalB.MaityBimalB., Bengali Phrasebook, wyd. 1st ed, Hawthorn, Vic, Australia: Lonely Planet Publications, 1996, ISBN 0-86442-312-8, OCLC34929091. Brak numerów stron w książce
Bidhu Bhusan Das Gupta: Learn Bengali Yourself Das Gupta Prakashan, Calcutta 1985