Judith Merril

Judith Josephine Grossman znana pod pseudonimem pisarskim Judith Merril, inne pseudonimy: Eric Thorstein, Ernest Hamilton, Rose Sharon oraz Cyril Judd z Cyrilem Kornbluthem (ur. 21 stycznia 1923 w Bostonie, zm. 12 września 1997 w Toronto) – amerykańsko-kanadyjska pisarka, redaktorka, krytyczka literacka i jedna z pierwszych kobiet w historii literatury science fiction i fantasy. Znana z pionierskiego wkładu w rozwój ambitnej i literackiej fantastyki, szczególnie w latach 50. i 60. XX wieku. Była również redaktorką wpływowych antologii, które miały kluczowe znaczenie dla kształtowania współczesnej fantastyki naukowej[1].

Biografia

Urodziła się w rodzinie żydowskiej. Już od młodych lat interesowała się literaturą i pisarstwem. Po ukończeniu szkoły średniej przeniosła się do Nowego Jorku, gdzie rozpoczęła karierę literacką, publikując w pulpowych magazynach science fiction pod różnymi pseudonimami[2]. W latach 40. była jedną z niewielu kobiet w Futurians(inne języki), wpływowej grupie fanów i pisarzy science fiction (obok m.in. Isaaca Asimova, Jamesa Blisha, Cyrila M. Kornblutha i Frederika Pohla; wśród kobiet były Leslie Perri(inne języki) i Virginia Kidd(inne języki))[3].

Jej pierwszym dużym sukcesem było opowiadanie That Only a Mother (1948), które zdobyło uznanie za psychologiczne podejście do tematu i poruszenie kwestii emocjonalnych w science fiction[4].

W 1968 Merril przeprowadziła się do Kanady, gdzie kontynuowała działalność literacką i redakcyjną. Współpracowała z Toronto Public Library, której przekazała swoją obszerną kolekcję książek, znaną dziś jako Merril Collection of Science Fiction, Speculation and Fantasy[5].

Życie prywatne

Była trzykrotnie zamężna, w tym w latach 1948-1953 ze znanym pisarzem Frederikiem Pohlem, z którym miała córkę Ann[3]. Była także w związku z pisarzem z Walterem Millerem. Jej wnuczką jest pisarka young adult Emily Pohl-Weary(inne języki)[6].

Od imienia córki z pierwszego małżeństwa – Merril – wzięła swój pseudonim literacki[3].

Twórczość

Zbiory opowiadań

  • Out of Bounds (1960)
  • Daughters of Earth (1968)
  • Survival Ship and Other Stories (1974)
  • The Best of Judith Merril (1976)
  • Homecalling and Other Stories: The Complete Solo Fiction of Judith Merril (2005)

Judith Merril opublikowała liczne opowiadania, które zdobyły uznanie za nowatorskie podejście do gatunku:

  • That Only a Mother (1948) – historia matki zmagającej się z emocjonalnymi konsekwencjami narodzin zdeformowanego dziecka w wyniku eksperymentów wojskowych[7],
  • Dead Center (1954) – opowiadanie o samotności w przestrzeni kosmicznej i trudnych relacjach międzyludzkich[8],
  • Survival Ship (1951) – historia przetrwania grupy ludzi na statku kosmicznym po katastrofie[9].

Powieści

Jej debiut powieściowy, Shadow on the Hearth (1950), który jest uznawany za przykład "domowej fantastyki" – ukazuje życie zwykłej rodziny w postapokaliptycznym świecie, koncentrując się na codziennych wyzwaniach, emocjach i społecznych konsekwencjach katastrofy[10]. W latach 50. blisko współpracowała z Cyrilem M. Kornbluthem, publikując wspólnie dwie powieści[6].

  • Shadow on the Hearth (1950)
  • Gunner Cade (1952, wspólnie z Kornbluthem pod pseudonimem Cyril Judd)
  • Outpost Mars (1952, wspólnie z Kornbluthem pod pseudonimem Cyril Judd)
  • The Tomorrow People (1960)

Antologie

Była również redaktorką wpływowych antologii takich, jak:

  • Year’s Best S-F (1952–1967) – coroczna seria prezentująca najlepsze opowiadania science fiction, często wyróżniające się literackim i psychologicznym podejściem[11].

Znaczenie i dziedzictwo

Judith Merril miała ogromny wpływ na rozwój literatury science fiction, zwłaszcza dzięki swoim antologiom i pracy redaktorskiej. Przyczyniła się do wprowadzenia bardziej literackiego podejścia w science fiction, a także promowania debiutujących autorów[12]. Była także pionierką w promowaniu kobiet w literaturze science fiction. Aktywnie wspierała twórczość autorek, często uwzględniając ich dzieła w swoich antologiach. Jej działalność redaktorska i publiczna przyczyniła się do zmiany postrzegania kobiet w tym gatunku literackim, a jej prace poruszały kwestie równości i feministyczne spojrzenie na role społeczne[13].

W Kanadzie Merril odegrała ważną rolę w rozwoju sceny literackiej, pozostając aktywną do końca życia. Jej wkład w promocję równości i integracji w literaturze również zyskał uznanie[14].

Nagrody i wyróżnienia

Przypisy

  1. ↑ John Clute: The Encyclopedia of Science Fiction. Gollancz, 1993, s. 802–803.
  2. ↑ Judith Merril: Better to Have Loved: The Life of Judith Merril. Between the Lines, 2002, s. 45–50.
  3. ↑ a b c Judith Merril. womensf.loa.org. [dostęp 2024-12-14].
  4. ↑ Isaac Asimov: Before the Golden Age. Doubleday, 1974, s. 220.
  5. ↑ Merril Collection. torontopubliclibrary.ca. [dostęp 2024-12-14].
  6. ↑ a b John Clute, Brian M Stableford: Judith Merril. sf-encyclopedia.com. [dostęp 2024-12-14].
  7. ↑ John Clute: The Encyclopedia of Science Fiction. Gollancz, 1993, s. 803.
  8. ↑ James Gunn: The Road to Science Fiction: From Here to Forever. Scarecrow Press, 2002, s. 284.
  9. ↑ Peter Nicholls: Science Fiction: The Illustrated Encyclopedia. Dorling Kindersley, 1995, s. 112.
  10. ↑ Donald H. Tuck: The Encyclopedia of Science Fiction and Fantasy. Advent, 1974, s. 297.
  11. ↑ Brian Aldiss: Trillion Year Spree. Paladin, 1986, s. 348.
  12. ↑ Tribute to Judith Merril. [dostęp 2024-12-14].
  13. ↑ Judith Merril: Better to Have Loved: The Life of Judith Merril. Between the Lines, 2002, s. 220.
  14. ↑ Judith Merril: Better to Have Loved: The Life of Judith Merril. Between the Lines, 2002, s. 220.
  15. ↑ Author Emeritus Recipients. [dostęp 2024-12-14].

Bibliografia

  • Clute, John: The Encyclopedia of Science Fiction Gollancz, 1993.
  • Gunn, James: The Road to Science Fiction: From Here to Forever Scarecrow Press, 2002.
  • Merril, Judith; Pohl-Weary, Emily: Better to Have Loved: The Life of Judith Merril Between the Lines, 2002.

Linki zewnętrzne