Krasnogłów modry

Krasnogłów modry
Actenoides hombroni[1]
Bonaparte, 1850
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Nadrząd

ptaki neognatyczne

Rząd

kraskowe

Rodzina

zimorodkowate

Podrodzina

łowce

Rodzaj

Actenoides

Gatunek

krasnogłów modry

Synonimy
  • Actenoides lindsayi hombroni Bonaparte, 1850[2]
  • Halcyon hombroni (Bonaparte, 1850)[2]
  • Halcyon hombroni burtoni du Pont, 1976[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Krasnogłów modry[4], łowiec niebieskogłowy[5] (Actenoides hombroni) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Jest endemitem Filipin. Przez IUCN jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).

Systematyka

Gatunek ten został zilustrowany w atlasie zwierząt stanowiącym część wydanej w latach 40. XIX wieku wielotomowej publikacji Voyage au Pôle Sud et dans l’Océanie, sur les corvettes „l’Astrolabe” et „la Zélée” dokumentującej podróż dookoła świata okrętów „l’Astrolabe” i „la Zélée” pod dowództwem Jules’a Dumonta d’Urville’a[6]. W 1850 roku w Conspectus generum avium Karol Lucjan Bonaparte nadał przedstawionemu na tej ilustracji ptakowi binominalną nazwę Actenoides hombroni; jako miejsce typowe błędnie wskazał Oceanię[2][7][8]. Obecnie nie wyróżnia się podgatunków[8][9][10][11]. Wcześniej niektórzy autorzy wyróżniali dwa podgatunki Actenoides h. hombroni i Actenoides h. burtoni[12][8]. Krasnogłów modry bywał czasem łączony z krasnogłowem plamistym (A. lindsayi) i sundajskim (A. concretus) w jeden gatunek – Actenoides lindsayi[8].

Etymologia

  • Actenoides: gr. ακτις aktis, ακτινος aktinos „promień, blask, splendor”; -οιδης -oidēs „przypominający”[13].
  • hombroni: od nazwiska Jacques’a Bernarda Hombrona (1798–1852) – francuskiego lekarza okrętowego i przyrodnika[14].

Morfologia

Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady, czerwonym dziobie z brązowo-czarną częścią górnej szczęki od strony głowy. Nogi i stopy w kolorze od oliwkowo-brązowego do pomarańczowego. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje dymorfizm płciowy. Samce mają ciemną fioletowoniebieską głowę i wąsy. Czoło i górna część głowy nieco ciemniejsze. Policzki, pokrywy uszne, kark rudy z czarniawymi zakończeniami piór tworzącymi wzór łusek. Gardło i podgardle białe. Grzbiet i skrzydła zielono-niebieskie z maleńkimi rdzawymi plamkami. Zad niebieski, ogon ciemnofioletowo-niebieski. Spód ciała rudy, nieco bledszy na brzuchu, z czarniawymi prążkami w kształcie łusek w górnej części (na piersi i górnych partiach boków). Samice mają bardziej zieloną głowę, słabo zarysowane zielonkawe wąsy. Grzbiet i skrzydła oliwkowozielone z płowożółtymi plamkami, ogon zielononiebieski. Młode osobniki są bardziej matowe od dorosłych[8].

Długość ciała 27 cm. Pozostałe wymiary na podstawie Hilary Fry Kingfishers, Bee-eaters and Rollers[15]:

Samiec Samica
Długość skrzydła (mm) 116–131 118–131
Długość dzioba (mm) 46-54 45-52
Długość ogona (mm) 85–99 83–101
Długość skoku (mm) 18–20 18–19
Masa ciała (g) 108–124 106–147

Zasięg występowania

Krasnogłów modry jest endemitem filipińskiej wyspy Mindanao[8][9]. Występuje na terenach położonych w przedziale wysokości 800–2400 m n.p.m., zazwyczaj powyżej 1000 m n.p.m., rzadko niżej – do 100 m n.p.m.[3][16] Jego zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 140 tys. km², a liczba subpopulacji szacowana jest na 10–30[16].

Ekologia

Głównym habitatem krasnogłowa modrego są pierwotne lasy deszczowe, wilgotne górskie lasy tropikalne i lasy mgliste, sporadycznie spotykany jest w lasach wtórnego wzrostu i lasach zdegradowanych. Jest gatunkiem osiadłym[8]. Żyje pojedynczo lub w parach[15]. Dieta tego gatunku składa się głównie z dużych owadów: m.in. prostoskrzydłych (Orthoptera), chrząszczy (Coleoptera) i ich larw, ale także ze ślimaków, płazów bezogonowych i niewielkich gadów. Sporadycznie żywi się rybami[8]. Długość pokolenia jest określana na 4,2 roku[16].

Rozmnażanie

Nie ma wielu informacji na temat rozmnażania i gniazdowania. Okres lęgowy trwa co najmniej od marca do maja, być może nawet od stycznia do lipca[8].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN krasnogłów modry od 2024 roku jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern); wcześniej uznawano go za gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable). Liczebność populacji nie jest znana, ale prawdopodobnie nadal liczy dziesiątki tysięcy osobników. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako prawdopodobnie lekko spadkowy głównie z powodu utraty i degradacji siedlisk leśnych, jednak znaczna część zasięgu leży w odległych rejonach górskich, gdzie wylesianie odbywa się na niewielką skalę[3][16].

Przypisy

  1. ↑ Actenoides hombroni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d Denis Lepage: Blue-capped Kingfisher Actenoides hombroni (Bonaparte, CLJL 1850). Avibase. [dostęp 2023-07-02]. (ang.).
  3. ↑ a b c BirdLife International, Actenoides hombroni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2024, wersja 2024-2 [dostęp 2025-02-04] (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 – ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-07-02].
  5. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 164, 1999. 
  6. ↑ Jules Dumont d’Urville, Voyage au pole sud et dans l'Océanie sur les corvettes l'Astrolabe et la Zélée [online], Zoologie Atlas t. 2, pl. 23 fig. 2.
  7. ↑ Carolo Luciano Bonaparte: Conspectus generum avium. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 157. DOI: 10.5962/bhl.title.70841. (fr. • łac.).
  8. ↑ a b c d e f g h i P.F. Woodall & Christopher J. Sharpe: Blue-capped Kingfisher Actenoides hombroni, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-07-02]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  9. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-07-02]. (ang.).
  10. ↑ Alan P. Peterson, CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  11. ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 189. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
  12. ↑ Denis Lepage: Blue-capped Kingfisher Actenoides hombroni (Bonaparte, CLJL 1850) summary. Avibase. [dostęp 2023-07-02]. (ang.).
  13. ↑ Actenoides, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  14. ↑ hombroni, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  15. ↑ a b Hilary Fry: Kingfishers, Bee-eaters and Rollers. Londyn: Bloomsbury Publishing, 2010, s. 110. ISBN 978-0-7136-5206-2. [dostęp 2023-07-02]. (ang.).
  16. ↑ a b c d Species factsheet: Blue-capped Kingfisher Actenoides hombroni. BirdLife International, 2024. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).

Linki zewnętrzne