Kuskus (torbacz)

Kuskus
Spilocuscus
J.E. Gray, 1861[1]
Ilustracja
Kuskus plamisty (S. maculatus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

ssaki niższe

Nadrząd

torbacze

Rząd

dwuprzodozębowce

Podrząd

workolotokształtne

Rodzina

pałankowate

Podrodzina

pałanki

Rodzaj

kuskus

Typ nomenklatoryczny

Phalangista maculata Desmarest, 1818

Gatunki

6 gatunków – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Kuskus[2] (Spilocuscus) – rodzaj ssaków z podrodziny pałanek (Phalangerinae) w obrębie rodziny pałankowatych (Phalangeridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na Nowej Gwinei i okolicznych wyspach oraz w Australii[3][4][5].

Morfologia

Długość ciała 31–74 cm, długość ogona 25–70,7 cm; masa ciała 1,2–6,6 kg[4][6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1861 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym dodatkowym uwagom na temat rodzaju Cuscus, opublikowanym w czasopiśmie Proceedings of the Zoological Society of London[1]. Gray wymienił dwa gatunki – Phalangista maculata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 i Phalangista chrysorrhos Temminck, 1824 (= Phalangista maculata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)[7] Phalangista maculata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 (kuskus plamisty).

Etymologia

Spilocuscus: gr. σπιλος spilos ‘plama’; rodzaj Cuscus Illiger, 1811 (pałanka)[8].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[9][6][3]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[2] Podgatunki[4][3][6] Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] Podstawowe wymiary[4][6][a] Status
IUCN[10]
Spilocuscus rufoniger (Zimara, 1937) kuskus czarnoplamy gatunek monotypowy Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: półwysep Ptasia Głowa do półwyspu Huon (prawdopodobnie wyspa Yapen); zapisy z południowej Nowej Gwinei; zakres wysokości: 0–1200 m n.p.m. DC: 58–69 cm
DO: 45–65 cm
MC: 5,5–6,6 kg 		 CR 
Spilocuscus papuensis (Desmarest, 1822) kuskus papuaski gatunek monotypowy endemit Indonezji (wyspy u wybrzeży zachodniej Nowej Gwinei (Waigeo, Gam i możliwe że Batanta) DC: 47–57 cm
DO: 57–56 cm
MC: około 2,6 kg 		 VU 
Spilocuscus kraemeri (E. Schwarz, 1910) kuskus wyspiarski gatunek monotypowy endemit Papui-Nowej Gwinei (Wyspy Admiralicji, Archipelag Bismarcka) DC: 31–57 cm
DO: 25–59 cm
MC: 1,9–3,2 kg 		 NT 
Spilocuscus wilsoni K.M. Helgen & Flannery, 2004 kuskus niebieskooki gatunek monotypowy endemit Indonezji (wyspy północno-zachodniej Nowej Gwinei (Numfoor, Supiori i Biak) DC: 33–48 cm
DO: 28–33 cm
MC: 1,2–2,1 kg 		 CR 
Spilocuscus maculatus (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803) kuskus plamisty gatunek monotypowy Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: środkowe i południowe Moluki, Nowa Gwinea (wraz z kilkoma wyspami) oraz Wyspy Aru; introdukowany na wyspę Selayar i Archipelag Bismarcka; zakres wysokości: 0–1400 m n.p.m. DC: 42–74 cm
DO: 38–71 cm
MC: 2,4–6,1 kg 		 LC 
Spilocuscus nudicaudatus (Gould, 1850) gatunek monotypowy endemit Australii (północny Queensland (półwysep Jork: na północ od rzeki Stewart i systemu rzecznego rzek Coen i Archer, z górami McIlwraith Range i Iron Range); zakres wysokości: 0–820 m n.p.m. DC: 41–58 cm
DO: 37–48 cm
MC: 2,7–4,9 kg 		 NE 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony,  CR  – gatunek krytycznie zagrożony;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

  1. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. ↑ a b J.E. Gray. Additional observations on the genus Cuscus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 29, s. 316, 1816. (ang.). 
  2. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 12. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  3. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 82. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  4. ↑ a b c d e K. Helgen & S. Jackson: Family Phalangeridae (Cuscuses, Brush-tailed Possums and Scaly-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 495–497. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  5. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Spilocuscus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
  6. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 56–57. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  7. ↑ O. Thomas: Catalogue of the Marsupialia and Monotremata in the collection of the British Museum (Natural History). London: The Trustees, 1888, s. 193. (ang.).
  8. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 642, 1904. (ang.). 
  9. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).
  10. ↑ Taxonomy: Spilocuscus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).