Kutry desantowe projektu 1176

Kutry desantowe projektu 1176
Ilustracja
Kuter D-704
Kraj budowy

 ZSRR/ Rosja

Użytkownicy

 Marynarka Wojenna ZSRR
 MW Federacji Rosyjskiej
 Rosja

Wejście do służby

lata 70. XX w.

Zbudowane okręty

ok. 40

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa 90 t
pełna 107,3 t

Długość

24 m

Szerokość

6 m

Zanurzenie

1,5 m

Napęd

2 silniki wysokoprężne o mocy 600 KM

Prędkość

11,5 węzła

Zasięg

330 Mm przy 10 w

Załoga

6

Multimedia w Wikimedia Commons

Kutry desantowe projektu 1176 (typu Akuła) (kod NATO: Ondatra) – seria kutrów desantowych marynarki wojennej ZSRR, a następnie Rosji, budowana od lat 70. XX wieku. Używane także jako statki transportowe. Zbudowano ponad 30 jednostek dla marynarki wojennej, a łącznie ponad 40.

Projekt i budowa

Kutry desantowe projektu 1176 były następcami wcześniejszych radzieckich kutrów desantowych, zaprojektowanymi do działań samodzielnych, a także dla wyposażenia pierwszych w marynarce ZSRR dużych okrętów desantowych-doków projektu 1174[1]. Okręty projektu 1174, których ostatecznie powstały trzy jednostki, przenosiły w doku po sześć sztuk kutrów[2]. Planowano także wyposażenie w te kutry nowo projektowanych w latach 80, lecz ostatecznie niezbudowanych śmigłowcowców desantowych-doków projektu 11780[2].

Kutry projektu 1176, który otrzymał rosyjską nazwę kodową Akuła (rekin), budowane były w Azowskim Zakładzie Budowy Okrętów w Azowie[1]. W kodzie NATO otrzymały oznaczenie Ondatra[3]. Prototypowy okręt D-335, o numerze stoczniowym 4001, zwodowano w 1971 roku[1]. Od 1974 roku podjęto ich produkcję seryjną i do 1990 roku powstały w Azowie okręty o numerach do 4028, co wskazuje na 28 jednostek[4]. Oprócz marynarki ZSRR, dwa zbudowano na początku lat 80. dla Jemenu[5]. Po rozpadzie ZSRR ich budowa zwolniła z powodów finansowych oraz zmniejszonych potrzeb. W latach 1991–2009 zwodowano i ukończono jeszcze osiem kutrów dla marynarki Rosji[4][6]. Kutry po rozpadzie ZSRR oferowano także do celów transportowych na rynek cywilny lub dla innych służb i ogólna ich produkcja do samego 2000 roku wyniosła ok. 40 sztuk[4].

Opis

Kutry proj. 1176 mają stalowy kadłub, w którego rufowej części znajduje się nadbudówka wykonana z lekkiego stopu aluminiowo-magnezowego[1]. Sterówka ma lekkie opancerzenie przeciw pociskom broni strzeleckiej i odłamkom[1]. W dziobowej części kadłub ma opuszczaną rampę załadunkową, a dalej odkrytą platformę do transportu o wymiarach 13,7×3,9 m[7]. Wyporność standardowa kutra wynosi 90 ton, a pełna 107,3 ton[7]. Długość wynosi 24 m, szerokość 6 m, a zanurzenie 1,5 m[7]. Załoga liczy sześć osób[8].

Napęd stanowią dwa silniki wysokoprężne 3D-12 o mocy łącznej 600 KM[8]. Silniki poruszają dwie otunelowane śruby o stałym skoku[8]. Prędkość maksymalna wynosi 11,5 węzła, a zasięg 330 mil morskich przy prędkości 10 w[8].

Wyposażenie stanowi radar dozoru ogólnego Mius[7]. Jednostki nie posiadają własnego uzbrojenia[7].

Kuter może transportować jeden czołg podstawowy lub inny pojazd opancerzony albo dwie ciężarówki lub 20 żołnierzy desantu z wyposażeniem lub maksymalnie 50 ton ładunku[8][6]. Autonomiczność z desantem wynosiła dwie doby[8].

Służba

ZSRR / Rosja

Kutry D-57 i D-70 Floty Oceanu Spokojnego podczas ćwiczeń w 2010
Ukraiński kuter „Swatowe”

W skład Marynarki Wojennej ZSRR weszło od wczesnych lat 70. przynajmniej 21 kutrów (prawdopodobnie 26), z których ostatnie wodowano w 1989 roku[a]. Weszły w skład następujących flot: Flota Bałtycka: D-286, D-444, D-448, D-465, D-705, D-706; Flota Czarnomorska: D-236, D-237, D-263, D-289, D-335, D-393, D-634; Flota Oceanu Spokojnego: D-70, D-282, D-295, D-460, D-704 i Flota Północna: D-280, D-441, D-464 (zestawienie nie obejmuje kilku kutrów)[a].

Po rozpadzie ZSRR wszystkie okręty weszły w skład Marynarki Wojennej Rosji. W 1992 roku podczas ewakuacji bazy w Poti, trzy kutry 39. dywizjonu Floty Czarnomorskiej zatonęły w porcie w Kuliewi koło Poti na skutek zalodzenia[9]. Marynarka Rosji otrzymała także osiem nowych okrętów (w nawiasach daty wodowania), kolejno: D-325 (1991), D-148 (1993), D-365 „Professor Katkow” (1994), D-182 (1996), D-185 (2000), D-163 „Nikołaj Rubcow” (2005), D-57 (2007) i D-106 (2009)[4][6]. W latach 2002–06 rozpoczęto wycofywanie starszych kutrów ze służby[4].

W 2018 w skład marynarki Rosji wchodziły kutry (w nawiasach numery burtowe):

Jednostki Floty Czarnomorskiej i być może inne przebazowane tam wzięły udział w inwazji Rosji na Ukrainę. Po ataku bezzałogowych łodzi wybuchowych w nocy na 10 listopada 2023 roku Ukraina doniosła o zatopieniu kutra tego typu wraz z kutrem projektu 11770 u brzegów Krymu, obu przewożących pojazdy opancerzone (informacje te nie zostały obiektywnie zweryfikowane)[10].

Inne państwa

Dwa okręty sprzedano w styczniu 1983 roku do Jemenu; nosiły numery 13 i 14 i istniały jeszcze na początku XXI wieku[5].

Jeden kuter (wg części źródeł D-537) w 1997 roku był przekazany Marynarce Wojennej Ukrainy, gdzie otrzymał nazwę „Wił” (Вил), a od 7 października 1998 roku: „Swatowe” (Сватове) i nosił numery burtowe U-430 i U-763[11].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ a b Zestawienie 21 kutrów według Apalkow 2007 ↓, s. 73-74 prawdopodobnie nie obejmuje pięciu kutrów, gdyż nie uwzględnia okrętu przekazanego Ukrainie (D-537 z 1979 roku według Ukrainian Military Portal), a nadto według Apalkowa pierwszy okręt ma numer budowy 4001, a ostatni z 1989 roku: 4028 (w tym dwa powstały dla Jemenu).

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Apalkow 2007 ↓, s. 73.
  2. ↑ a b Apalkow 2007 ↓, s. 6, 73.
  3. ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995, s. 413. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  4. ↑ a b c d e Apalkow 2007 ↓, s. 73-74.
  5. ↑ a b Jane’s Fighting Ships 2002–2003. Stephen Saunders (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2002, s. 882. ISBN 0-7106-2432-8. (ang.).
  6. ↑ a b c d Car′kow 2018 ↓, s. 27.
  7. ↑ a b c d e Apalkow 2007 ↓, s. 72-73.
  8. ↑ a b c d e f Apalkow 2007 ↓, s. 72.
  9. ↑ Witalij Kostriczenko. Tragedia Floty Czarnomorskiej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 2/1999. IV (15), s. 25, marzec-kwiecień 1999. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  10. ↑ Ukraine sinks two Russian landing boats in Crimea [online], Reuters, 10 listopada 2023 (ang.).
  11. ↑ Транспортна баржа "Сватове" U-763 [online], Ukrainian Military Portal, 2009 [zarchiwizowane z adresu 2015-04-19] (ukr.).

Bibliografia

  • Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Sprawocznik. Tom IV. Diesantnyje i minno-tralnyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2007. ISBN 978-5-8172-0135-2. (ros.).
  • A. Car′kow: Rossijskij Wojenno-Morskoj Fłot 2018 g. 2018, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 1(220)/2018. (ros.).